پایان نامه بررسی بهداشت جسم انسان در قرآن در 128 صفحه ورد قابل ویرایش

پژوهش بررسی بهداشت جسم انسان در قرآن - پایان نامه بررسی بهداشت جسم انسان در قرآن در 128 صفحه ورد قابل ویرایش

---

پژوهش بررسی بهداشت جسم انسان در قرآن در 128 صفحه ورد قابل ویرایش
فهرست مطالب فصل اول: طرح تحقیق......................................................................................... 5 1- مقدمه.................................................................................................................. 6 2- تعریف موضوع و لزوم پرداختن به آن.............................................................. 7 3- مروری بر مطالعات انجام شده........................................................................... 7 4- اهداف تحقیق....................................................................................................... 7 5- طرح سئوال و فرضیه......................................................................................... 7 6- روش تحقیق........................................................................................................ 8 7- محدودیتها و پیشنهادات...................................................................................... 9 8- کلید واژه‌ها.......................................................................................................... 9 فصل دوم: یافته‌های تحقیق.............................................................................. 11 بخش اول: بهداشت فردی....................................................................................... 12 1- وضو.................................................................................................................. 13 مقدمه....................................................................................................................... 13 2- غسل................................................................................................................... 21 الف – غسل جنابت................................................................................................... 22 ب – غسل حیض...................................................................................................... 28 ج- پاداش غسل در روایات...................................................................................... 29 3-طهارت لباس....................................................................................................... 30 اصول پوشش در اسلام.......................................................................................... 31 الف – جنس لباس.................................................................................................... 31 ب- رنگ لباس.......................................................................................................... 34 ج – نظافت لباس...................................................................................................... 36 بخش دوم: بهداشت غذایی..................................................................................... 38 1- دعوت به غذاهای طیب....................................................................................... 40 2- ممنوعیت غذاهای غیربهداشتی........................................................................... 43 الف – مردار............................................................................................................ 44 ب – خون ............................................................................................................... 47 ج – گوشت خوک..................................................................................................... 49 تغذیه و اخلاق.......................................................................................................... 52 د – ممنوعیت نوشیدن خمر..................................................................................... 54 معنی لغوی و اصطلاحی.......................................................................................... 54 مراحل برخورد قرآن با شرابخواری....................................................................... 56 مرحله اول: رزق نیکو ولی استفاده نادرست از آن................................................. 56 مرحله دوم: اشاره به گناه شرابخوار...................................................................... 