پایان نامه بررسی حقوق کودک در قرآن و سنت در 178صفحه ورد قابل ویرایش
پایان نامه بررسی حقوق کودک در قرآن و سنت در 178صفحه ورد قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
کلیات.......................................................................................................................... 1
مقدمه........................................................................................................................... 3
بیان مسأله .................................................................................................................... 3
اهمیت مسأله ............................................................................................................... 4
سؤال اصلی تحقیق........................................................................................................ 4
سؤال فرعی تحقیق........................................................................................................ 4
فرضیه اصلی ................................................................................................................ 4
فرضیه فرعی................................................................................................................. 4
پیشینة تحقیق................................................................................................................ 5
روش تحقیق................................................................................................................. 6
محدودیت ها و مشکلات تحقیق.................................................................................... 6
چکیده تحقیق................................................................................................................ 7
اعتذار .......................................................................................................................... 8
فصل اول : ایام کودکی، اهمیت انعقاد نطفه، ولادت و احکام آن
گفتار اول مفهوم کودکی .............................................................................. 11
مفهوم اولاد.............................................................................................. 11
مفهوم نسب............................................................................................. 12
گفتار دوم ایام کودکی در حقوق اسلام.......................................................... 13
شروع کودکی در حقوق اسلام.................................................................... 14
پایان کودکی در حقوق اسلام..................................................................... 15
گفتار سوم ملاک کودکی در حقوق ایران........................................................ 19
شروع کودکی........................................................................................... 19
پایان کودکی............................................................................................. 20
اماره رشد و اثرات مترتب آن..................................................................... 23
گفتار چهارم حدود سنی لازم به تفکیک موارد.................................................... 25
سن ازدواج............................................................................................... 26
سن کار................................................................................................... 27
سن اعمال کیفر و مجازات......................................................................... 28
گفتار پنجم اهمیت انعقاد نطفه....................................................................... 31
نسل پاک................................................................................................. 32
مستحبات................................................................................................. 34
مکروهات................................................................................................ 36
گفتار ششم 1 : تولد و احکام ولادت............................................................. 39
فرزند متعلق به کیست؟.............................................................................. 40
حقوق اولیه فرزندان.................................................................................. 41
2 : مراسم اسلامی در زمان ولادت.................................................................................. 43
غسل مولود.............................................................................................. 44
اذان و اقامه.............................................................................................. 44
مراسم تحنیک........................................................................................... 45
تسمیه...................................................................................................... 46
فصل دوم : حقوق کودک در قانون مدنی
گفتار اول ثبت ولادت.................................................................................. 53
اشخاصیکه مکلف به اعلام ولادت هستند.................................................... 54
نحوة ثبت ولادت...................................................................................... 54
ثبت ولادت اطفالی که والدین آنها قانوناً ازدواج نکرده اند............................ 56
گفتار دوم نگهداری و تربیت کودک............................................................... 59
شیر دادن طفل.......................................................................................... 59
آداب و احکام رضاع................................................................................. 62
گفتار سوم حضانت........................................................................ 78
تعریف حضانت........................................................................................ 79
تغذیه طفل................................................................................................ 80
حضانت هم حق و هم تکلیف ابوین است................................................... 81
حضانت حق مشترک والدین...................................................................... 82
حدود حضانت در ابوین............................................................................ 85
حضانت جد پدری.................................................................................... 87
