جبران خسارت بزه دیده در حقوق ایران و انگلستان - جبران خسارت بزه دیده در حقوق ایران و انگلستان
فهرست مطالب
مقدمه................................................................................................................................................1
طرح موضوع......................................................................................................................................1
اهمیت و ضرورت پژوهش.................................................................................................................2
سوالات و فرضیات پژوهش................................................................................................................3
روش پژوهش.......................................................................................................................................4
پیشینه پژوهش......................................................................................................................................5
فصل اول: بیان مفاهیم، تاریخچه و مبانی جبران دولتی خسارت بزه دیده.............................................6
مبحث اول: بیان مفاهیم و تعاریف........................................................................................................6
1-1-1- بزه دیده.......................................................................................................................6
1-1-2- بزه...............................................................................................................................8
1-1-3- جبران خسارت............................................................................................................12
مبحث دوم: تاریخچه............................................................................................................................26
مبحث سوم: مبانی فقهی و حقوقی جبران خسارت بزه دیده توسط دولت ..........................................30
گفتار اول: مبانی فقهی جبران خسارت بزه دیده توسط دولت ..............................................................30
1-قاعده لا یبطل دم امرء مسلم.......................................................................................................33
2- قاعده «لا یبطل حق امرء مسلم»........................................................................................................36
3- قاعده من له الغنم فعلیه الغرم...........................................................................................................37
4- وظیفه حکومت در قبال کوتاهی در ایجاد امنیت برای شهروندان.....................................................39
5- جبران خسارت بزه دیده از طریق زکات.......................................................................................40
6- نهادحسبه.......................................................................................................................................44
گفتار دوم: مبانی حقوقی جبران خسارت بزه دیده توسط دولت .........................................................48
الف. نظریه رفاه اجتماعی......................................................................................................................49
ب. نظریه قرارداد اجتماعی..............................................................................................................50
ج.نظریه همبستگی اجتماعی و انصاف...................................................................................................51
بند اول: مبانى مسئولیت مدنى دولت..................................................................................................53
1- نظریه تقصیر.....................................................................................................................54
2- نظریه خطر...........................................................................................................................56
3- نظریه تضمین حق................................................................................................................58
بند دوم: مبانى مسئولیت اجتماعى....................................................................................................58
1- نظریه همبستگى اجتماعى....................................................................................................59
2- کاهش هزینه ها....................................................................................................................60
گفتار سوم: ضرورت پرداخت خسارت به وسیله دولت و نهادهای عمومی............................................60
فصل دوم: منابع قانونی جبران خسارت بزه دیده توسط دولت در حقوق ایران و انگلستان........................66
مبحث اول: اصول و شرایط حاکم بر جبران دولتی خسارت..................................................................66
گفتار اول: اصول حاکم بر جبران دولتی خسارت...............................................................................66
الف. تکمیلی-کمکی بودن جبران دولتی خسارت...................................................................................66
ب.جانشینی دولتها به جای یکدیگر.................................................................................................68