57 مرحله سوم: نهی از نماز در حالت مستی............................................................... 58 مرحله چهارم: حرمت شراب................................................................................... 60 آثار و نوشیدن شراب.............................................................................................. 63 الف – آثار زیانبار روحی و معنوی......................................................................... 64 ب- آثار زیانبار جسمی و مادی.............................................................................. 68 1- دستگاه گوارش.................................................................................................. 69 2- دستگاه تنفس..................................................................................................... 69 3- خون................................................................................................................... 70 4- قلب و رگها......................................................................................................... 70 5- عقل و روان....................................................................................................... 70 6- نسل.................................................................................................................... 71 بخش سوم: بهداشت جنسی................................................................................... 74 1- ممنوعیت آمیزش با زنان در حالت عادت ماهیانه.............................................. 75 ممنوعیت آمیزش با زنان در حالت عادت ماهیانه از نظر پزشکی و علمی.............. 77 احکام حائض............................................................................................................ 80 2- زنا...................................................................................................................... 80 تعریف اصطلاحی..................................................................................................... 81 مراحل نکوهش زنا در قرآن.................................................................................... 81 مرحله اول: صفات زنا............................................................................................. 82 مرحله دوم: وعده‌ی عذاب اخروی........................................................................... 83 مرحله سوم: زنا نکردن جزئی از یک پیمان عمومی................................................ 83 مرحله چهارم: مجازات زناکار................................................................................. 84 برخی از مفاسد زنا.................................................................................................. 86 انتشار بیماری‌های آمیزشی در جامعه.................................................................... 87 الف – ایدز............................................................................................................... 89 ب – سفلیس............................................................................................................. 90 پ- آتشک یا شانکرنرم .......................................................................................... 90 ت- گرانوم آمیزشی................................................................................................. 91 ث- التهاب مهبل....................................................................................................... 91 ج – سوزاک ............................................................................................................ 91 روش حکیمانه اسلام در جلوگیری از بیماری‌های آمیزشی.................................... 93 3- لواط................................................................................................................... 96 موارد بیان لواط در قرآن........................................................................................ 97 اول: احکام لواط..................................................................................................... 104 اسرار معنوی و علمی تحریم هم جنس‌گرایی......................................................... 105 4- استمناء (خود ارضایی = جلق زدن)................................................................. 