پایان نامه بررسی خسران و آثار آن در قرآن در 110 صفحه ورد قابل ویرایش

پایان نامه بررسی خسران و آثار آن در قرآن - پایان نامه بررسی خسران و آثار آن در قرآن در 110 صفحه ورد قابل ویرایش

---

پژوهش بررسی خسران و آثار آن در قرآن در 110 صفحه ورد قابل ویرایش
فهرست مطالب فصل اول:طرح تحقیق 4 مقدمه 5 اهمیت و ضرورت بحث 6 پیشینه تحقیق 7 اهداف تحقیق 8 سوالهای تحقیق 9 فرضیه ها 9 روش تحقیق 10 فصل دوم:یافته های تحقیق 11 بخش اول:تعریف خسران،ویژگیها و مصادیق آن 12 الف)بررسی معنای لغوی واژه خسران 12 ب) مصادیق خسران 17 ج)ویژگیهای خاسرین 22 بخش دوم:عوامل خسران و راههای جلوگیری از آن 35 الف)عوامل خسران 35 1-تکذیب و انکار 35 2- کفر 44 3-باز داشتن مردم از راه خدا 52 4-ظلم کردن 54 5-شرک ورزیدن به خدا 55 6-پذیرش ولایت شیطان 57 7-دروغ و افتراء به خداوند 62 8-آلوده کردن نفس و اطاعت از آن 62 9-باطل اندیشی و باطل کاری 64 10- شکستن پیمانها 67 11- قطع پیوندها 66 12- فساد در زمین 66 13-سوء ظن داشتن بخدا 66 14-مشغول شدن به دنیا و غفلت از یاد خدا 70 15- فرو رفتن در فسادو بهره برداری از امکانات مادی در مسیر گناهان 72 16-عملکرد ضعیف در مسولیت 73 17- درخواست بدون علم 74 ب:راههای جلوگیری از خسران: 77 1-ایمان آوردن 79 2- انجام اعمال شایسته 81 3-سفارش کردن به حق 82 4- سفارش کردن به صبر 83 5- تزکیه نفس 84 6-هدایت ویژه الهی 86 7- تسلیم در برابر خدا 86 بخش سوم:آثار و نتایج خسران: 87 الف)آثار خسران در دنیا 87 1-حسرت کشیدن و مغلوب شدن 87 2- حبط اعمال 89 3- ندامت و پشمیانی 90 4- نازل شدن عذاب الهی 91 5- گرفتار همنشین بد شدن در دنیا 93 ب) آثار خسران در آخرت: 94 1- ورود به جهنم 95 2- عذاب شدید 95 3- خلود در جهنم 97 4- خوار و ذلیل بودن در آتش جهنم 98 5- فریادهای آنها را پاسخی نیست 99 6- بر دوش کشیدن بار سنگین گناهان 100 7- دچار حسرت گردیدن 101 8- زشت و بد منظر شدن 102 9- درخواست شفاعت و بازگشت به دنیا 103 10- نابود شدن خدایان و سخنان دروغین آنها 104 11- نهایت دوری از رحمت خداوند 105 12- حبط اعمال 106 نتیجه گیری 109 فهرست منابع ومآخذ 110 فصل اول: طرح تحقیق مقدمه: حمد و سپاس خدایی را سزاست که انسان را از خاک آفرید و در او از روح خود دمید ، سپس خود را بر آفریدن او ستود و ملائکه را به سجده بر او امر کرد و بیان کرد که انسان را به هدف عبادت آفرید و او را خلیفه خود در زمین قرار داد . و درود بر پیامبران الهی که پیوسته برای هدایت انسان مأمور گشتند و او را به نعیم بهشتی بشارت و از عذاب الهی ترساندند . و درود بر پیامبر خاتم که اشرف پیامبران اوست و درود بر کتاب هدایت الهی قرآن که در بردارنده رطب و یابس است . انسان طالب هدایت و سعادت ابدی باشد راهی ندارد جزء اینکه پناه ببرد به قرآن مجید که کلام خدای عزیز عالم است و دستورات قرآن مجید را به کار ببندد . زیرا عمیق ترین و زیباترین و فصیح ترین کلام ، کلام خداست و قرآن که معجزء باقی پیغمبر است برای هدایت خلق آمده و تا قیامت کلامی به زیبایی قرآن نخواهد