حضانت طفل در صورت فوت ابوین.......................................................... 90
شروط حضانت......................................................................................... 91
گفتار چهارم موانع در حضانت...................................................................... 92
ضمانت اجرا در حضانت.......................................................................... 93
اعاده حق حضانت.................................................................................... 93
عوامل سقوط حضانت............................................................................... 94
وجوب رعایت حضانت............................................................................ 98
گفتار پنجم نفقه از ناحیه والدین.................................................................... 100
مفهوم نفقه .............................................................................................. 101
نفقه از ناحیه والدین.................................................................................. 101
نفقه فرزند از دیدگاه فقهای امامیه............................................................... 103
گفتار ششم ولایت....................................................................................... 106
مفهوم ولایت .......................................................................................... 107
ولایت از ناحیه پدر و جد پدری................................................................ 107
فصل سوم : حقوق کودک در آیات و روایات
گفتار اول حقوق کودک از نگاه قرآن............................................................ 111
نظر اسلام درباره فرزندان.......................................................................... 114
محبت به فرزندان و رعایت عدالت بین آنها................................................ 115
حق تربیت............................................................................................... 116
حق و طلب فرزند.................................................................................... 116
تعلیم احکام دینی..................................................................................... 117
تکلیف و مسئولیت والدین........................................................................ 119
فرزندان شایسته تربیت کنیم....................................................................... 120
در انجام وظائف پدری ............................................................................ 121
نکته ای در انجام وظائف پدر..................................................................... 123
مسئولیت مادری....................................................................................... 123
نقش معنوی مادر...................................................................................... 124
گفتار دوم حقوق کودک از نگاه روایات ائمه معصومین.................................... 125
حقوق کودک در هنگام خردسالی............................................................... 126
ابراز محبت به فرزندان و رعایت عدالت بین آنها......................................... 127
احترام به فرزند......................................................................................... 128
حق فرزند................................................................................................ 129
تعلیم و تربیت فرزند................................................................................. 129
گفتار سوم رعایت آداب و اخلاق در فرزندان.................................................. 131
1 : از کودکی تا بلوغ..................................................................................................... 132
حقوق کودک............................................................................................ 133
پاکدامنی و عفت....................................................................................... 143
عبادات تمرینی ........................................................................................ 145
آداب اخلاقی فرزند از راه تشویق و تنبیه.................................................... 148
مراحل تربیت........................................................................................... 156
مدرسه و تعلیم (معلم)............................................................................... 160
2 : رابطه والدین با فرزندان............................................................................................ 169
روابط رفتار با فرزندان.............................................................................. 170
تربیت صحیح فرزندان.............................................................................. 173
حقوق فرزند از نظر امام علی (ع) و امام سجاد (ع)..................................... 175
حقوق فرزند از نظر فقهاء.......................................................................... 176
نتیجه گیری .................................................................................................................. 178
منابع و مآخذ................................................................................................................ 181
کلیات:
مقدمه:
«ای خداوند ای قدیم احسان تو» «آنک دانم و آنک نی هم آن تو» «تو بفرمودی که حق را یاد کن» «زانک حق من نمی گردد کهن»
مثنوی معنوی، دفتر سوم
پروردگارا سپاس و ستایش ترا است که با قلم قدرت، جامعه بشری را به زیور علم و دانش آراستی و انسانیت را در زیر لوای فرهنگ و معارف، تعالی بخشیدی.
درود بی پایان و تحیّات پیوسته بر رسول و فرستاده گرامی تو حضرت محمد بن عبدا… (ص) و خاندان ارجمندش که سراسر عمر، مساعی خود را جهت تعلیم و ارشاد جوامع بشری- بدون هیچ وقفه- مصروف داشتند و آنی از روشنگری و ایجاد بینش دینی باز نماندند.
بی تردید خلقت همة موجودات جهان آفرینش، بر مبنای تغییر و تحول نهاده شده است. انسان نیز در تمام دوران زندگی خود، دستخوش تغییرات مداوم است.
نطفه جنین نوزاد کودک نوجوان جوان بزرگسال و پیر، که هر یک از این مراحل متأثر از مرحلة قبل و مؤثر در مرحله بعد است. در کلام الهی بر این مطلب اشاره شده است. انسان بیشتر عادات زندگی خود را در دوران کودکی کسب می کند و تقریباً در این مرحله که کیفیت سازگاری با محیط را فرا می گیرد تا آنجا که تمام مکاتب روان شناسی در این باره توافق دارند که دوران شیر خوارگی و کودکی، در تعیین و شکل دادن رفتار و رشد، منش آینده دارای اهمیت فوق العاده ای است.