106 بخش چهارم: بهداشت محیط زیست..................................................................... 110 بخش پنجم: بهداشت روانی.................................................................................. 111 تعریف بهداشت روانی............................................................................................ 115 فرق شفاء و رحمت................................................................................................. 117 قرآن چگونه شفابخش است؟.................................................................................. 117 فصل سوم:........................................................................................................... 121 نتیجه‌گیری.............................................................................................................. 122 منابع و مأخذ.......................................................................................................... 123 1- مقدمه قرآن کریم ،آخرین سروش آسمانی است که پیامبر اکرم (ص)آن را برای بشریت به ارمغان آورده است . این کتاب الهی ،از جهات مختلفی مانند فصاحت و بلاغت ،معارف عالی و قوانین استوار ،خبرهای غیبی و اعجاز علمی و. . . معجزه محسوب می شود . و در باب اعجاز علمی مباحثی چون فیزیک ،شیمی ،علوم پزشکی و . . . در آیات قرآن به چشم می خورد و آنچه در این تحقیق مطرح گردیده است مباحث مربوط به بهداشت جسم انسان است که امروزه از مهمترین شاخه های علوم پزشکی محسوب می شود . آن چه در این راستا قابل توجه است این است که اصولاً بهداشت جسمی و روحی در تعالیم انبیاء جایگاه و شیوه ای داشته است تا آن جا که پیشوایان دینی عقل سالم را در بدن سالم بیان نموده اند . امروزه بهداشت جایگاه رفیعی در بین علوم پزشکی دارد چرا که توجه به امور مربوط به بهداشت موجب سلامت اقشار مختلف جامعه خواهد شد همه شاخه های متنوعی که در بهداشت امروز مورد مطالعه قرار گرفته است همگی در جهت توسعه سلامت و امنیت افراد قرار گرفته است . اگر به بهداشت و اصول آن توجه کافی بشود بطور یقین اقتصاد جامعه رونق بخصوصی خواهد گرفت واز ناحیه این عنایت و برنامه ریزی می توان به سمت قله های تمدن و توسعه انسانی قدم برداشت که سلامت و بهداشت جسم و روح زمینه ای برای عبادت و بندگی خداست که خود تکامل انسان محسوب می شود و بشر با آرامش خاطر بهتری می تواند در مسیر رضایت الهی گام بردارد . در این پژوهش سعی شده است با کمک آیات و روایات بخشی از بهداشت جسم انسان در تعالیم الهی مورد بررسی قرار گیرد ،امید است که مورد رضایت حضرت حق واقع شود. 2- تعریف موضوع و لزوم پرداختن به آن همیشه و در همه موارد پیشگیری بهتر از درمان است. بهداشت نیز یکی از موارد پیشگیری در بیماری‌ها است. لذا لازم دانسته شد که به بهداشت جسم انسان پرداخته شود تا حداقل با آگاهی از اثر برخی موارد آن، به تندرستی و سلامت جسم کمک شود و با جسم و روح سالم است که انسان می‌تواند به عبادت خداوند بپردازد و از طرفی جلوه‌ای، از جلوه‌های همسویی علم و دین نشان داده شود. 3- مروری بر مطالعات انجام شده تا‌ آنجا که بنده جستجو کردم در جایی کتاب یا مقاله و یا پایان‌نامه‌ای با این عنوان ندیدم ولی پایان نامه و مقاله در مورد بعضی از بخش‌های تحقیق مثل شراب و نماز کار شده بود. 4- اهداف تحقیق هدف کلی: بهداشت جسم انسان در قرآن هدف جزئی: تأثیر بهداشت غذایی بر جسم انسان تأثیر بهداشت فردی بر جسم انسان تأثیر بهداشت جنسی بر جسم انسان تأثیر بهداشت محیط زیست بر جسم انسان تأثیر بهداشت روان بر جسم انسان 5- طرح سوال و فرضیه فرضیه: 1- اوامر و نواهی با بهداشت جسمی و روحی انسان مطابقت دارد. 2- بهداشت جسم با بهداشت روح متلازم است سؤال: 1- آیا سلامت جسم تأثیری در عبادات فردی و اجتماعی دارد؟ 2- آیا پرهیز از محرمات الهی تأثیری در سلامت جسم انسان دارد؟ 6- روش تحقیق روش تحقیق به صورت کتابخانه‌ای بوده که در ابتدا محقق آیات مربوط به موضوع را از کتب مربوطه استخراج نموده و سپس استفاده از تفاسیر و دیگر کتب ذکر شده در منابع و مأخذ می‌باشد و در بعضی قسمتها محقق نیز نظراتی را بیان نموده است. 7- محدودیتها و پیشنهادات محدودیت: مسلماً در هر تحقیقی برای محقق محدودیتهایی وجود دارد و محدودیتی که در این تحقیق وجود داشت کمبود منابعی که هم شامل مسائل علمی و هم قرآنی با هم باشد. پیشنهاد: با توجه به مطالب علمی کشف شده در قرآن که اعجاز علمی قرآن محسوب می‌شود پایان نامه‌هایی با هر کدام از عناوین علمی موجود در قرآن کار شود که در اینصورت هم یک کار قرآنی و هم یک کار علمی صورت می‌پذیرد. در دسترس قرار دادن نرم‌افزارهای تفسیری و روایی برای دانشجو و همچنین وجود کامپیوتر در خوابگاه تا دانشجویان بتوانند راحت‌تر و با اطمینان بیشتری کارهای تحقیق خود را به انجام برسانند. 