آمد . اما در راه هدایت ، همواره رهزنانی بوده اند که انسان را از صراط مستقیم بازداشته اند و او را به خسران و زیانکاری کشانده اند و باعث شده اند او تمام سرمایه های وجودی خود را برای حرکتی بی انتها به سوی کمال از دست بدهد . در آیات متعددی از قرآن کریم به موضوع خسران و مطالب مربوط به آن پرداخته شده است . نگارنده در این تحقیق می کوشد تا با بررسی آیات مربوط به خسران در حد توان خود ، تصویری جامع از این موضوع در دیدگاه قرآن ارائه کند . تلاش شده است در توضیح آیات از تفاسیر گوناگون استفاده شود و البته از این نکته غفلت نشده است که تحقیق صرفا به محلی برای نقل اختلافات تبدیل نشود . همچنین در مواردی از کتب اخلاقی استفاده شده است . اهمیت و ضرورت بحث: با نگاهی اجمالی به سوره عصر می فهمیم که قرآن همه انسان ها را در خسران و زیانکاری اعلام کرده و در این میان جماعتی که ایمان آورده اند و عمل صالح انجام می دهند و تواصی به حق و صبر دارند،از آن مستثنی شده اند. لذا این خود دلیلی است بر اهمیت و ضرورت مطلب که برای این جانب انگیزه ای گردید که به بررسی و تحقیق در موضوع خسران و آثار آن در قرآن بپردازم. در این تحقیق مفهوم خسران و مصادیق و ویژگی های آن را مورد بررسی قرار داده و عوامل آن را با استفاده از آیات قرآنی بیان کرده ام و همچنین راهکارهای قرآنی از ابتلا به خسران آورده شده تا از نتایج سوء آن در دنیا و آخرت مصون مانده و به رشد و سعادت واقعی برسیم. که در آنها به صورت خاص به موضوع خسران پرداخته شده بود که عبارتند از : پایان نامه کارشناسی با عنوان «عوامل و پیامدهای خسران در آیینه قرآن و حدیث» از خانم اکرم دیانی که در هشت بخش تنظیم شده است: بخش اول:کلیاتی در باب خسران بخش دوم:حوزه های خسران بخش سوم:تعابیر گوناگون خسران در قرآن کریم بخش چهارم: شناخت خاسرین و ویژگیهای آنان بخش پنجم:عوامل خسران از دیدگاه قرآن بخش ششم: آثار و نتایج خسران بخش هفتم:زمان بروز و ظهور خسران بخش هشتم:راه های جلوگیری از خسر و همچنین در کتاب «حدیث هدایت» از علی لطفی که در باب اول به بررسی معنای خسران و زیانکاران واقعی می پردازد. اهداف تحقیق: هدف کلی تحقیق: بررسی خسران و آثار آن در قرآن اهداف جزئی: 1- آشنایی با مفهوم خسران و مصادیق آن 2- بررسی ویژگی های خاسرین از منظر قرآن 3- بررسی عوامل خسران 4- بررسی راههای جلوگیری از خسران زدگی 5- بررسی آثار دنیوی خسران 6- بررسی آثار اخروی خسران سوالهای تحقیق: سوالهای اصلی: 1-آیا از منظر قرآن کریم رابطه ای میان اعمال افراد و خسران وجود دارد؟ 2- آیا از منظر قرآن کریم تفاوتی بین خسران و حبط اعمال وجود دارد؟ سوالهای فرعی: 1- ویژگی های خاسرین در قرآن چیست؟ 2- مصادیق خسران در قرآن چه مواردی است؟ 3- آیات قرآن چه عوامل را برای خسران نام می برد؟ 4- قرآن چه راهکارهایی برای پیشگیری از ابتلا به خسران ارائه می دهد؟ 5- آثار دنیوی خسران چیست؟ 6- آثار اخروی خسران چیست؟ فرضیه ها: 1- از منظر قرآن خسران تحت تاثیر اعمال و رفتار بد انسان شکل می گیرد. 2- از منظر قرآن گر چه میان خسران و حبط اعمال رابطه وجود دارد ولی این دو مترادف نیستند. روش تحقیق : روش جمع آوری اطلاعات در این تحقیق به صورت کتابخانه ای از طریق یادداشت هایی که از منابع و ماخذ مختلف به دست آمده می باشد. بدین صورت که ابتدا ، آیات مربوطه را مشخص نموده و از طریق تفاسیر مختلف به بررسی آیات پرداختم و روایات و احادیث مرتبط با این بحث را از بین کتب روایی استخراج نمودم ، و از کتاب های اخلاقی نیز استفاده کردم. دو واژه «خسران» و «ضرر» از نظر معنایی صد در صد مترادف نیستند . در التحقیق آمده است : « و هذا المعنی (زیان) غیر مفهوم الضرر فی مقابل النفع و قلنا ان «الخسر» نقص کلی فی مقابل الربح بخلاف الوضع . ثم ان هذا النوع من النقص قد یکون فی المال و الامور المادیه و قد یکون فی الامور النفسیه و المعنویه فاما الاول فقد یصدق علیه مفهوم الغبن و النقص و اما الثانی فقد ینطبق علیه مفهوم الضلال و الهلاک»[1]. «این معنا (زیان) غیر از مفهوم ضرر که در مقابل نفع است ، می باشد و گفتیم که خسران ، نقص در اصل در مقابل سود است به خلاف وضع . این نوع از نقص گاهی در مال و امور مادی است و گاهی در امور نفسانی و معنوی است . نوع اول بر آن مفهوم ضرر و نقص صدق می کند و نوع دوم گاهی مفهوم گمراهی و هلاکت برآن منطبق می شود». فخر رازی در تفسیرش می نویسد : «یکی از بزرگان پیشین می گوید : معنی این آیه را من از مرد یخ فروشی آموختم که فریاد می زد و می گفت : رحم کنید به کسی که سرمایه اش ذوب می شود . رحم کنید به کسی که سرمایه اش ذوب می شود»[2] بسیاری از مفسرین معتقدند که : مفهوم خسران ، تنها این نیست که انسان ضافعی را از دست بدهد بلکه خسران واقعی آن است اصل سرمایه را نیز از کف بدهد . [3] ب – مصادیق خسران: خداوند در قرآن افراد یا گروه هایی را به عنوان نمونه و الگو معرفی می کند تا کسانی که در آیات الهی دقت می کنند با این افراد که جزء زیانکاران در دنیا و آخرت هستند آشنا شوند و از سرگذشت آنها عبرت بگیرند و ویژگی های آنان را بر می شمارد تا از این صفات بر حذر باشیم. ما در این بخش مصادیق خسران را نام می بریم و بعد به طور مختصر درباره ویژگی های آنها توضیح می دهیم . مصادیقی که در قرآن مطرح شده است ، عبارتند از : 1-حزب و گروه شیطان اسْتَحْوَذَ عَلَیْهِمُ الشَّیْطانُ فَأَنْساهُمْ ذِکْرَ اللَّهِ أُولئِکَ حِزْبُ الشَّیْطانِ أَلا إِنَّ حِزْبَ الشَّیْطانِ هُمُ الْخاسِرُونَ .(مجادله / 19) «شیطان بر آنان چیره شده و خدا را از یادشان برده است آنان حزب شیطانند. آگاه باش که حزب شیطان همان زیانکارانند». اولین و برجسته ترین مصادیق خاسران در قرآن «شیطان» است و کسانی که از شیطان پیروی می کنند و در گروه و حزب شیطان قرار می گیرند نیز خاسر هستند. زیرا آنان کسانی هستند که شیطان را به عنوان سرپرست خود گرفته اند . 2- قابیل فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخیهِ فَقَتَلَهُ فَأَصْبَحَ مِنَ الْخاسِرینَ (مائده/ 30) « پس نفسِ [امّاره‏] اش او را به قتل برادرش ترغیب کرد، و وى را کشت و از زیانکاران شد». همه مفسرین بر این اتفاق نظر دارند که این آیه درباره قابیل است گرچه که اسمش در آیه نیامده است .