توجه به کودک و عالم کودکی، آن چنان در قرن معاصر فزونی یافته است که برخی از مربیان بزرگ پیشگویی کرده اند که این قرن «قرن کودک» خواهد بود.
نیمه دوم قرن بیستم را می توان «عصر کودکان» نامید تقریباً در سراسر جهان به ویژه در کشورهایی که به توسعه اجتماعی و اقتصادی مطلوبی دست یافته اند، بخش مهمی از منابع مادّی و معنوی، صرف توجه به مسائل کودکان و حمایت روانی، جسمی آنها می شود.
علم روان شناسی ثابت کرده است که نوزاد به محض تولد- و حتی پیش از آن- شدیداً تحت تأثیر محیط پرورشی خود قرار می گیرد و از خلال فرایند جامعه پذیری نه تنها ارزش های رایج را فراگرفته و به گونه ای با آنها انطباق می یابد بلکه شدیداً از هر گونه اختلال و نارسایی محیطی که چه بسا در بزرگسالان نفوذ چندانی ندارد متأثر می شود، در همان حال، کودک به دلیل ناتوانی جسمی و نیاز به پشتیبانی روانی، در موقعیتی نیست که بتواند مزایایی را که جامعه برای او در نظر گرفته است بشناسد .
از آن جا که فرزندان، در دوران زندگی خود مراحل مختلفی را طی می کند و در هر مرحله نیازهای متفاوت و ویژه ای دارند، با آشنایی این مراحل و برخورداری از مهارتهای لازم می توان حقوق واقعی فرزندان را تضمین نمود.
بیان مسأله :
اسلام دین چند بعدی و همه جانبه است و حقوق متقابل در آن رعایت شده است و لذا هر گونه که والدین دارای حقوقی بر فرزندان هستند فرزندان نیز حقوقی بر گردن والدین دارند.
دین مقدس اسلام در هزار و چهار صد سال پیش با بیان حقوق کودکان و شیوه های تربیتی آنان، گام اساسی برداشته و رهنمودهایی ارایه نموده که می تواند منشور حقوق جهانیان باشد.
اولین رهنمودهای دین مقدس اسلام به دوران جنینی کودک بر می گردد زیرا سرنوشت هر انسانی به سالهای قبل از تولد او و شرایط محیطی و تربیتی والدین بستگی دارد.
بعد از ولادت کودک حقوقی نیز به او تعلق می گیرد که دستورات دینی در این مورد چنین است.
1- خواندن اذان و اقامه در گوش کودک 2- نامگذاری به نام های نیکو و زیبا 3- تغذیه و بهداشت. که بهترین غذا را برای کودک که حق طبیعی و شرعی اوست شیر مادر معرفی می کند.
و به این ترتیب اسلام برای تک تک مراحل زندگی کودک حقوق خاص خودش را معرفی کرده و خواهان رعایت آنها از جانب پدر و مادر می باشد.
اهمیت مسأله :
حقوق افراد انسانی اعم از کودک و بزرگسال مدتهاست مورد توجه مجامع حقوقی قرار گرفته و صدور اعلامیه های حقوقی بر ضرورت آن تاکید می کند. اما حقوق ویژه کودک در نیمه قرن بیستم به تصویر رسید و در برنامه ریزیهای ممالک مختلف جهان گنجانده شد و اهمیت این مسأله در دین مقدس اسلام آنچنان است که در هزار و چهارصد سال پیش با بیان حقوق کودکان و شیوه های تربیتی آنان گام اساسی برداشته است که می تواند منشور حقوقی جهانیان باشد.
سؤال اصلی تحقیق :
شریعت اسلام چه حقوقی را برای کودک معین نموده اند؟
سؤالات فرعی تحقیق :
1- مراحل زندگی کودک را در چند مرحله می توان بررسی کرد؟
2- قوانین مدنی چه حقوقی را برای فرزند پیش بینی نموده است؟
3- کودک در آیات و روایات از چه حقوقی برخوردار است؟
فرضیه اصلی:
شریعت اسلام حقوق کودک را همچون حقوق سایر اقشار جامعه معین نموده است.