8- کلید واژه‌ها بهداشت جسم انسان در قرآن بهداشت: در لغت: « نیکو نگاه داشتن ، نگاهداری تندرستی، سابقاً حفظ الصحه می‌گفتند.»[1] در اصطلاح:«روشها و کارهای لازم برای حفظ تندرستی» [2] جسم: « بدن، تن ، هر چیزی که دارای طول و عرض و عمق باشد، هر چیزی که قسمتی از فضا را اشغال کند، جمع آن، اجسام و جسوم»[3] « هر چیزی است که دارای دراز و پهنا و ژرما باشد ( طول و عرض و عمق)، اجزاء هر جسمی از جسمیت خارج نمی‌شود هر چند که تکه تکه و جزء جزء شود باز آن جزء ابعاد دارد.»[4] «آنچه دارای حجم و وزن است و فضایی را اشغال می‌کند، ماده 2- ساختمان مادی یک زیستمند، بویژه انسان یا جانور، پیکر، کالبد، جسد، تن» [5] انسان: در لغت: « آدمی ، مردم، بشر، اناسی و آناس جمع»[6] در اصطلاح : « انسان: (انسانها): 1- جانداری که طبیعدانان او را در رده پستانداران، زیر راسته آدم نمایان، بالاتیره آدم نمایان و تیره انسانها قرار می‌دهند و دارای ویژگی حرکت بر روی دو پا، وجود مرکز گویایی در مغز و توانایی ابزار سازی دارد. 2- شخص خوب و پای‌بند به اصول اخلاقی، آدم؛ آدمی»[7] قرآن: « این لفظ در اصل مصدر است بمعنی خواندن . چنانکه در بعضی از آیات معنای مصدری مراد است مثل « إِنَّ عَلَیْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ »[8] قرآن در اینجا مصدر است مثل فرقان و رحجان و هر دو ضمیر راجع بومی‌اند یعنی در قرآن عجله نکن زیرا جمع کردن آنچه وحی می‌کنیم وخواندن آن بر عهده ماست....و چون آنرا خواندیم از خواندنش پیروی کن و بخوان. قرآن کتابی است خواندنی باید آنرا خواند در معانیش دقت و تدبر نمود.بعضی‌ها قرآن را در اصل بمعنی جمع گرفته‌اند که اصل قرء بمعنی جمع است در اینصورت می‌توانند بگویند که : آن مصدر از برای فاعل است. قرآن یعنی جامع حقائق و فرموده‌های الهی.»[9] « کتاب آسمانی مسلمانان که شامل 6600 آیه و صدو چهارده سوره است» هشتاد و دو سوره آن در مکه نازل شده و به سوره‌های مکی معروف می‌باشد و سی و دو سوره هم در مدینه نازل شده و آنها را سوره‌های مدنی می‌گویند.»[10] در دنباله می نویسد : وضوی اسلامی عیناً همان خاصیت ماساز[11] «ماساژسوئدی»را به نحو اتم حاوی می باشد زیرا وقتی روی سطح اعضا وضو آب سرد رسید ومحل آن سرد شد قهرا جریان خون به آن سمت شدت یافته و برای حفظ درجه 37 از حرارت طبیعی بدن و جبران حرارت از دست رفته اعضاء وضو تا به حال طبیعی برسد ،دستگاه گردش خون به فعالیت سریع مشغول و در نتیجه نشاط و سلامتی و تعدیل در دستگاه دوران خون که مهمترین جهازات بدن است به وجود آید و بهداشت بدن را تامین می نماید . » [12] «برخی مفسران گفته اند :مقدمات نماز تخفیف بردار است و تعطیل بردار نیست»[13] منظور از اینکه گفته شده تخفیف بردار است ولی تعطیل بردار نیست این است که در این آیه (6/ مائده)خداوند گفته است در صورت نبود آب از خاک برای وضو استفاده شود حال سوالی که در این پیش می آید این است که این خاک چه خصوصیتی باید داشته باشد و آیا از لحاظ بهداشتی مشکلی پیش نمی آید ؟ خداوند می فرماید : «وَإِن کُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاء أَحَدٌ مَّنکُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لاَمَسْتُمُ النِّسَاء فَلَمْ تَجِدُواْ مَاء فَتَیَمَّمُواْ صَعِیدًا طَیِّبًا فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِکُمْ وَأَیْدِیکُم مِّنْهُ » [14] «و اگر بیمار یا در سفر بودید ،یا یکی از شما از قضای حاجت آمد ،یا با زنان نزدیکی کرده اید وآبی نیافتید پس با خاک پاک تیمم کنید ،و از آن به صورت ودستهایتان بکشید » «(صعید)از صعود ،رمز زمین بلند است خاک زمینهای برجسته وبلند ،دور از آلودگی ها است ،یا مقصود خاکی است که روی زمین وقسمت فوقانی آن است . آن گونه که آب زداینده آلودگی است ،خاک پاک هم خاصیت میکروب کشی دارد چون آفتاب به آن تابیده است.» [15] «دستور داده شده که هنگام عدم امکان غسل یا وضو با آب، با خاک تیمم کرده بر صورت و دستهایش بکشد ،با این کار یعنی مالیدن خاک به صورت و دستها که از اعضای رئیسه و اصلی بدن هستند در واقع انسان خود را در مقابل خدا به نوعی حقارت و ذلت می کشاند »[16] «وضو با آهنگ اخلاص و با ایمان به خدا و برای انجام نماز،لغزش های گذشته را می پوشاند خدا بر آن نیست که بر شما سخت بگیرد و شما را در تنگنای مقررات قرار دهد و به هنگام نبودن آب یا عذر داشتن شما از به کار بردن آن ،دچار سختی و رنجتان کند بلکه می خواهد به وسیله غسل و وضو و انجام آنها با آهنگ تقرب به خدا و فرمانبرداری از او،شما را پاک و پاکیزه سازد »[17] «هدف از غسل و وضو و تیمم پاکیزگی جسم است و پاکیزگی روح . جسم را با آب و خاک می توان پاکیزه نمود. خداوند وقتی مقرر داشت که مردم خود را پاکیزه سازند قصدش تکمیل دین خود بود زیرا دین جنبه های معنوی نیست ،بلکه هدف آن همه جانبه است واین کامل شدن نعمت خداوندی است در حق انسان »[18] در اسلام برای وضو احکامی ذکر شده است ، اینکه برای انجام بعضی از عبادات وضو واجب وبرای برخی از عبادات وضو مستحب است مثلا: 1-« وضو به عنوان مقدمه نماز بر هر شخص نماز گزار واجب می شود. 2- برای طواف کعبه (تحت شرایطی خاص )وضو واجب می شود ودست گذاشتن به قرآن کریم و نام خدا و پیامبران و ائمه (ع) بدون وضو جایز نیست . 