[4] عبارت « فَأَصْبَحَ مِنَ الْخاسِرینَ» به این اشاره دارد که قابیل یکی از مصادیق خاسران در قرآن است که با پیروی از هوای نفس و قتل برادرش از خاسران گشت . 3- مخالفین و منکرین پیامبران الف): مخالفین و دشمنان ابراهیم : وَ أَرادُوا بِهِ کَیْداً فَجَعَلْناهُمُ الْأَخْسَرینَ.(انبیاء / 70) «و خواستند به او نیرنگى بزنند و [لى‏] آنان را زیانکارترین [مردم‏] قرار دادیم». کسانی که تصمیم گرفته بودند که حضرت ابراهیم را با نقشه حساب شده و خطرناکی نابود کنند و او را در شعله های آتش بسوزانند ولی به امر خدا آتش برای ابراهیم سرد و سلامت شد و آنها زیان کار شدند . ب): دشمنان و مخالفان شعیب : الَّذینَ کَذَّبُوا شُعَیْباً کَأَنْ لَمْ یَغْنَوْا فیهَا الَّذینَ کَذَّبُوا شُعَیْباً کانُوا هُمُ الْخاسِرینَ(اعراف / 92) « کسانى که شعیب را تکذیب کرده بودند، گویى خود در آن [دیار] سکونت نداشتند. کسانى که شعیب را تکذیب کرده بودند، خود، همان زیانکاران بودند» . آیه بیان می کند که کسانی که شعیب را تکذیب می کردند ، خودشان زیانکار هستند و مخالفت با شعیب عامل اصلی زیانکاری آنان بود . 4- کافران هُوَ الَّذی جَعَلَکُمْ خَلائِفَ فِی الْأَرْضِ فَمَنْ کَفَرَ فَعَلَیْهِ کُفْرُهُ وَ لا یَزیدُ الْکافِرینَ کُفْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِلاَّ مَقْتاً وَ لا یَزیدُ الْکافِرینَ کُفْرُهُمْ إِلاَّ خَساراً(فاطر / 39) « اوست آن کس که شما را در این سرزمین جانشین گردانید. پس هر کس کفر ورزد کفرش به زیان اوست، و کافران را کفرشان جز دشمنى نزد پروردگارشان نمى‏افزاید، و کافران را کفرشان غیر از زیان نمى‏افزاید». یکی از گروه هایی که جزء مصادیق خسران قرار می گیرد ، کافران هستند . دو جمله اخیر آیه بیان می کند که چیزی جزء خشم و غضب الهی و زیانکاری برای کافران نیست . یکی دیگر از آیاتی که نشان می دهد ، کافران زیانکارند آیه 85 سوره ی غافر است آیه بیان می کند که انها درزمان رؤیت عذاب زیانکار شدند . فَلَمْ یَکُ یَنْفَعُهُمْ إیمانُهُمْ لَمَّا رَأَوْا بَأْسَنا سُنَّتَ اللَّهِ الَّتی‏ قَدْ خَلَتْ فی‏ عِبادِهِ وَ خَسِرَ هُنالِکَ الْکافِرُونَ.(غافر / 85) « و[لى‏] هنگامى که عذاب ما را مشاهده کردند، دیگر ایمانشان براى آنها سودى نداد. سنّت خداست که از [دیرباز] درباره بندگانش چنین جارى شده، و آنجاست که ناباوران زیان کرده‏اند» . پس کافران ، زیانکار هستند . آیه 5 از سوره مائده بیان می کند حتی کسانی که ایمان آورده اند ولی به آن کافر شده اند زیانکار هستند . مَنْ یَکْفُرْ بِالْإیمانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَ هُوَ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرینَ.(مائده / 5) « هر کس در ایمان خود شکّ کند، قطعاً عملش تباه شده، و در آخرت از زیانکاران است». 