مبانی بررسی ساده زیستی و مظاهر آن در قرآن و احادیث

مبانی بررسی ساده زیستی و مظاهر آن در قرآن و احادیث - مبانی بررسی ساده زیستی و مظاهر آن در قرآن و احادیث

---

بررسی ساده زیستی و مظاهر آن در قرآن و احادیث
مقدمه
یکی از موضوعاتی که در زندگی فردی و اجتماعی و مادی ومعنوی انسان تأثیر بسزایی دارد، ساده زیستی و قناعت است که متأسفانه کمتر به آن توجه شده است، در حالی که از نظر فرهنگ دینی، یکی از ارزش های متعالی به حساب می آید.
هر یک از افراد بشر با توجه به نوع بینش و نگرش خود به انسان، دنیا و لذت های آن، بهتر زیستن را تعریف می کند. کسی که انسان را تنها موجودی مادی می داند و دنیا و لذت هایش را نهایت بهره انسان از زندگی می بیند، زندگی توام با رفاه و داشتن امکانات بیشتر ملاک زندگی برتر می داند، و اما کسی که انسان را موجودی روحانی، سوار بر مرکب جسم می داند و زندگی در این دنیا را بخشی از زندگی انسان، نه تمام زندگی او می داند. و معتقد است حقیقت انسان روحی الهی، دعوت شده به کشتزار دنیاست. و هدف از این دعوت، بهره برداری انسان از این منزل، برای رسیدن به رشد و کمال می باشد، به طور قطع تعریف دیگری از زندگی بهتر ارائه می دهد. در چنین بینشی، دیگر جسم، اصل و همه کاره نیست بلکه از سهم متناسب خود در عالم حقیقت انسانی بهره مند خواهد شد.
ساده زیستی، پاسخ انسان های دانا به زندگی ناپایدار دنیاست که در پرتو آن، آرامش درون و برون حاصل می شود. بنا براین، ساده زیستی با نوع شناخت انسان و نگرش او به زندگی دنیا مرتبط است.
در عصر حاضر، دو نگاه افراطی و تفریطی به بهره مندی از مواهب الهی و مادیات دیده می شود. عده ای در مادیات دنیا غوطه ور شده و اسیر زرق و برق و تجملات آن گردیده اند و برخی مانند راهبان مسیحی و صوفیان مزور، تارک دنیا شده و از جهان ماده یا به کلی بی خبرند و یا می خواهند با زندگی زاهدانه، افکار مردم را به خود جلب کنند.
رشد فزاینده ی عوامل قدرت وثروت و ترویج مصرف گرایی در عصر حاضر، خطر روی آوردن به زندگی تجملاتی و فرو رفتن در مرداب دنیا را افزایش داده است.
وضعیت فوق و آثار زیان بار زندگی تجملاتی می طلبد که ویژگی ها ی ساده زیستی و آثار مثبت آن را بررسی کنیم تا از خطرات دل بستگی تام و تمام به مواهب دنیوی و تجمل گرایی در امان بمانیم.
ساده زیستی مورد نظر اسلام عبارت است از :عدم دل بستگی به مظاهر دنیا و رهایی از تجملات و تشریفات زاید زندگی و بی پیرایه بودن که مقابل آن، تجمل گرایی و رفاه زدگی است.