فرضیه فرعی :
1- زندگی کودک مجموعاً مشتمل بر مراحل نطفه جنین نوزاد کودک می باشد به عبارتی دیگر شروع و پایان کودکی.
2- حقوق کودک به تفصیل در قوانین مدنی مطرح شده است.
3- آیات و روایات، حقوق کودک را مفصل تشریح نموده اند.
پیشینه تحقیق :
در تدوین این رساله تا آنجا که حوصله و فرصت اجازه می داد سعی شده است مطالب موردنیاز و اساسی به طور صحیح و جامع جمع آوری شود، و از طرفی به علت گستردگی و پراکندگی موضوعات و عناوین اختیار شده در قالب موضوعات حقوقی فرزندان بنا بر تفحّص و تتبّعی که در لابه لای متون گوناگون انجام داده ام، به چنین موضوع مدوّن با جامعیت فصول موردنیاز برخورد نکرده ام. آنچه که بیشتر در کتب فقهی و دیگر کتابها مشهود است، احکام اولاد در مدخل کتاب نکاح است که دربرگیرندة بعض از احکام فرزند می باشد از جمله، دوران حمل، تولد و احکام ولادت، حضانت، الحاق ولد و آداب رضاع، و این مباحث را می توان در کتب : اللمعه (شهید اول)، الروضه (شهید ثانی)، الشرایع (محقق حلّی)، القواعد (علامه حلی)، تبصره المتعلمین (علامه حلی)، عروة الوثقی (سید محمد کاظم یزدی)، تحریر الوسیله (امام ره) و … یافت.
و یا احیاناً بعضی دیگر از موضوعات حقوقی و احکام اولاد به صورت ابواب جداگانه در کتب دیگر از جمله: عزل ، نسب ، رضاع، نفقه و ولایت و … که هر یک خود در ابواب جداگانه و هر یک بحث مستقلی را می طلبد و حتی می توان در پیرامون آن به صورت یک تحقیق گسترده نظر کرد.
آنچه پژوهندگان فارسی زبان در این خصوص مطرح کرده اند اجمالاً مهمترین آنها عبارتند از:
حقوق طفل از دیدگاه اسلام و اعلامیه حقوق بشر (احمد بهشتی) ، خانواده و تربیت کودک (علی قائمی امیری)، حقوق کودک (شیرین عبادی)، حقوق مدنی، خانواده، اولاد (ناصر کاتوزیان) که بیشتر جنبه حقوقی دارد، نام برد و سایر کتب نگارش شده در این باره، بیشتر جنبة تربیتی دارد که در این زمینه تألیفات زیادی را می توان برشمرد، از جمله می توان به کتاب تربیت کودک (محمد عطاران) و کودک از نظر وراثت و تربیت (محمد تقی فلسفی) و با فرزند خود چگونه رفتار کنیم (محمدرضا شرفی)، اشاره کرده لذا، ضرورت طرح چنین موضوعی با استناد به لسان آیات و روایات و ادلة عقلیه و علمی در خور اهتمام است.
روش تحقیق:
این تحقیق از طریق مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته است به این صورت که پس از مطالعه هر کدام از کتب در صورت محدود بودن تمام آن نوشته شده و اگر مطلب طولانی بوده است با تلخیص یادداشت شده، بدینسان فیشها ابتدا جمع آوری شده، سپس با دسته بندی آنها هر کدام از مطالب در فصل مربوط خود گنجانده شده است.