5- پیروان کافران یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوَاْ إِن تُطِیعُواْ الَّذِینَ کَفَرُواْ یَرُدُّوکُمْ عَلَى أَعْقَابِکُمْ فَتَنقَلِبُواْ خَاسِرِینَ(آل عمران / 149) « اى کسانى که ایمان آورده‏اید، اگر از کسانى که کفر ورزیده‏اند اطاعت کنید، شما را از عقیده‏تان بازمى‏گردانند و زیانکار خواهید گشت». کافران خود ، جزء زیانکاران هستند و حال کسانی هم که از آنها پیروی می کنند ، زیانکارند چون خود را به قهقری کشانده اند و آیه هشدار می دهد علاوه بر اینکه خود از کافران نباشید ، از آنها پیروی هم نکنید که عواقب وخیمی دارد . 6- مشرکان فَاعْبُدُوا ما شِئْتُمْ مِنْ دُونِهِ قُلْ إِنَّ الْخاسِرینَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلیهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَلا ذلِکَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبینُ(زمر / 15) « پس هر چه را غیر از او مى‏خواهید، بپرستید « [ولى به آنان‏] بگو:» زیانکاران در حقیقت کسانى‏اند که به خود و کسانشان در روز قیامت زیان رسانده‏اند آرى، این همان خسران آشکار است». عبارت « فَاعْبُدُوا ما شِئْتُمْ مِنْ دُونِهِ » نشان می دهد که مشرکان یعنی کسانی که برای خداوند شریک می گیرند چون علاوه بر اینکه سرمایه ی وجودی خویش را از دست داده اند ، باعث زیانکاری اصل خویش هم شده اند ، چون آنان را وادار به کفر و شرک کرده اند . [5] 7- گمراهان مَنْ یَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدی وَ مَنْ یُضْلِلْ فَأُولئِکَ هُمُ الْخاسِرُونَ.(اعراف / 178) « هر که را خدا هدایت کند، او راه‏یافته است و کسانى را که گمراه نماید، آنان خود زیانکارانند». آیه بیان می کند هرکس را که خداوند گمراه کند ، همان ها خاسران هستند . علامه می نویسد : «صرف ضلالت ضرر قطعی نمی رساند مگر اینکه با اضلال خدای سبحان توأم شود[6]» در این هنگام آدمی حتما زیانکار می گردد . 8- ظالمان قالَ الَّذینَ آمَنُوا إِنَّ الْخاسِرینَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلیهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَلا إِنَّ الظَّالِمینَ فی‏ عَذابٍ مُقیمٍ(شوری / 45) « کسانى که گرویده‏اند مى‏گویند: «در حقیقت، زیانکاران کسانى‏اند که روز قیامت خودشان و کسانشان را دچار زیان کرده‏اند.» آرى، ستمکاران در عذابى پایدارند». وَ مَنْ خَفَّتْ مَوازینُهُ فَأُولئِکَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ بِما کانُوا بِآیاتِنا یَظْلِمُونَ (اعراف : 9) « و هر کس میزانهاى [عمل‏] او سبک باشد، پس آنانند که به خود زیان زده‏اند، چرا که به آیات ما ستم کرده‏اند». با توجه به این آیات ظالمان ، زیانکارند . آیه 82 سوره اسراء قرآن را برای ظالمین مایه زیانکاری می داند : وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنینَ وَ لا یَزیدُ الظَّالِمینَ إِلاَّ خَساراً (اسراء : 82) « و ما آنچه را براى مؤمنان مایه درمان و رحمت است از قرآن نازل مى‏کنیم، و [لى‏] ستمگران را جز زیان نمى‏افزاید». قرآن برنامه و اصول زندگی سالم را به ما انسانها یاد می دهد. از این برنامه کسانی بهره می گیرند که به خدا و آیاتش ایمان بیاورند و از روی