بیان مساله:
ساده زیستى از جمله صفات ارزشمندى است که درآموزه هاى دینى، توصیه و سفارش شده است. ساده زیستى که در نقطه مقابل رفاه طلبى و تجمل گرایى قرار دارد، به معناى انزوا، گوشه نشینى، ترک دنیا و فرار از مسئولیت و تعهدات اجتماعى و انسانى و عدم استفاده و بهره بردارى از نعمت هاى دنیا نیست؛ بلکه منظور از آن این است که انسان، با استفاده درست و منطقى از نعمت هاى مادى، آن را وسیله و ابزارى براى رفع نیازهاى آدمى بداند و با توجه به دستورات شرع مقدس، در تهیه غذا، لباس، لوازم زندگى، نشست و برخاست با دیگران، حضور در صحنه هاى سیاسى و اجتماعى و بر پایى محافل و مجالس، حد اعتدال را رعایت نموده، از نعمت هاى دنیا به قدر ضرورت و رفع نیاز، استفاده کرده و از اسراف و تجمل گرایى و ریخت و پاش هاى بى مورد، خوددارى نماید.
انسان هاى خود ساخته که ساده زیستى را اختیار مى کنند، گرچه خود مى توانند با استفاده از نعمت هایى که پروردگار عالم در دل طبیعت به ودیعه نهاده است، زندگى بهترى را براى خود فراهم سازند، اما از آن جایى که دلبستگى به امور مادى نداشته و آن را وسیله و ابزارى براى رفع نیاز انسان ها مى دانند، دیگران را بر خود، مقدم داشته، خود به اندکى از مال دنیا اکتفا مى کنند؛
در معارف دین زهد یکی از فضائل اخلاقی است که موردتشویق و ترغیب آیات قرآن و روایات اهل بیت(ع) است. چنانچه ملا احمد نراقی در معراج السعاده ذکر می کند: ضد‍ّ محبت دنیا و مال را زهد گویند و آن عبارت است از دل برداشتن از دنیا و آستین فشاندن بر آن و اکتفاء کردن به قدر ضرورت از برای حفظ بدن»[1] که تجلی عملیِ آن در زندگی ساده زیستی و قناعت خواهد بود. انسانها‎ی زاهد اگرچه خود می توانند با استفاده‎ی از نعمتهای پروردگار زندگی بهتری را برای خویش فراهم سازند، اما از آنجاکه دلبستگی به امور دنیوی ندارند دیگران را بر خود مقدم نموده و خود به اندکی از مال دنیا اکتفاء می کنند.«وَ یُؤْثِرُونَ عَلى أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَهٌ»[2]
اهمیت و ضرورت تحقیق:
اهمیت ساده‏زیستی ساده‏زیستی، قناعت و کم‏هزینه بودن از منظر اسلام ارزشی است گرانقدر و از چند جهت حایز اهمیت است. نخست اینکه، انبیا و اولیا و خوبان همه ساده‏زیست بودند و از روی اراده و اختیار زندگی خود را بر اصل سادگی بنا می‏کردند. اگر دین‏داری و برخورداری از لذایذ و شهوات و امکانات دنیا ارزشمند بود، خداوند باید پیامبرانش را برخوردار می‏ساخت و آنان را از میان دین‏داران برمی‏گزید و با مال و ثروت و جلال و شکوه مادی توجّه همگان را به سوی آنها جلب می‏کرد، در حالی که خدا این گونه نخواسته است. امام علی(ع) می‏فرماید: وَ لَوْ اَرادَ اللهُ سُبْحانَهُ لِاَنْبِیائِهِ حَیْثُ بَعَثَهُمْ اَنْ یَفْتَحَ لَهُمْ کُنُوزَ الذِّهْبانِ وَ مَعادِنَ الْعِقْیانِ، وَ مَغارِسَ الْجِنانِ، وَ اَنْ یَحْشُرَ مَعَهُم طُیُورَ السَّماءِ وَ وُحُوشَ الْاَرَضینَ لَفَعَلَ، وَ لَوْ فَعَلَ لَسَقَطَ الْبَلاءُ... وَلکِنَّ اللهَ سُبْحانَهُ جَعَلَ رُسُلَهُ اُولی قُوَّةٍ فی عَزائِمِهِمْ، وَضَعَفَةً فیما تَرَی الْاَعْیُنُ مِنْ حالاتِهِمْ، مَعَ قَناعَةٍ تَمْلَأُ الْقُلُوبَ وَالْعُیُونَ غِنیً... [3]اگر خداوند می‏خواست به هنگام مبعوث ساختن