همچنین باید به خوانندگان ارجمند یادآور گردم که برای دستیابی به مطالب ارائه شده، ابتدا در- حد نیاز- به تعریف معنی لغوی پرداخته، سپس با استمداد از قرآن کریم و استشهاد بیان مفسران در تفاسیر، و با استفاده از احادیث از متون حدیث به استخراج آراء فقهی و حقوقی با اشاره به نکات علمی و مضامین مورد نیاز پرداخته - با وجود این که اهل قلم نیستم- یک گام بسیار کوچک در این راه دشوار برداشته ام و امیدوارم که اهل قلم و ارباب تحقیق بر حقیر ببخشایند.
محدودیت ها و مشکلات تحقیق
همانطور که بر اهل قلم و ارباب تحقیق، پوشیده نیست، برای دستیابی در امر تحقیق و پژوهش، در وهلة اول، به عنوان اولین قدم، نیاز به متون و کتب دست اول می باشد که باید فرد محقق یا خود آن را در اختیار داشته باشد و یا در کتابخانه موجود باشد، که در حالت اول به علل مختلف یا تجدید چاپ نمی شوند و یا این که در بازار کتاب یافت نمی شوند و یا از قیمت بالایی برخوردار است. در حالت دوم اکثر نقاط کشور، از داشتن کتابخانه های غنی و عظیم محرومند، و حقیر با هر دو حالت روبرو بوده اما مع الوصف با جدیت تمام و در حد توان، کتب موردنیاز را از سوی علم دوستان به عاریت گرفته و آنها را بررسی نموده ام، و هر چند با داشتن مشغله های گوناگون و گرفتاریهای شغلی، به لطف ایزد متعال به میزان 950 ساعت مفید در طی مدت 6 ماه توانستم فیشهای مورد نیاز را تهیه و سپس با ارشادات و هدایتهای مدبّرانه اساتید گرامی اعم از استاد محترم راهنما با بعد مسافتی که از نظر ارتباط وجود داشت، این رساله را تدوین نمایم و همچنان به پهنای کار و بضاعت مزجاة معترفم اما چه باک که به تعبیر پورسینا باید گفت :
تا بدانجا رسید دانش منکه بدانم همی نادانم
چکیده تحقیق :
رساله حاضر، بررسی حقوق کودک در قرآن و سنت، در ارتباط با کودک و ابعاد مختلف زندگی اوست.
به عبارت دیگر سعی شده است برخوردهائی که یک کودک، از زمان تولد تا سن رشد، ممکن است با قوانین مختلف، داشته باشد، و حقوقی که در این مدت دارد حتی الامکان مورد بررسی قرار گرفته و به بحث گذاشته شود.
این رساله شامل 3 فصل می باشد که بعد از بیان کلیات، فصل اول به بررسی سیر تکاملی کودک و شروع و پایان کودکی می پردازد که خود شامل چند گفتار است که در گفتار اول به مفهوم کودکی، نسب و اولاد پرداخته و در گفتار دوم شروع و پایان کودکی در حقوق اسلام و در گفتار سوم شروع و پایان کودکی در حقوق ایران و گفتار چهارم حدود سنی لازم در مسائل مختلف به کودک را مورد بحث قرار می دهد و گفتار پنجم و ششم شامل تولد و احکام ولادت، مراسم اسلامی در زمان ولادت و اهمیت انعقاد نطفه می باشد.
حقوق کودک در قانون مدنی در فصل دوم اشاره شده است. از جمله حقوق ثبت ولادت و نگهداری و تربیت کودک که شامل چند گفتار رضاع، حضانت، نفقه و ولایت است.
فصل سوم که مهمترین فصل این رساله است به حقوق کودک در آیات و روایات می پردازد و این فصل خود شامل 3 گفتار که به ترتیب دربردارنده حقوق کودک از نگاه قرآن، حقوق کودک از نگاه ائمه معصومین و رعایت آداب و اخلاق در فرزندان می باشد.
به عبارت دقیق تر رساله حاضر صرفاً نگاهی به حقوق کودک در قرآن و سنت است.
