مقاله جهش(جهش ژنتیکی) - مقاله جهش(جهش ژنتیکی)
جهش و تغییرات ژنتیک
در هر یک از فعالیتهای سلولی نظیر فرایندهای همانند سازی (Replication ) رو نویسی (Trancecription) ترجمه ( Translation) ترکیب مجدد یا نو ترکیبی ( Recombination) کروموزومها و بروز و ظهور اطلاعات ژنتیکی ( Gene-expression ) احتمال خطا و اشتباه وجود دارد.
درست است که سطح دقت در این فرایندها به گونه ای باورنکردنی بالا و بسیار بالا است , اما با وجود این , احتمال پیوند خوردن خطا در میلیونها و میلیاردها اتصال همیشه وجود دارد
ساختمان ملکول DNA دو زنجیره ای به گونه ای است که بازهای جفت شده در مرکز مفتول و اسیدهای فسفریک در سطح خارجی آن قرار دارند.
این وضعیت سبب می شود که ملکول DNA خاصیت اسیدی پیدا کرده و بتواند با پروتوئینهای بازی ویژه ای نظیر هیستونها یا پروتامین ترکیب شده و نوکلئوپروتوئین را بسازد.
این نوکلئوپروتئین بصورت غلافی سرتاسر ملکول DNA را پوشانیده و آنرا دربرگرفته و حفاظی بدور ملکول بوجود آورده است .اما تمهیدات حفاظتی به همین جا ختم نمی گردد الیاف نوکلئوپروتوئین یا کروموزوم دهها و صدها و هزارها با به روی خود تا می شوند تا هم این ملکول عظیم و سخت پیچیده شوند در درون سلول بسیار کوچک جای بگیرد و هم حفاظت از اطلاعات اساسی حیات در بالاترین سطح بازدهی تحقق پذیرد.
هر قدر موجود پیچیده تر و پیشرفته باشد این تمهیدات حفاظتی شدیدتر است .
در بسیاری از موجودات یوکاریوتیک تک سلولی یا چند سلولی بعد از تمامی این تجهیزات و تمهیدات حفاظتی , الیاف نکلئوپروتئین در عمیق ترین بخش سلول در مناسبترین جایگاه یعنی در هسته و هستک جای گرفته اند .
با همه این پیش بینی ها و شگردهای بسیار ظریف و دقیق ماده ژنتیک هنوز هم آسیب پذیر است و دچار سانحه و ضایعه می گردد.
ضایعاتی که ممکن است هم از درون و هم از برون نشآت بگیرند.
عوامل خارجی از نوع فیزیکی نظیر تشعشات اتمی وکیهانی , اشعه ماورای بنفش و غیره و یا از نوع شیمیائی همچون ازت و گاز خردل , رنگهای اکریدین ,بنزو پرین و بسیاری از ترکیبات شیمیائی نظیر اینها هر کدام بشیوه خاصی قادر به ایجاد ضایعه در ماده ژنتیک هستند .
علاوه بر تمام این پیش بینی های حفاظتی , در کنار فرآیندهای اصلی حیات نظیر همانند سازی , رونویسی و ... سیستمهائی در درون موجود به وجود آمده اند که کارشان شناسائی و آگاهی فوری و سریع از خطاهای داخلی , یا اثرات عوامل خارجی و اقدام فوری و مناسب برای جبران خطا و یا مقابله یا تهدیدات و ترمیم ( Repair ) و تعمیر ضایعات و آسیبهای حاصله است .
اما علی رغم این تمهیدات ظریف و دقیق و گسترده در سطح ماکرو ومیکرو , ساختار ژنتیکی و به تبع آن فینوتیپی موجودات زنده طی میلیونها سال دستخوش تغییرات زیادی شده است .
برخی از این تغییرات چنان محدود و جزئی هستند که در همان سطح ژنوتیپ با قی می مانند و اگر چه از نسلی به نسل دیگر منتقل می گردند اما بروز خارجی یا فینوتیپی پیدا نمی کنند . گاهی هم ممکن است در جندین نسل بعد بروز و ظهور خارجی پیدا کنند .