3- وضو به خودی خود مستحب است و خوب است انسان در هر حال وضو داشته باشد و حتی آن را تکرار کند که نور است . 4-در وضو ابتدا با نیت خاص،ابتدا صورت وسپس دست راست و سپس دست چپ شسته می شود و آنگاه مسح سر وپا صورت می گیرد»[19] با توجه به مطالب بهداشتی که در مورد وضو بیان شد نتیجه گرفته می شود که اسلام همه این احکام را به خاطر انسان و برای سلامتی جسم و روح او قرار داده است تا انسان به طراوت جسمی و معنوی نائل شود . 2- غسل غسل :«شستشوی تمام بدن ،یکی از عبادات شرع است که به دو کیفیت انجام می گیرد : ترتیبی :که ابتدا سر و گردن شسته می شود و سپس بقیه بدن وبعضی ترتیب بین طرف راست وچپ را نیز لازم می دانندو ارتماسی:که همه بدن یکباره در آب فرو رود»[20] غسل یکی از مقدمات نماز است (البته در صورتی که جنب و. . .)باشد . غسل هم مانند وضو دارای دو بعد ظاهری و باطنی بوده و اقسام متعددی دارد،که بعضی از آنها واجب وبعضی دیگر مستحب هسنند« غسل های واجب هفت قسم است که عبارتند از: جنابت ،حیض ،نفاس،استحاضه ،مس میت،میت،غسلی که به واسطه نذر و قسم و مانند آنها واجب می شود» [21] محور اصلی بحث در این بخش غسل جنابت و حیض می باشد . قرآن کریم در آیات متعدد افراد پاکیزه را ستایش کرده و آنها را محبوب خدا معرفی می کند . در مورد غسل تعبیر «طهارت»را به کار می برد و در چند مورد دستور انجام غسل می دهد . الف - غسل جنابت : فرد جنب«کسی که با جنس مخالف نزدیکی کرده یا به هر دلیلی منی از او بیرون آمده است » [22] که در قرآن کریم در این مورد آمده است که :« وَإِن کُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُواْ .....مَا یُرِیدُ اللّهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَکِن یُرِیدُ لِیُطَهَّرَکُمْ وَلِیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ»[23] «ای اهل ایمان هنگامی که می خواهید برای نماز بپاخیزید ) و اگر جنب هستید پاکیزه شوید (غسل کنید ) . . . خدا هیچ گونه سختی برای شما قرار نخواهد داد ولیکن می خواهد (جسم و جان)شما را پاکیزه گرداند و نعمت خود را بر شما تمام کند » «(جنب )به معنای بعید ،دور و بیگانه است و چون شخص بعد از آمیزش جنسی ویا احتلام،از خواندن نماز و قرآن و رفتن به مساجد دور و بیگانه می گردد ،به وی جنب گفته می شود . در میان ادیان آسمانی ،دین اسلام ودین حضرت ابراهیم (ع)و دین صائبان بعد از جنابت ،غسل را واجب می دانند . در فهرست ابن ندیم ،صائبان به نام مغتسله نامیده شده اند . کلمه «صابی»واژه ای است کلدانی به معنای شوینده و جمع آن صابون و صابین است . آنها در کنار نهر ها می زیستند تا دائما در آب جاری غسل کنند . از نظر آنها آب جاری رمز و نشانه حیات اعظم است . آنها می گویند:«غسل نه تنها کثافات را از بدن دور می کند،بلکه گناهان و پلیدی های نفس را نیز از بین می برد . آبی که نور را منعکس می کند شکلی از نور است و کسی که غسل کرده است پوششی از نور دارد»[24] «در اسلام نیز به غسل و شستشوی چهره و دست و مسح سر و پا «وضو»به معنای نور و روشنایی گفته شده می شود . غسل تمام بدن نه تنها آلودگیهای جسمی را از بین می برد و موجب ترمیم آب کاهش یافته بدن می گردد ،بلکه موجب طهارت و پاکی قلب و روح نیز می شود »[25] در پایان آیه برای آنکه روشن شود هیچ گونه سخت گیری در دستورات گذشته (وضو- تیمم –غسل )در کار نبوده بلکه همه آنها بخاطر مصالح خود مردم وضع شده می فرماید :خداوند نمی خواهد شمارا به زحمت بیفکند بلکه می خواهد شما را پاکیزه سازد وتعمت خود را بر شما تمام کند . «در حقیقت این جمله این واقعیت را تاکید می کند که تمام دستورات الهی و برنامه های اسلامی به خاطر مردم و برای حفظ منافع آنها قرار داده شده و به هیچ وجه هدف دیگری در کار نبوده است .خداوند می خواهد بااین دستورها هم طهارت معنوی و هم جسمانی برای مردم فراهم شود . »[26] 2- ممنوعیت غذاهای غیر بهداشتی: انسان بطور طبیعی از برخی غذاها متنفر است و از آنجا که اسلام موافق فطرت انسان است در مرحله چهارم اینگونه غذاها را ممنوع و حرام اعلام کرده است و خداوند کریم در این مورد می‌فرماید: « وَیُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّبَاتِ وَیُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبَآئِثَ »[27] « و برای آنان چیزهای پاکیزه را حلال و چیزهای ناپاک را برایشان حرام می‌گرداند.» خبائث: «( جمع خبیث)، نجس و بد، نفرت انگیز، هر چیز پست و مکروهی که انسان از آن تنفر دارد.»