اعتذار
پیش از ورود در اصل سخن از پیشگاه بلند و باعظمت حضرت احدّیت و از محضر ارباب تحقیق سخن و قلم پوزش می طلبم که حق سخن را ادا نتوانم کرد و موضوعی بس مهم و وسیع را به نقصان برگزار می کنم و تنها عذرم این است که «ما یُدْرَکُ کُلُّهُ لایُتْرِکُ کُلُّهُ» چرا که بی شک این رساله از سهو- نسیان- که لازمة وجود محدود انسان است- بدور نیست، امید که آن که اهل علم و ورع به یمن تمامیّت در آن نگریسته و با زبان اصلاح و ارشاد خطاها را یادآور شوند، و با نقل حکیمانة عماد اصفهانی متوفی، (597) آن را به پایان می برم:
«اِنی رایتُ اَنّهُ لایکتب انسان کتاباً فی یومه الا قال فی غَدِهِ : لَو غُیِّر هذا لکانَ اَحسَنَ ، ولوزیدَ کَذا لکانَ یُسْتَحْسَنُ ، و لو قُدِّمَ هذا لَکانَ اَفْضَل ، و لو تُرِکَ هذا لَکانَ اَجْملَ و هذا مِنْ اَعْظمِ العِبَرَ و هوُ دلیلٌ علی اِسْتیلاءِ النَّقْصِ علی جملةِ البَشرِ.»
ملاک کودکی در حقوق ایران
از آنجا که حقوق موضوعه ایران در این زمینه از فقه امامیه نشأت گرفته است زمان شروع و پایان کودکی به همان نحوی که در فقه امامیه مطرح است در قوانین ایران هم انعکاس دارد بنابراین مبحث مربوط به حقوق ایران هم را هم در دو قسمت مورد بحث قرار می دهیم.
شروع کودکی
ممکن است از ظاهر مادة 956 ق. م که مقرر داشته است «اهلیت برای دارا بودن حقوق با زنده متولد شدن انسان شروع و با مرگ او تمام می شود.» چنین برداشت نمود که در حقوق ایران شروع کودکی با تولد تحقق می یابد.
اما با اندکی تأمل واضح می گردد که این فرض را باید از ذهن زدود زیرا در مادة 975 ق. م آمده است که : «حمل از حقوق مدنی متمتع می گردد مشروط بر اینکه زنده متولد می شود.» بنابراین حمل «جنین» قبل از تولد از کلیه حقوقی که هر انسانی می تواند صاحب شود برخوردار است لیکن نمی تواند حقوق اجرا کند (958 ق. م )
این ماده نشانگر آن است که شروع کودکی را باید در زمانی قبل از تولد مفروض دانست و مبدأ آن را از زمان انعقاد نطفه گرفت. لذا ماده 956 ق. م در مقام اعلام شروع زمان کودکی نیست بلکه آنچه در این ماده آمده است اعلام این مطلب است که اهلیت حمل برای تمتّع از حقوق مدنی متعلق است و با زنده متولد شدن قطعی می گردد.
آنچه که می تواند مؤید این قول قرار گیرد مادة 875 ق. م است که مقرر داشته :
«شرط وراثت زنده بودن در حین فوت مورث است و اگر حملی باشد در صورتی ارث می برد که نطفة او حین الموت منعقد بوده و زنده هم متولد شود اگر چه فوراً پس از تولد بمیرد.»
با توجه به موارد فوق ثابت می شود که در حقوق ایران شروع کودکی از زمان انعقاد نطفه است و گرنه معنی نداشت شروع آن را از زمان بگیریم اما برای قبل از تولد قائل به حقوقی شویم که اختصاص به انسان زنده دارد.
از طرفی با ملاحظه قوانین موضوعه ایران در باب مجازات نیز به همین نتیجه می رسیم زیرا در باب 12 قانون مجازات اسلامی که در موضوع دیه سقط جنین است برای سقط جنین در مراحل آن دیه های متناسبی با هر دوره در نظر گرفته شده است. و چنانکه در عنوان این باب آمده است به کلیه مراحل تکاملی بعد از انعقاد نطفه جنین اطلاق شده است .
