شیعهدانلود رایگان شیعهمقاله درباره شیعهتحقیق شیعهتحقیق درباره شیعهدانلود شیعهدانلود تحقیق شیعهشیعه
فصل اول
کلیات پژوهش
الف- بیان مسأله اساسی تحقیق به طور کلی (شامل تشریح مسأله و معرفی آن، بیان جنبههای مجهول و مبهم، بیان متغیرهای مربوطه و منظور از تحقیق) :
بی گمان تشیع یکی از مذاهب مهم دین اسلام است که در تاریخ این دین نقش مهمی را ایفا می نماید. از زمان حضرت علی تا حال تشیع فرای یک مذهب در یک دین، نقشی مهم را ایفا نموده است. به دلایل پیدایش تشیع نمی توان به سادگی پی برد و نظریه های مختلفی برای این موضوع بیان می شود. تاریخ اجتماعی اسلام نشان می‌دهد که مسلمانان پس از رحلت رسول خدا (ص) اندک اندک با سنت و سیره آن حضرت فاصله گرفتند و پس از 25 سال به زندگانی پیش از بعثت بازگشتند، امام علی(ع)، در سال 35 هجری به خلافت رسید و بار دیگر سیره و سنت آن حضرت را حیات مجدد بخشید. عده‌‌ای از مسلمانان که با توجه به تأکیدات رسول خدا (ص) در پیروی آن حضرت کوشیدند، شیعه نام گرفتند.
امام علی (ع) نزدیک ترین یار رسول خدا (ص) و داماد آن حضرت، در یان اهل‌بیت (ع) از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود. به استناد نصوص روایی و تاریخی او در تمام دوران حیات خویش کانون توجه رسول خدا (ص) بود، بنابراین خاستگاه شیعه، خانه وحی و رهبران آن نیز حاملان علوم رسول خدا (ص) و فرزندان او هستند که در این فصل به بسترهای تاریخی ظهور شیعه اشاراتی می‌شود.
تشیع تنها معصومین را شایسته ی جایگاه پیامبر می دانند و از این نقطه اختلاف اساسی آنها با سایر مذاهب اسلام آغاز می شود. اصول و مبانی اعتقادی و سیاسی مذهب شیعه، بر آیات قرآن و روایات پیامبر (ص) استوار است. بیان این مهم از آن رو اهمیت فراوان دارد که اولاً اثبات می‌کند شیعه مولود طبیعی اسلام است و معتقدانش ریشه در نصوص قرآنی و روایات دارد، و ثانیاً نشان می‌دهد ظهور این مذهب، دست کم از جنبة اعتقادی به عصر نبوت باز می‌گردند نه به رویدادها و تحولات تاریخی پس از رحلت پیامبر(ص).
پیشی گرفتن در اسلام، به لحاظ جایگا ویژه‌ای که در بین مسلمانان داشته است، مورد توجه تاریخ‌نگاران و متکلمان قرار گرفته و به صورت یک مفهوم سیاسی درآمده است، به طوری که خلفای اولیه برای بیان مشروعیت سیاسی خود بدان استناد کرده چنانکه ذکر خواهد شد، اهل سقیفه نیز آن را مهم ترین دلیل انتخاب ابوبکر دانستند. این در حالی است که سبقت علی (ع) در اسلام و مجاهداتش در راه دین، با صحابه دیگر قابل مقایسه نیست چنانکه روایات فراوان شیعه و سنی او را به عنوان اولین مسلمان یاد کرده و سابقه او را مورد تأیید قرار داده اند.[1]