حال آنکه پاره ای دیگر از این تغییرات سبب تغییر در برخی از صفات و ویژگیهای فینوتیپی در جهت تطابق بهتر با محیط و پیدایش انواع سویه ها و گونه های جدید در یک موجود شده و در مواردی هم در دراز مدت موجب بروز نوع یا گونه جدیدی می شوند. اما اکثر این تغییرات به قدری حساس و شدیداند که مفید به حال موجود نیستند و سبب تطابق بهتر آن با محیط زیست نشده و منجر به مرگش می شوند.
جهش فرآیند یا پویشی است که موجب تغییر مجموعه توارثی سلول و نهایتاٌ پیدایش یک موجود زنده با ویژگیهای جدید ژنتیکی می گردد.
واژه موتاسیون یا جهش اولین بار در سال 1650 میلادی در مورد بروز و ظهور تغییرات ساختمانی مشهود در موجودات زنده بکار برده شد .
اما چون استقبال چندانی از این واژه بعمل نیامد به زودی به بوته فراموشی سپرده شد . در اوایل قرن بیستم یک گیاه شناس هلندی به نام هوگو دو وریس ( Hugo De Vries) نظرات و کشفیات ژرژمندل , زیست شناس مشهور استرالیائی قرن 19 در زمینه وراثت را مورد بررسی و مطالعه مجدد قرار داد و توانست اهمیت و عمق تحقیقات مندل را بار دیگر در ابعاد جدیدی نشان بدهد . وی در ارائه و بررسی نظرات مندل واژه موتاسیون را برای انواع جدید تغییر یافته بکار برد و از آن پس این واژه بطور گسترده ای مورد استفاده زیست شناسان قرار گرفت.
اگرچه هنوز هم مشاهده تغییرات فینوتیپی مهم ترین و ابتدائی ترین شیوه عملی شخیص جهش محسوب می گردد اما امروزه کاملاٌ روشن شده است که این تعریف اساساٌ ناقص و نارسا ست . چرا که بسیاری از جهش ها به علل مختلف به تغییرات فینوتیپی منجر نمیشوند , مثلاٌ در ژنتیک جدید روشن شده است که در رمز ژنتیک ترادف وجود دارد . یعنی برای برخی از اسیدهای آمینه بیش از یک لغت رمز سه حرفی وجود دارد . و لذا اگر چه تغییر و جابجائی در نوکلئوتیدهای DNA موجب به بوجود آمدن لغت رمز جدیدی می شود اما معنی این لغت رمز جدید چه بسا مترادف لغت رمز اولیه باشد.
مثلاٌ : برای اسید آمینه تیروزین دولغت رمز سه حرفی UAU و UAG وجود دارد که برای هر یک از آنها 9 تغییر و جابجائی نوکلئوتیدها متحمل است .
مثلاٌ : برای لغت رمز UAU لغات رمز جهش یافته جدید عبارت خواهند بود از :UGU,UCU,AAU,GAU,CAU,UAC,UAA ,UAG,UUU
از این نه لغت رمز معنای سه حرفی UAC مترادف با UAU یعنی همان اسید آمینه تیروزین است .
لذا اگر چه یک تغییر جهشی صورت گرفته است و باز C جای باز U قرار گرفته است اما این تغییر بروز فینوتیپی پیدا نخواهد کرد .
گاهی آسیب و تغییر در ماده ژنتیک ممکن است در ژن هائی رخ بدهد که از حیث اطلاعات ژنتیک غیر فعال باشند- نظیر قطعات صامت در زنجیره DNA که اساساٌ از روی آنها رون
مشخصات فروشنده
نام و نام خانوادگی : مجتبی خادم پیر
شماره تماس : 09151803449 - 05137530742
ایمیل :info@payfile.org
سایت :payfile.org