با توجه به مطالب معلوم می گردد که در این زمینه قوانین شرعی عیناً به قوانین ما راه یافته و شروع کودکی همان است که در این مبحث گفته شده و این البته نتیجة کاملاً منطقی است زیرا چنانکه در مبحث مذکور دیدیم بر اساس حقوق اسلام شروع کودکی همان زمان انعقاد نطفه است.
پایان کودکی
پیش از آنکه مادة 1210 ق. م در سال 61 دستخوش اصلاح شود به موجب ماده مرقوم سن بلوغ 18 سالگی بود و بنابراین کسانی که زیر سن 18 سالگی قرار داشتند صغیر محسوب می شدند و نظر به مادة 1207 ق. م از تصرف در اموال و حقوق مالی خود محروم بودند.
واضعین قانون مدنی این سن را امارة رشد قرار داده بودند و رسیدن به سن 18 سالگی دلیل بر رشید بودن طرف بود مگر آنکه خلاف آن ثابت می گردید.
در اصلاحی که در سال 61 از ماده 1210 به عمل آمد این ماده به صورت ذیل تغییر یافت:
«هیچکس را نمی توان بعد از رسیدن به سن بلوغ به عنوان جنون یا عدم رشد محجور نمود مگر آنکه رشد یا جنون او ثابت شده است.
همچنین تبصره به این ماده اضافه شد:
تبصرة 1 : «سن بلوغ در پسر 15 سال تمام قمری و در دختر 9 سال تمام قمری است.»
تبصرة 2 : «اموال صغیری را که بالغ شده است در صورتی می توان به او داد که رشد او ثابت شده باشد.»
چنانکه پیداست بین ماده و تبصره 2 آن تعارض وجود دارد زیرا بر طبق ماده، سن بلوغ اماره رشد است و حال آنکه بر اساس تبصرة 2 رشد نیاز به اثبات دارد و صرف رسیدن به بلوغ کافی نیست.
علت تعارض این است که ماده 1210 ق. م با همان ترکیب سابق حفظ شده و تنها به جای 18 سالگی تمام سن بلوغ را قرار داده اند غافل از اینکه در واقع ق. م سن رشد و بلوغ را به هم آمیخته بوده و حال آنکه در اصلاحیة سال 61 سن بلوغ غیر از سن رشد است.
ماده فوق موجب اختلاف نظر بین محاکم شده و منتج به صدور رأی وحدت رویه شمارة 30 مورخ 3/10/64 دیوان عالی کشور شد.
بر اساس این رأی : در مادة 1210 ق. م اصلاحیه هشتم دی ماه 69 که علی القاعده رسیدن صغار به سن بلوغ را دلیل رشد قرار داده و خلاف آن را محتاج به اثبات دانسته ناظر به دخالت آنان در هر نوع امور مربوط به خود می باشد مگر در امور مالی که به حکم تبصرة 2 مادة مرقوم مستلزم اثبات رشد است. به عبارت دیگر صغیر پس از رسیدن به سن بلوغ و اثبات رشد می تواند نسبت به اموالی که از طریق انتقالات عقدی یا قهری قبل از بلوغ مالک شده مستقیماً تصرف و مداخله نماید و قبل از اثبات رشد از این مداخله ممنوع است.»
چنانکه از مفاد رأی پیداست اگر کسی بعد از رسیدن به سن بلوغ بخواهد در اموالی که قبل از بلوغ مالک شده دخل و تصرف کند باید در دادگاه مدنی خاص رشد خود را ثابت نماید.
اما اگر بخواهد در اموالی که بعد از رسیدن به سن بلوغ دارا شده است تصرف کند دیگر احتیاج به اثبات ندارد. زیرا ماده 1210 ق. م مقرر داشته بعد از رسیدن به سن بلوغ نمی توان به عنوان عدم رشد کسی را محجور نمود مگر آنکه عدم رشد به اثبات برسد که معلوم نیست دارا شدن بعد از بلوغ با دارا شدن قبل از بلوغ چه تفاوتی دارد که در مورد اول نیازی به اثبات رشد نیست اما در مورد دوم باید به اثبات رشد پرداخت.