[28] « آیه یکی از وظایف و اهداف انبیاء را بیان می‌کند که آنها آمدند تا چیزهایی پاکیزه را حلال و امور پلید را حرام اعلام کنند. مساله حلال کردن طیبات وحرام کردن چیزهای خبیث از فطریاتی است که همه ادیان الهی آن را پذیرفته‌اند.»[29] و از نظر علمی در مورد حرام شدن غذاهای خبیث یکی از صاحب نظران می‌نویسد: «خبائث چیزهایی است که در فارسی آنها را پلید می‌خوانند و در نزد مردم، فاسد و گندیده و متعفن و غیرمطبوع است. فساد غذا و گندیدن و کپک زدن آنها بواسطه تأثیر میکروبها و قارچ‌های سمی است که روی غذا نشسته و‌آنرا مسموم و آلوده می‌کند. روشن است که اینگونه غذاها موجب ابتلاء به امراض گوناگون می‌گردد. غذا در بدن تبدیل به سلول زنده می‌شود. از غذای نجس و آلوده و پلید، سلول پلید بوجود می‌آید و چون سلولها عمر کوتاهی دارند از هفت روز تا چهل روز و احیاناً تا هفت سال هم ممکن است سلولی در بدن زنده بماند.»[30] از جمله چیزهایی که خوردن آن حرام و از گناهان کبیره محسوب می‌شود خوردن مردار و خون و گوشت خوک و هر چه که هنگام کشتنش یاد خدا نکرده باشند. می‌باشد که در آیه 173 سوره مبارکه بقره‌ آمده است که: « إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنزِیرِ وَمَا أُهِلَّ بِهِ لِغَیْرِ اللّهِ » «(خداوند) تنها مردار و خون و گوشت خوک و آنچه را که(هنگام سر بریدنش) نام غیر خدا بر آن برده شده،بر شما حرام گردانیده است.» « آیه فوق در چهار سوره قرآن کریم با الفاظ مختلف تکرار شده است یعنی در سوره‌های انعام، نحل، بقره، ومائده نازل گردیده است. به نظر می‌رسد که اولین بار در اوایل بعثت در مکه نازل شد و سپس در اواخر اقامت پیامبر (ص) در مکه تکرار شد. و در مدینه هم یکبار در اوایل حضور پیامبر (ص) و بار دیگر در اواخر عمر آن حضرت ( در سوره مائده) نازل شد. در مورد علت تکرار بی‌سابقه این آیه در قرآن علل مختلفی بیان شده است. از جمله: الف- اهمیت موضوع یعنی خطرات جسمی و روحی آن ب- آلودگی مردم آن روزگار به این مطلب»[31] که در اینجا به بررسی علل تحریم خوردن مردار، خون و گوشت خوک پرداخته می‌شود. الف- مردار: اولین مورد از غذاهای خبیث که به بررسی آن پرداخته می‌شود مردار است. «مردار عبارتست از لاشه و جسد حیوانی که به طریق شرعی ذبح نشده و طبق شریعت، روح از بدنش جدا نگشته باشد و به عربی میته گویند. مردار در شرع نجس و خوردن گوشت آن حرام است».[32] در مورد علت علمی تحریم گوشت مردار می‌توان گفت که: « دانشمند معظم جناب دکتر صدرالدین نصیری در کتاب خود بنام « بهداشت اجتماعی در اسلام» چنین می‌نگارد: گفتگو در نخوردن گوشت مردار خیلی مورد بحث و قابل تذکر نیست، زیرا کلیه ملل متمدن دنیای امروز از آن دوری می‌نمایند، چون که همه می‌دانند گوشت‌های مردار و مانده محتوی میلیونها جانداران ذره بینی بیماری زا می‌باشند. پس از مرگ، میکروبها و باکتریها به عناصر شیمیایی و گازهای چون اسیدکربنیک، هیدروژن، سولفوره و آمونیاک و غیره می‌نمایند، این طبقه باکتریها و ذاتاً تولید مسمومیت می‌نمایند: باکتریهای هواخواه از بیرون به روی اجساد موثرند و بعضی از حشرات خصوصاً انواع مگسها در کار عفونت اثر مهمی دارند و در فساد آنها کمک می‌نمایند، بطور خلاصه چنانچه بیان گردید ، گوشت فاسد سخت‌ترین و خطرناکترین مسمومیت پتومائین و غیره را به انسان می‌دهد. این مسمومات باعث تولید عوارضی می‌باشد از قبیل التهاب حاد معده و روده‌ها، قی و شکم روش تب زیاد، ناتوانی شدید، سرگیجه، اتساع مردمک، پایین افتادن پلک چشم، ضعف و غش.»[33] امام صادق (ع) در مورد آثار وضعی خوردن مردار می‌فرمایند: «اَمَّا المَیِّتهُ فَاِنَّهُ لَم یَنِلُ مِنهَا اَحَدُ اِلَّا ضُعِفَ بَدَنُهُ ، وَ ذَهَبَت قُوَتُهَ، وَانقَطَعَ نَسلُهُ وَ لَا یَمُوتُ آکِلُ المَیتَهِ الإفجَاهَ »[34] امام بعد از ذکر مقدمه‌ای در مورد اینکه تمام این احکام به خاطر مصالح بشراست می‌فرماید. « اما مردار را هیچکس از آن نمی‌خورد مگر اینکه بدنش ضعیف و رنجور می‌شود ، نیروی او را می‌کاهد، و نسل را قطع می‌کند و آن کس که به این کار ادامه دهد با سکته و مرگ ناگهانی از دنیا می‌رود.» « این مفاسد ممکن است به خاطر آن باشد که دستگاه گوارش نمی‌تواند از مردار خون سالم و زنده بسازد، بعلاوه مردار کانونی است از انواع میکروبها، اسلام علاوه بر اینکه خوردن گوشت مردار را تحریم کرده، آن را نجس هم دانسته تا مسلمانان کاملاً از آن دوری کنند.»