فهم و استقامت و اخلاص به قرآن عمل کنند ولی ستمکارانی که معانی آیات قرآن را به مصلحت خود تغییر می دهند ، قرآن برایشان شفاء و بدبختی در دنیا و زیان و خسارت در آخرت است . «قرآن برای ظالمین مایه زیانکاری است چون از قرآن سود نمی برد و به آن نظر نمی کنند تا هدایت شوند[7]». در آیه به صورت خاص از ستمگران یاد شده است چون ستم مایه تاریکی قلب و قیامت است و ظالم از حدود خدا تجاوز می کند و به خواسته های خود می پردازد ، آیات قرآن را به هوای نفس خود تفسیر می کند در نتیجه به جای آنکه قرآن مایه هدایت او باشد مایه ضرر و زیان او می شود چون آیات قرآن را تحریف کرده و معانی آن ها را تغییر می دهد . [8] 9- بنی اسرائیل وَ لَمَّا سُقِطَ فی‏ أَیْدیهِمْ وَ رَأَوْا أَنَّهُمْ قَدْ ضَلُّوا قالُوا لَئِنْ لَمْ یَرْحَمْنا رَبُّنا وَ یَغْفِرْ لَنا لَنَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرینَ(اعراف : 149) « و چون انگشت ندامت گزیدند و دانستند که واقعاً گمراه شده‏اند گفتند: «اگر پروردگار ما به ما رحم نکند و ما را نبخشاید قطعاً از زیانکاران خواهیم بود». اشاره به داستان بنی اسرائیل دارد که گوساله پرست شدند و از راه حق منحرف شدند ، وقتی به اشتباه خود پی بردند از عمل خویش پشیمان شدند و خود را در گمراهی دیدند به خداوند گفتند : پرودگارا اگر تو ما را نیامرزی و به ما رحم نکنی ، ما حتما از زیانکاران خواهیم بود . ج – ویژگی های خاسرین اینک که با مصادیق خسران آشنا شدیم و افراد و گروه های زیانکار را شناختیم ، برآنیم که ویژگی های آنان را یعنی صفات خاسرین را به طور مختصر بیان کنیم و در فصل بعد در بخش عوامل خسران به طور مفصل درباره ی آنها توضیح می دهیم که این صفات چگونه سبب زیان و خسارت آنها شده است . صفات خاسرین در بعضی موارد همان عوامل ایجاد خسران است که در این فصل به صورت مجمل و کوتاه به آن اشاره می کنیم و تفصیل موارد مشترک را به بخش بعد ارجاع می دهیم . ویژگی های خاسرین عبارتند از : 1- زیان نفس و اهل از مهم ترین ویژگی خاسران این است که آنها به خود و کسانشان زیان رسانده اند . آیات ذیل گویای این مطلب هستند . قُلْ إِنَّ الْخاسِرینَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلیهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَلا ذلِکَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبینُ(زمر/ 15) « بگو زیانکاران در حقیقت کسانى‏اند که به خود و کسانشان در روز قیامت زیان رسانده‏اند آرى، این همان خسران آشکار است». خاسرین کسانی هستند که نه تنها مایه ی زیانکاری خویش شده اند بلکه مایه ی زیانکاری اهل خود نیز شده اند . و این زیانکاری آشکار است که قرآن با تعبیر «خسران مبین» بیان کرده است . آنها نفس خود را مورد هلاکت و بدبختی قرار داده اند و راه رسیدن به کمال را برای خود بسته اند و در نتیجه سعادت به کلی از آنها دور شده است . آنها خویشاوندان خود را وادار به کفر و شرک کردند و این همان خسران حقیقی است . [9] برخی مراد از «اهل» را همسران و خدمتکارانی می دانند که برای مومنین