از آنجا که امام و جانشین پیامبر (ص) باید تحت نظارت مستقیم پیامبر (ص) و در پرتو آیین الهی تربیت شود، خداوند جانشینان پیامبر را از بین نزدیکان و خویشاوندان او برگزید. البته انتخاب جانشین از خویشاوندان، در میان انبیای گذشته نیز وجود داشته که آیات حدید، 36؛ انعام، 84 و بقره، 124 بدان تصریح دارد؛ با توجه به این زمینه‌ها، در ذهن مسلمانان نیز قرابت جایگاه خاصی داشته است. بر این اساس، از دلایل مهمی که قریش برای امامت خود در اجتماع سقیفه بنی‌ساعد مطرح کردند، قرابت با رسول خدا (ص) بود. هنگامی که انصار به فضیلت های خود استدلال کردند، ابوبکر گفت: عرب هرگز راضی نمی‌شود که مردی غیر از نزدیکان رسول خدا (ص) حکومت کند؛ ما خویشاوند و عشیره او هستیم، بدین جهت کسی را یارای معارضه با ما نیست.[2] حضرت علی (ع) وقتی استدلال مهاجران را شنید، فرمود: با استدلال به انتسابشان به شجره پیامبر (ص) ، ثمره و میوه را ضایع کردند.[3] حضرت در مقام بحث با قریش که امامت را با توجه به قرابت با رسول (ص) به دست آوردند، می‌فرمود: اقربای حضرت اهل‌بیت (ع) هستند، نه قریش. از این رو، هنگامی که مردی از قبیله بنی‌اسد از حضرت پرسید: چگونه شما را از این مقام باز داشتند، در حالی که بدان سزاوار بودید؟ فرمود: أمّا الْاسْتِبْدادُ عَلَیْنا بِهَذَا الْمَقامِ وَ نَحْنُ الأَعْلَونَ نَسَباً[4]؛ پس بدان که خودسرانه خلافت را عهده‌دار شدند و ما را که نسبمان برتر و پیوندمان با رسول خدا (ص) استوارتر است، به حساب نیاوردند.
فأوجب لی ولایته علیکم رسول‌الله یوم غدیر خم[5]
با استفاده از این اصطلاح، بعدها به پیروان عثمان «شیعه عثمان»[6] و به پیروان معاویه عنوان «شیعه معاویه»[7] اطلاق شد، تا اینکه پس از جنگ صفین، این اصطلاح برای شیعیان امام علی (ع) به کار رفت و پیروانش در سال شصت هجری طی نامه‌ای که به امام حسین (ع) نوشتند، رسماً خود را شیعه اعتقادی امام علی (ع) نامیدند.[8]
پس از ورود اسلام به ایران که در زمان خلیفه ی دوم انجام شد، مناطق شمالی ایران تا نواحی خراسان به دست اعراب افتاد. آنان که افرادی را از دربار خلیفه برای حکمرانی آن مناطق می فرستاند. پس از آن علویان که از دل اسلام و با هدف مخالفت با حکومت محلی شکل گرفته بود شروع به رشد کردند.
نقطه ی آغاز انتشار مذهب تشیع در ایران را می توان شهر قم نامید. اشعری های عراق که در اویل قرن چهارم به این ناحیه مهاجرت نموده بودند و مهمترین رویداد در آن زمان ورود حضرت فاطمه معصومه و همراه ایشان ورود سادات به ایران بود. به تدریج تشیع به نیشابور و طبرستان و مناطق جنوبی ایران وارد گردید و از آنجا به سایر نقاط ایران گسترش یافت.
خاندان های سادات هر کجا استقرار یافتند، به انتشار تشیع کمک کردند، چنان که این امر در شرق و غرب عالم اسلامی اتفاق افتاد. حضور امام رضا در ایران و شهادت ایشان در ناحیه ی خراسان نیز باعث بسط وگسترش تشیع در آن ناحیه گردید.
تشیع درخراسان عصر سامانی، تشیعی اصیل فعال اما به شدت در اقلیت بود. نمایندگان این تشیع در بسیاری از شهرهای خراسان حضور داشتند و علاوه بر این افراد چهره های برجسته ای هم از اصحاب امامان یا حتی وکلای آنان در این دیار بسر میبردند.
در شمال ایران و در دوره آل زیار جرجان مدتها پایتخت آنان بود. سادات فراوان در جرجان سکونت داشته یا رفت و آمد میکردند.