[35] و امام رضا (ع) نیز به این حقیقت مهم اشاره دارند که خوردن مردار موجب فساد بدن و ابتلای انسان به صفرا می‌شود. «حُرمَتِ المَیهُ لِمَا فِیهَا مِن إفسَادِ الاَبدَانِ وَ الآفَهِ وَ لِاَنَّهُ یُورِثُ المَاءِ الأصفرِ وَ یَنخِرُ الفَمَ وَ یَنتِنُ الریحَ وَ یَسِیُء الخَلقَ وَ یُورِثُ القِسَوهَ القَلبِ وَ قِلَّهَ الرَّأفَهِ وَالرَّحمهِ حَتَی لَا یُومِنُ اَن یَقتُلُ وَلَدَهُ وَ وَالِدَهُ وَ صَاحِبَهُ »[36] « حرام شدن مردار برای این است که باعث فساد بدن‌ها و آفات است و نیز باعث ایجاد صفراء است و دهان را بدبو می‌کند و باعث بداخلاقی، عصبانیت و قساوت قلب و کم شدن مهر و عطوفت می‌شود تا آنجا که نمی‌توان از کشتن فرزند و پدر و رفیق نسبت به او ایمنی داشت.» البته خوردن گوشت مردار علاوه بر آثار زیانبار جسمی، آثار زیانبار روحی و معنوی نیز در پی دارد که در اینجا به برخی از این آثار اشاره می‌شود. « خون، پس از مرگ جانور، با توجه به ترکیبات آن ( به رغم اینکه قبل از مرگ بهترین وسیله دفاع از بدن بود) به محل مناسبی برای رشد میکروبها تبدیل خواهد شد. در بدن مردار، پس از یک ساعت خون در بدن رسوب می‌کند و پس از 4-3 ساعت عضلات منقبض شده و به دلیل وجود اسیدها ( فسفریک- فورمیک- لاکتیک) بدن خشک می‌شود و سپس حالت قلیایی به بدن بر می‌گردد و خشک شدن بدن برطرف می‌گردد و جسم به تصرف میکروبها در می‌آید ابتدا میکروبهای موجود در هوا و سپس میکروبهای موجود در بدن شروع به تکثیر نموده و در نتیجه بدن متعفن و متلاشی می‌شود. محبوس بودن خون نیز تعفن را تسریع و به تولید مثل میکروبها کمک می‌کند اما در ذبح شرعی (سر بریدن حیوان) با بریده شدن وریدها و شریانهای بزرگ گردن باعث خروج تمام خون بدن حیوان خواهد شد و با زدن حیوان ذبح شده نیز به این امر کمک خواهد کرد.»[37] دکتر پاک نژاد می‌نویسد: « مردار خواری به خون خواری بستگی دارد، زیرا تا شاه رگهای مخصوص حیوان قطع نشود به اندازه کافی خون از بدنش خارج نمی‌شود و کمتر مرداری است که خون بدنش کاملاً خارج شده باشد.»[38] از مطالب ذکر شده نتیجه می‌شود که گوشت مردار هم از نظر بهداشتی و جسمی و هم روحی اثرات منفی بر انسان می‌گذارد و به همین دلیل اسلام گوشت مردار را حرام کرده است و این به خاطر سلامتی جسم و روح خود انسان می‌باشد. مراحل برخورد قرآن با شرابخواری: اسلام در این مورد هم مثل سایر موارد که لازم بود، تدابیری اندیشیده است، به این صورت که مراحل تحریم شراب را بصورت تدریجی و مرحله به مرحله بیان کرده است و حالا باید دید که چرا اسلام شراب را یکباره حرام اعلام ننموده است و از طرفی این مراحل تدریجی کدامند؟ « شرابخواری و میگساری در زمان جاهلیت و قبل از ظهور اسلام فوق‌العاده رواج داشت و به صورت یک بلای عمومی در آمده بود، تا‌ آنجا که بعضی از مورخان می‌گویند عشق عرب جاهلی در سه چیز خلاصه می‌شد: شعر و شراب و جنگ! و نیز از روایات استفاده می‌شود که حتی بعد از تحریم شراب مسأله ممنوعیت آن برای بعضی از مسلمانان فوق‌العاده سنگین و مشکل بود، تا آنجا که می‌گفتند: « هیچ حکمی بر ما سنگین‌تر از تحریم شراب نبود.» روشن است که اگر اسلام می‌خواست بدون رعایت اصول روانی و اجتماعی با این بلای بزرگ عمومی به مبارزه برخیزد ممکن نبوده و لذا از روش تحریم تدریجی و آماده ساختن افکار و اذهان برای ریشه کن کردن میگساری که بصورت یک عادت ثانوی در رگ و پوست آنها نفوذ کرده بود استفاده کرد.»[39] به همین خاطر خداوند مسئله تحریم شراب را در چهار مرحله اعلام نمود که این چهار مرحله بسیار آموزنده و تربیتی و عبرت آمیز است که در جوامع امروزی می‌تواند بسیار کاربرد داشته باشد. مرحله اول: رزق نیکو ولی استفاده نادرست از آن خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: « وَمِن ثَمَرَاتِ النَّخِیلِ وَالأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکَرًا وَرِزْقًا حَسَنًا إِنَّ فِی ذَلِکَ لآیَةً لِّقَوْمٍ یَعْقِلُونَ »[40] « و از میوه درختان خرما و انگور، باده مستی بخش و خوراکی نیکو برای خود می‌گیرید.» « کلمه «سُکر» به معنای از دست دادن عقل و کلمه «سَکر» به منشأ آن می‌گویند.»[41] «(سکر) گرچه در لغت‌ معانی مختلف دارد، ولی در اینجا به معنی مسکرات و مشروبات الکلی است و معنی مشهور آن همین است.»[42] و « اصل این کلمه بر معنای سد مجرای آب است و مستی را سکر گویند چون راه معرفت را می‌بندد.»[43] « قرآن در این آیه هرگز اجازه شراب سازی از خرما و انگور نداده ،بلکه با توجه به اینکه «مسکرات» را در مقابل « رزق حسن» قرار داده اشاره کوتاهی به تحریم خمر و نامطلوب بودن آن نموده است. بنابراین نیاز به این نداریم که بگوئیم این آیه قبل از نزول تحریم شراب نازل شده و اشاره‌ای به حلال بودن آن است، بلکه بر عکس آیه، اشاره به حرام بودن آن می‌کند و اولین اخطار در زمینه تحریم خمر است.»[44] این اولین مرحله در تربیت صحیح افراد و راه جلوگیری از عادات زشت است و از آیه نتیجه گرفته می‌شود که از میوه‌های درخت انگور و خرما هم نوشابه‌های مستی آور و هم رزق حلال و نیکو بدست می‌آید و در‌آیه از قرار دادن کلمه سکر یا مستی‌آورمقابل «رزق نیکو» نتیجه می‌شود که نوشابه‌های مستی‌آور، یک روزی نیکو نیست و در واقع این خود انسانها هستند که از روزیهای نیکو و پربرکتی که خداوند به آنها ارزانی داشته است استفاده نادرست و زیانبار میکنند. مرحله دوم: اشاره به گناه شرابخواری خداوند می‌فرماید: « یَسْأَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِمَا إِثْمٌ کَبِیرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَآ أَکْبَرُ مِن نَّفْعِهِمَا »[45] « درباره شراب و قمار ، از تو می‌پرسند، بگو، « در آن دو، گناهی بزرگ، و سودهایی برای مردم است. [ولی] گناهشان از سودشان بزرگتر است.» در این مرحله چند نکته قابل توجه است: اول: « برخی از مسلمانان توجه به مسائلی مثل شراب و قمار داشته و از احکام آن سوال می کردند و آیه در پاسخ پرسش‌های آنان نازل شده است.»