سؤالی که با در نظر گرفتن مباحث گذشته به ذهن می رسد این است که بالاخره از نظر حقوق فعلی ایران با توجه به مادة 1210 ق. م و تبصره های آن پایان کودکی رسیدن به سن بلوغ است یا بعد از اثبات رشد. به تعبیر دیگر آیا می توان قائل به صرف رسیدن به سن 9 سالگی در دختران و 15 سالگی در پسران به معنای پایان کودکی است گرچه هنوز رشید بودن آنها اثبات نشده باشد.
به نظر می رسد با توجه به مفاد مادة 1210 ق. م و تبصره های آن پایان کودکی رسیدن به سن بلوغ است زیرا :
اولاً : صغر (کودکی) چنانکه در تعاریف ابتدای گفتار آمد در مقابل بلوغ شرعی قرار دارد و از نظر عرفی به کسی که به سن بلوغ رسیده است بالغ گویند نه صغیر .
ثانیاً : در تبصرة (1) مادة 49 ق. م. ا در تعریف طفل آمده است: «منظور از طفل کسی است که به حد بلوغ شرعی نرسیده باشد و بنابراین ملاک را بلوغ قرار داده اند نه رشد.»
ثالثاً : می دانیم که بر اساس مادة 1210 ق. م «هیچکس را نمی توان بعد از رسیدن به سن بلوغ به عنوان جنون یا عدم رشد محجور نمود.» از آنجا که بر طبق نص ماده رسیدن به سن بلوغ به معنای خروج از محجوریت است و با توجه به اینکه بر طبق بند 1 ماده 1207 ق.م صغار محجور شناخته شده اند از تقابل ماده 1210 و بند 1 ماده 1207 ق. م معلوم می گردد که در واقع صغیر محجور در مقابل بالغ غیرمحجور است و بنابراین غیر از آن است .
با توجه به موارد فوق پایان کودکی در حقوق ایران همان زمان بلوغ است و رشد تأثیری در آن ندارد.
امارة رشد و اثرات مترتب بر آن
رشد در لغت به معنای هدایت است و در تعریف آن آمده است که :
«کیفیات نفسانی است که دارنده آن می تواند نفع و ضرر در رشد مدنی و یا حسن و قبح جزائی را تشخیص دهد و چنین کسی را رشید می نامند.
و نیز در تعریف آن آمده است که: «ملکة نفسانیة تقضی اصلاح المال و یمنع من افساره و صرفه فی غیرالوجوه اللایقه بافعال العقلاء.»
در تحقیقاتی که سازمان علمی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) تحت عنوان «حق و مسئولیت جوانان» در 45 کشور جهان از جمله ایران در سال 1972 انجام داد این نتیجه به دست آمد که قوانین کشورها دربارة تعریف سن رشد تفاوت کمی با یکدیگر دارند.
در اغلب این کشورها، سن رشد «سنی است ک در آن نظارت والدین پایان می پذیرد و جوانان افرادی شناخته می شوندکه مستقلاً در فعالیت های مربوط به زیست اجتماعی مشارکت می نمایند» این سن در اغلب کشورها 21 سال است. هر چند تمایل به پائین آوردن آن روز به روز افزایش می‌یابد.
چنانکه در کنوانسیون حقوق کودک حدود سن 18 سالگی تعیین شده است در حقوق اسلام و ایران سن معینی برای رشد مقرر نشده است و در هر مورد باید فرد را جداگانه امتحان نمود.
مشخصات فروشنده
نام و نام خانوادگی : مجتبی خادم پیر
شماره تماس : 09151803449 - 05137530742
ایمیل :info@payfile.org
سایت :payfile.org
برای خرید و دانلود فایل و گزارش خرابی از لینک های روبرو اقدام کنید...
پرداخت و دانلودگزارش خرابی و شکایت از فایل