ج.جانشینی دولت به جای بزه دیده در مراجعه به بزهکار.......................................................................69
د.لزوم بهره مند نشدن بزه دیده از سایر منابع......................................................................................69
گفتار دوم: شرایط حاکم بر جبران دولتی خسارت.............................................................................70
الف.شرایط مربوط به خسارت..............................................................................................................71
ب.شرایط مربوط به جرم...................................................................................................................72
ج.شرایط مربوط به بزه دیده.............................................................................................................76
د.شرایط مربوط به بزهکار...................................................................................................................80
مبحث دوم: منابع قانونی جبران دولتی خسارت در نظام حقوقی ایران و انگلستان.....................................80
گفتار اول: منابع قانونی جبران دولتی خسارت درنظام حقوقی ایران.......................................................81 الف. جبران دولتی خسارت بزه دیده در قانون مجازات اسلامی...............................................................81
ب.الزام قوه قضاییه به تهیه و تصویب لایحه حمایت از بزه دیدگان اجتماعی.........................................85
ج. تشکیل کمیسیون جبران خسارت مذکور در قانون آیین دادرسی کیفری..............................................86
د. ظرفیتهای نهفته قانون اساسی........................................................................................................91
گفتار دوم: حمایت دولت و برخی نهادهای عمومی غیردولتی و جامعه مدنی از بزهکار معسر زندانی.......95
1- جمعیت هلال احمر........................................................................................................................96
2- کمیته امداد امام خمینی..................................................................................................................96
3- ستاد مردمی پرداخت دیه................................................................................................................97
گفتار دوم: منابع قانونی جبران دولتی خسارت در حقوق انگلستان.............................................................99
بند اول: اصول منتج شده از طرح جبران خسارت صدمات کیفری2001..................................................102
1- اصل عدم پرداخت دو خسارت یا بیشتر برای یک صدمه.....................................................102
2- معیار اثبات، توازن(سنجش) احتمالات..................................................................................103
3- عدم لزوم اثبات جرم.............................................................................................................104
4- لزوم عدم انتفاع مهاجم..........................................................................................................105
5- قطعی نبودن احکام صادره از ماموران بررسی درخواست ها.................................................105
بند دوم: مراحل مختلف جبران دولتی خسارات بزه دیدگان در حقوق انگلستان................................106
جمع بندی و نتیجه گیری...................................................................................................................110
فهرست..........................................................................................................................................119
چکیده
در حقوق ایران، جرم های مشمول جبران دولتی خسارت به طور دقیق احصاء نشده اند. قانون مجازات اسلامی تنها بخشی از جرایم علیه تمامیت جسمانی را تحت شرایطی مشمول جبران دولتی خسارت قرار داده است. این مطلب را می توان از مصادیق پرداخت دیه از بیت المال استنباط نمود.
بررسی اجمالی رویه قضایی موجود نشان می دهد در مورد خسارت های ناشی از قتل با توجه به صراحت قانونی اختلاف نظر چندانی میان قضات وجود ندارد. اما در مورد صدمه ها و جراحت های وارد ه بر افراد قضات از رویه واحدی پیروی نمی کنند.
برخی از قضات با تاکید بر مستندات فقهی و روایی بر این باورند که پرداخت دیه از بیت المال منحصر به قتل است و در جنایت بر عضو چنین مجوزی داده نشده است. در مقابل بعضی دیگر جبران دولتی خسارت بزه دیدگان در جنایات مادون نفس را نیز امکان پذیر می دانند. در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با بهره گیری از پیشینه فقهی، در مواردی شاهد نمونه هایی از جبران دولتی خسارت هستیم. از جمله در مواد 156، 333، 334، 428، 435، 470، 471، 473 و 487 قانون مجازات اسلامی که پرداخت دیه را برعهده دولت و بیت المال دانسته است. ظرفیتهای نهفته در قانون اساسی و نیز حمایت دولت و برخی نهادهای عمومی غیردولتی و جامعه مدنی از بزهکار معسر زندانی را بررسی نمودیم. در نظام حقوقی انگلستان نیز طرح مصوب2001 حاکم است که اصول حاکم بر آن و شرایط استحقاق و درخواست خسارت را نیز بررسی نمودیم. در نظام حقوقی ایران، برخلاف انگلستان مقررات مدون و شفافی در مورد جبران دولتی خسارت وجود ندارد. تنها واحد دیه وزارت دادگستری است که کارایی کافی ندارد.
واژگان کلیدی: بزه، بزه دیده، جبران خسارت، جبران دولتی خسارت، نهادهای عمومی
مشخصات فروشنده
نام و نام خانوادگی : شادمان روستا ناوی
شماره تماس : 09195145166
ایمیل :mohandesbartar@gmail.com
سایت :fileyar.ir