[46] دوم: « قرآن کریم هنگامی که می‌خواهد شراب را حرام کند با نرمی و لطافت برخورد میکند و بطور تلویحی متذکر می‌شود که شراب خواری گناه است. سوم: روش تربیتی قرآن بسیار جالب است چون در برخورد با دو پدیده زشت یعنی شراب خواری و قماربازی از همان ابتدا برخورد تند و سخت نمی‌کند بلکه با انصاف می‌فرماید که: اینها منافعی مادی و زودگذرند، مثلاً تهیه‌کنندگان شراب از راه کشت انگور یا تهیه کشمش و شراب فروشی و یا از جهت اخذ مالیات عوارض، گمرک و گروههایی با دایر کردن قمار خانه‌ها بود و منافعی اخذ می‌کنند، دارد. اما ضررهای روحی وبهداشتی و اجتماعی آن زیادتر است.»[47] « (اثم) به حالتی گفته می‌شود که در روح و عقل انسان بوجود می‌آید و او را از رسیدن به نیکی‌ها و کمالات باز می‌دارد.»[48] و از معنای اثم می‌توان اینطور برداشت کرد که شراب و قمار ضررهای بسیار گرانی به جسم وجان انسان وارد می‌کند. چرا که مانع کمالات و نیکی‌ها است و از اینجا میتوان نتیجه گرفت که در آیه قضاوت یه جانبه نبوده بلکه تمام جوانب آن بیان شده و این بیانگر جامع بودن موضوع است. مرحله سوم: نهی از نماز در حالت مستی: خداوند می‌فرماید: « یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَقْرَبُواْ الصَّلاَةَ وَأَنتُمْ سُکَارَى حَتَّىَ تَعْلَمُواْ مَا تَقُولُونَ »[49] « ای کسانی که ایمان آورده‌اید، در حال مستی به نماز نزدیک نشوید تا زمانی که بدانید چه می‌گویید» در تفسیر این آیه چند دیدگاه در بین مفسران قرآن وجود دارد: الف- « مراد از آیه این است که مسلمانان با حالت مستی که بعد از خوردن شراب حاصل می‌شود وارد نماز نشوند»[50] و این امر دو فایده مهم در بردارد: نخست اینکه «مسلماً کسی که با حالت مستی و بی توجهی در برابر خدا می‌ایستد و احیاناً هذیان می‌گوید و یا کلمات و حرکات بی محتوا از او سر می‌زند، مرتکب بی ادبی و توهین به ذات مقدس حق تعالی شده است در نتیجه حرکات و الفاظ و ظواهر و ظروف نماز کافی نیست، بلکه ادب و تقوی در نماز اقتضا می‌کند انسان هنگامی که با خدا راز و نیاز می‌کند. باید بداند چه می‌گوید و چه می‌کند : «حَتَّىَ تَعْلَمُواْ مَا تَقُولُونَ »[51] دوم اینکه « با توجه به نزدیک بودن اوقات پنج گانه نماز واجب ( بویژه در صدر اسلام) عملاً کسی نمی‌توانست به شراب خواری روی آورد چون اگر صبح یا عصر شراب می‌خورد اثرات آن تا موقع نماز صبح باقی می‌ماند و این مطلب نوعی مبارزه با شرابخواری در جامعه بود و در حقیقت ممنوعیت موقت شراب خواری در زمان‌های خاص بود که مردم را آماده می‌کرد تا شراب را به صورت کلی بر آنان حرام کند.» »[52] ب- « برخی از مفسران شیعه و اهل سنت برآنند که مراد از هستی (سکر) در این آیه، مستی خواب است پس معنای آیه این می‌شود که با حالت خواب آلودگی نماز برگزار نکنید.»[53] اما برخی دیگر از مفسران به این دیدگاه اشکال کرده‌اند که : « این تفسیر از مفهوم ( حَتَّىَ تَعْلَمُواْ مَا تَقُولُونَ ) استفاده می‌شود که نماز خواندن در هر حالی که انسان از هوشیاری کامل برخوردار نباشد، ممنوع است. خواه حالت مستی باشد یا باقی مانده حالت خواب باشد.»[54] چون در جریان مساله ممنوعیت نوشیدن شراب با توجه به دو مرحله مقدماتی، پذیرش نسبی در ذهن‌های مردم مسلمان نسبت به حرمت مسکرات بوجود آمده بود، و اینک در این آیه با یک ضربه غیرمستقیم و نه رو در رو مساله خوردن شراب را هدف قرار داده و آن را روزانه پنج نوبت زیر نظر و کنترل گرفته و اینطور دایره مصرفش را تنگ‌تر می‌نماید و این همان روش معقول و موثری است که برای ریشه کن کردن مفاسد عمیق اجتماعی که در محیط بطور وسیع وجود دارد و محیط را آلوده کرده می‌تواند نتیجه بخش باشد. به تدریج که آیات سه مرحله قبل نازل می‌شود، جامعه جاهلیت که در شراب خواری و میگساری غرق بودند به خود آمده، از نظر اجتماعی و روانی زمینه برای حکم نهایی و تحریم قطعی خوردن «شراب» و قمار آماده می‌شود و اینجاست که حکم نهایی از طرف باریتعالی صادر می‌شود.

پرداخت و دانلود

مشخصات فروشنده

نام و نام خانوادگی : علیرضا دهقان

شماره تماس : [phone]

ایمیل :[e-mail]

سایت :urbanshop.ir

مشخصات فایل

فرمت : doc

تعداد صفحات : 128

قیمت : برای مشاهده قیمت کلیک کنید

حجم فایل : 121 کیلوبایت

برای خرید و دانلود فایل و گزارش خرابی از لینک های روبرو اقدام کنید...

پرداخت و دانلودگزارش خرابی و شکایت از فایل