پیامبرانش، درهای گنجها و معادن طلا و باغهای خرم و سرسبز را به روی آنان بگشاید، می‏گشود و اگر می‏خواست پرندگان آسمان و حیوانات وحشی زمین را همراه آنان گسیل دارد، می‏داشت، اگر این کار را می‏کرد امتحان از میان می‏رفت... اما خداوند پیامبران خویش را از نظر عزم و اراده، قوی و از نظر ظاهر فقیر و ضعیف قرار داد، ولی توأم با قناعتی که قلبها و چشمها را از بی‏نیازی پر می‏کرد. دوم اینکه در سیره معصومین(ع) از ساده‏زیستی به عنوان یک ارزش والا یاد شده و پارسایان و نیکان را به آن ستوده‏اند. برای مثال حضرت امیر(ع) وقتی به عیادت صعصعة بن صوحان می‏رود از او این گونه تمجید می‏کند: اِنَّکَ ما عَمِلْتُ حَسَنَ الْمَعُونَةِ، خَفیفَ الْمَؤُونَةِ. [4]همانا تو تا آنجا که دانسته‏ام یاوری نیکو و کم‏هزینه‏ای. زیدن بن صوحان در میدان پیکار جمل به شهادت نائل شد، علی(ع) بر بالای سر او نشسته و این گونه او را می‏ستاید: رَحِمَکَ اللهُ یا زَیْدُ، قَدْ کُنْتَ خَفیفَ الْمَؤُونَةِ، عَظیمَ الْمَعُونَةِ.[5] خداوند تو را رحمت کند ای زید! به راستی که کم‏خرج و پرکار بودی. همان حضرت خبّاب بن ارتّ، صحابی بزرگ پیامبر را نیز به ساده‏زیستی ستوده است: یَرْحَمُ اللهُ خَبّابَ بْنَ الْاَرَتِّ، فَلَقَدْ اَسْلَمَ راغِباً، وَ هاجَرَ طائِعاً، وَ قَنَعَ بِالْکَفافِ وَ رَضِیَ عَنِ اللهِ وَ عاشَ مُجاهِداً. [6]خداوند خبّاب بن ارتّ را رحمت کند، او از روی میل اسلام آورد و از روی اطاعت خدا هجرت کرد و به زندگی ساده قناعت نمود و از خدا خشنود و در تمام دوران زندگی مجاهد بود. جهت سوم اهمیت ساده‏زیستی آثاری است که در فرد و اجتماع و دنیا و آخرت انسان بر جای می‏گذارد؛ از آن جمله است آرامش روان و آسایش روح، عزتمندی و حفظ شخصیت، اصلاح نفش از رذایل، اعتدال در تحصیل مال، آسانی حساب در آخرت. رسول خدا(ص) می‏فرماید: اَلْقَناعَةُ راحةٌ. قناعت، سبب راحتی و آسایش است. [7]همان حضرت به مردی که او را سفارش می‏کرد، فرمود: به آنچه از روزی به تو می‏رسد اکتفا کن تا حساب بر تو آسان شود. امام علی(ع) می‏فرماید: اَعْوَنُ شَیْ‏ءٍ عَلی صَلاحِ النَّفْسِ الْقَناعَةُ.[8] بهترین مددکار و یاور برای اصلاح نفس، قناعت است. همان حضرت می‏فرماید: ثَمَرةُ الْقَناعَةِ الْاِجْمالُ فِی الْمُکْتَسَبِ وَالْعَزُوفُ عَنِ الطَّلَبِ. ثمره قناعت این است که انسان در کسب، اعتدال و میانه‏روی را رعایت می‏کند و هوای نفس خود را از طلب دنیا باز دارد. از امام رضا(ع) درباره قناعت پرسیدند، حضرت فرمود: اَلْقَناعَةُ تَجْتَمِعُ اِلی صِیانَةِ النَّفْسِ وَ عِزِّ الْقَدْرِ وَ طَرْحِ مُؤَنِ الْاِسْتِکْثارِ...[9] قناعت، انسان را به سوی مصونیت نفس، خویشتن‏داری، عزّت نفس و ترک زحمت افزون‏طلبی فرا می‏خواند. بنا به ضرورت در این تحقیق به این موضوع خواهیم پرداخت.
اهداف تحقیق:
هدف از انجام این پژوهش بررسی ساده زیستی و مظاهر آن در قرآن و روایات می باشد . 
سوالات تحقیق
1-جایگاه ساده زیستی در اسلام چگونه می باشد ؟
2-ساده زیستی در سیره ی پیامبران چگونه بوده است ؟
3-فلسفه ی ساده زیستی چیست ؟
4-ضرورت ساده زیستی رهبران جامعه را بنویسید؟
5-زمینه های ساده زیستی چه می باشند ؟
6-آثار ساده زیستی چیست؟
7-ساده زیستى در قرآن به چه صورت آمده است ؟