در نیمه اول قرن چهارم، از ناحیه دیلم حکومتی برخاست که به نام جد بنیانگذاران آن «بویه» ، حکومت آل بویه نام گرفت و به سبب جانبداری از مذهب شیعه و سلطه مطلقه بردستگاه خلافت، از دیگر حکومتهای مستقلی که تا آن زمان به وجود آمده بود، تمایز آشکاری یافت و سبب گسترش تشیع در شمال ایران گردید.
آل بویه مناطق شمال، شمال غرب، جنوب و جنوب شرق ایران را در اختیار داشتند و تنواستند مذهب شیعه را در بخش بزرگی از ایران گسترش دهند.
در پژوهش حاضر سعی بر آنست که مذهب تشیع از بدو ورود به ایران بررسی و جغرافیای گسترش آن مورد مطالعه قرار گیرد.
ب- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق (شامل اختلاف نظرها و خلاءهای تحقیقاتی موجود، میزان نیاز به موضوع، فواید احتمالی نظری و عملی آن و همچنین مواد، روش و یا فرآیند تحقیقی احتمالاً جدیدی که در این تحقیق مورد استفاده قرار میگیرد:
در بررسی های انجام شده در پژوهش های قبلی مشخص گردیدکه تاکنون پژوهشی جامع و کامل که بتواند جغرافیای تشیع در قرون سوم تا پنجم را مورد بررسی نماید ،صورت نگرفته است.
در این موضوع، گسترش شیعیان در ایران مورد مطالعه قرار می گیرد، لذا تنظیم مستندی در مورد جغرافیای شیعیان و حکومتهای شیعی ضرورت می‌یابد. در این پژوهش، با درک این مهم، می خواهیم به بررسی جغرافیای تشیع بین قرون سوم تا پنجم بپردازیم.
ج- مرور ادبیات و سوابق مربوطه (بیان مختصر پیشینه تحقیقات انجام شده در داخل و خارج کشور پیرامون موضوع تحقیق و نتایج آنها و مرور ادبیات و چارچوب نظری تحقیق):
(مرعشی، سیدظهیرالدین،1341) در مورد جغرافیای تشیع و دولتهای شیعی پژوهشی انجام داده است:
بعد از حسن‌بن قاسم، دیگر اقدامات فرهنگی در منطقه دیده نمی‌شود؛ زیرا دولت علویان سقوط کرده بود و علویانی که بر مناطق کوچک و برای مدت اندک حکومت داشتند، نتوانستند دولت علویان را برپا دارند، گرچه الثائر بالله ابوالفضل، اقداماتی در ساختن مدارس، مساجد و خانقاه انجام داد و موقوفاتی برای آنها قرار داد.
(ابن اثیر، علی‌بن ابی کرم) در مورد جغرافیای تشیع و دولتهای شیعی پژوهشی انجام داده است:
وقتی قیام یحیی‌بن عمر به دست محمدبن عبدالله طاهری به سال 249 هجری در کوفه سرکوب شد. مستعین، خلیفه‌ی عباسی، برای قدردانی از او، اقطاعاتی که در طبرستان میان کلار و چالوس قرار داشت، به او بخشید. محمدبن عبدالله، جابربن هارون نصرانی را فرستاد تا آن اقطاعات را تصرف نماید. وی بعد از تصرف اقطاعات یاد شده، زمین‌های مواتی را که در اختیار مردم آن منطقه بود، به زور تصرف کرد. افزون برآن، محمدبن اوس، از طرف سلیمان‌بن عبدالله، کارگزار طاهریان در طبرستان، قسمت هایی از طبرستان را بین فرزندان خود تقسیم کرد و در حق مردم، ستم فراوانی روا می‌داشت. محمد و جعفر، فرزندان رستم، به دلیری و شجاعت و اطعام مردم و کمک کردن به آنان، معروف بودند و از سویی، خاندان پادوسیان، کلار و چالوس را در اختیار داشتند.