تعاریف و مفاهیم :
ساده زیستی : ساده زیستی یعنی اکتفا به حداقل ها و نفی آن نیازهایی که طبیعی و ضروری نیست و در طول زندگی به وسیله خود انسان یا عوامل تاریخی و اجتماعی بر او تحمیل می شود
مظاهر :جمع مظهر, حمایت کننده, هم‌پشت, پشتیبان
قرآن :قرآن کتاب آسمانی دین اسلام است.
احادیث : جمع کلمه حدیث می باشد که در اصطلاح علمای شیعه عبارت است از: «کلامی که حکایت کند از گفتار یا کردار یا تأیید و امضای پیامبر(ص) یا یکی از امامان معصوم(ع)». اما حدیث در اصطلاح اهل سنت، عبارت است از: «کلامی که به پیامبر اکرم(ص) یا یکی از صحابه یا تابعین منتهی می‌شود. و به خاطر تشخیص و جدا کردن هر دو قسم از یکدیگر گاهی به کلامی که به صحابه و تابعین منتهی می‌شود اثر می‌گویند»



پیشینه تحقیق :
اعظم حاجی محمد لو ، در سال 1379 پایان نامه خود را با عنوان ساده زیستی در قرآن انجام داد که این پایان نامه مشتمل بر پنج بخش با این موضوعات است: بخش اول، بررسی زهد و ساده زیستی از نظر لغوی و اصطلاحی؛ بخش دوم، بررسی جایگاه زهد در قرآن: بررسی جایگاه زهد و ساده زیستی در قرآن، بررسی جایگاه زهد و ساده زیستی در قرآن، بررسی اقسام زهد؛ بخش سوم، عوامل مؤثر در پرورش زهد و ساده زیستی: مطالعه و توجه به سیره ی معصومان(ع)، تلاش در بالابردن معرفت و باورهای اساسی دین، تلاش در عمل برای خودسازی؛ بخش چهارم، آثار و فواید زهد؛ بخش پنجم، زهد در نگاه های دیگر: زهد از دید دین مسیحیت، زهد از دید دین یهودیت، زهد از دید مکاتب هند و بودایی.
مهدی مردای در سال 1388 پایان نامه خود را با عنوان ساده زیستی و راه های ترویج آن در قرآن و سنت انجام داد این پژوهش در پی آن است که با پرداختن به تبیین مفهوم ساده زیستی، علل پیدایش و گسترش فرهنگ ساده زیستی در جامعه را به تصویر کشیده است
پژوهش نشان می دهد که در پرتو ایمان به خدا و آشنایی با زهد اسلامی سیمای راستین آن درسایه رهنمودهای قرآن و سنت نبوی و ائمه معصومین (ع) می توان رشد وتعالی لازم را برای تشنگان زلال معارف حیات بخش اسلامی میسر ساخت. روش نمونه گیری فیش برداری از منابع اصلی و معتبر، روش پژوهش استفاده از قرآن کریم - کتب حدیثی و تفاسیر و کتابهای اخلاقی و ابزار اندازه گیری کتابخانه می

[1] - معراج السعادهـ ص275 ـ ملا احمد نراقی (ره) ـ تهران / انتشارات دهقان( بی تا).
[2] - حشر / 9.
[3] - نهج‏البلاغه، خطبه ۲۳۴
[4] - تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۲۰۴
[5] - بحارالانوار، ج ۲۳، ص ۲۱۱
[6] - نهج‏البلاغه، حکمت ۴۱
[7] - بحارالانوار، ج۷۷، ص۱۸۵
[8] - شرح غررالحکم، ج۲، ص۴۳۶
[9] - بحارالانوار، ج۷۸، ص۳۴۹.

پرداخت و دانلود

مشخصات فروشنده

نام و نام خانوادگی : شادمان روستا ناوی

شماره تماس : [phone]

ایمیل :[e-mail]

سایت :fileyar.ir

مشخصات فایل

فرمت : docx

تعداد صفحات : 22

قیمت : برای مشاهده قیمت کلیک کنید

حجم فایل : 53 کیلوبایت

برای خرید و دانلود فایل و گزارش خرابی از لینک های روبرو اقدام کنید...

پرداخت و دانلودگزارش خرابی و شکایت از فایل