(مرعشی سیدظهیرالدین،1341) در مورد جغرافیای تشیع و دولتهای شیعی پژوهشی انجام داده است:
هجرت علویان به طبرستان ودیلم، تأثیرات فرهنگی مهمی در آن مناطق بر جای نهاد. وقتی یحیی‌بن عبدالله وارد آنجا شد، مردم دیلم را به اسلام دعوت کرد، و مسجدی بنا کرد.[9] او قلوب مردم را به سوی اسلام سوق داد. بعدها حضر علویان در منطقه، به تدریج بر افکار و اذهان مردم، تأثیرات مثبتی گذاشت، به خصوص که مردم، آنان را به پاکی، زهد و تقوا می‌شناختند.
(مرعشی سیدظهیرالدین،1341) در مورد جغرافیای تشیع و دولتهای شیعی پژوهشی انجام داده است:
یحیی‌بن عبدلله، با همکاری تاریخ‌های محلی این منطقه توانست نیروی قابل ملاحظه‌ای جمع‌آوری کند؛ ولی به دلایلی از نبرد، خودداری کرد. حسن‌بن زید، ملقب به «داعی کبیر»، با دعوت آنان توانست در سال 250 هجری، بسیاری از مناطق را از دست کارگزاران خلفا خارج ننماید. برای مثال، محمدبن رستم از ملوک کلار و چالوس، پس از بیعت با داعی، بر مقدمه‌ی لشکر محمدبن اوس حمله برد و او را شکست داد. بعد از چند روز که داعی در «پای‌دشت» بود، ملوک و سران محلی (مانند: امیدوار‌بن لشکرستان، ویهان‌بن سهل، فالیزبان و فصل رفیقی) با ششصد نفر نزد او رسیدند و در همان روز، اسپهبدان طبرستان (مانند پادوسیان، مَصمَغان، خورشیدبن وَنْدَرَند و خیاربن رستم) به داعی نامه نوشتند و حمایت خود را از او اعلام کردند
چ- اهداف مشخص تحقیق (شامل اهداف آرمانی، کلی، اهداف ویژه و کاربردی):
هدف کلی :
بررسی جغرافیای تشیع از قرن سوم تا پنجم در ایران
هدف ویژه :
1-بررسی نقطه ی آغازین و ابتدایی شیعه در ایران
2-بررسی شکل گیری دولت های شیعه در ایران و نقاط قوت و ضعف آنها
3-بررسی پراکندگی مذهب تشیع در ایران
4-عوامل موثر بر گسترش شیعه در ایران
5-بررسی نقش دولت ها بر گسترش تشیع در ایران
[1] - برای نمونه‌های بیشتر ر.ک: مسند احمد، حدیث 19796 و 1722.
[2] - ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج 2، (ص) 38 و ح 6، (ص) 9. عبدالرحمان بن عوف در شورای شش نفره به امام می‌گفت: ان لک من القرابه من رسو الله. در موارد دیگر نیز مسلمانان برای قرابت حق قائل بودند، ر.ک: ابن سعد، الطبقات الکبری، ج 3، (ص) 285، تاریخ الطبری، ج 4 (ص) 430.
[3] - شرح نهج‌البلاغه، ج 6، (ص) 4.
[4] - همان، ج 9، (ص) 250.
[5] - قاضی نعمان، شرح الأخبار، ج2، (ص) 393، اسکافی، المعیار و الموازنه، (ص) 216.
[6] - طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج 5، (ص) 252.
[7] - مسعودی، علی بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج 3، (ص) 343.
[8] - یعقوبی، احمد بن ابن یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج 2، (ص) 228؛ تاریخ الطبری، ج 5، (ص) 352 و 355.
[9] - محلی، ابوالحسن حمیدبن احمد، حدائق الوردیه فی مناقب أئمه الزیدیه، ص 197.
مشخصات فروشنده
نام و نام خانوادگی : شادمان روستا ناوی
شماره تماس : 09195145166
ایمیل :mohandesbartar@gmail.com
سایت :fileyar.ir
برای خرید و دانلود فایل و گزارش خرابی از لینک های روبرو اقدام کنید...
پرداخت و دانلودگزارش خرابی و شکایت از فایل