در بهشت فراهم شده است . چون در عالم قیامت رابطه خویشاوندی در میان مردم رعایت نمی شود . [10] علامه معنای اخیر را بهتر می داند . [11] در نتیجه آنها روز قیامت هم سزای اعمال خویش را می بینند و هم عذاب دیگران را . [12] إِنَّ الْخاسِرینَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلیهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَلا إِنَّ الظَّالِمینَ فی‏ عَذابٍ مُقیمٍ(شوری / 45) « کسانى که گرویده‏اند مى‏گویند: «در حقیقت، زیانکاران کسانى‏اند که روز قیامت خودشان و کسانشان را دچار زیان کرده‏اند.» آرى، ستمکاران در عذابى پایدارند». علامه درباره ی معنای خسران خود و اهل خود می نویسد : «یعنی خود را دوزخی نموده و از حوریان و خدمتگزاران بهشتی خود را محروم ساخته اند.»[13] پس مهمترین ویژگی خاسران این است که آنها دچار خسران نفس شده اند و علاوه بر آن دچار خسران اهل هم شده اند . 2- کفر یکی از صفاتی که در خاسران دیده می شود ، کفر است . کفر به معنی خلاف ایمان ، ناگرویدن و ناسپاسی کردن آمده است . [14] که به صورت کافر شدن به خدا و کافر شدن به آیات الهی در خاسرین وجود دارد که آیات ذیل گویای همین مطلب هستند : ب) راه های جلوگیری از خسران در بخش قبل با عوامل و اسباب خسران که از دست دادن سرمایه های وجودی انسان است ، آشنا شدیم . قرآن کریم چنانکه عوامل خسران را بیان می کند ، برای جلوگیری از آن نیز راه حل هایی ارائه می کند . خسران برای حرکت در صراط مستقیم به سوی هدف نهایی خلقت مانعی بزرگ است . بنابراین ضروری می نماید به بررسی راه های جلوگیری از خسران بپردازیم . در این بخش به بررسی راه های ارائه شده در قرآن برای این منظور ، اشاره می کنیم تا با توجه به آنها خود را از خسران و زیان رهانیده و دچار آن نگردیم . دوری از عوامل خسران که در بخش قبل گذشت سبب جلوگیری از خسران زدگی می شود.خداوند تبارک و تعالی راه های جلوگیری انسان از خسران را با بیانی کوتاه در سوره عصر بازگو نموده است . سوره مبارکه والعصر سیستم و نظام فکری و عملی ، اعتقادی و دنیوی و اخروی دین مبین اسلام یعنی طرحی برای اینکه فرد و جامعه انسانی چگونه باید باشد و آنچه که نباید باشد را بیان کرده است : وَ الْعَصْرِ إِنَّ الْانسَانَ لَفِى خُسْرٍ إِلَّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ وَ تَوَاصَوْاْ بِالْحَقّ‏ِ وَ تَوَاصَوْاْ بِالصَّبرِْ(عصر / 1 تا 3) « سوگند به عصر (غلبه حق علیه باطل) ، که واقعا انسان دستخوش زیان است ، مگر کسانی که گرویده و کارهای شایسته کرده و همدیگر را به حق سفارش و به شکیبایی توصیه کرده اند». خداوند متعال در این سوره به «عصر» سوگند یاد نموده که تمام افراد انسان در جمیع زمانها و مکانها در خسران و زیان خواهند بود ، مگر آنانکه شناخت ، معرفت ، بینش ، آگاهی و علمشان عمیق و اصولی باشد و اینکه تکامل در تعالی که خود حکمت وجودی انسان در نظام هستی می باشد ، باید بر اساس چهار اصل پایه استوار باشد: ایمان، عمل صالح، توصیه به حق، سفارش به صبر. انسان پس از شناخت نفس خود در صورتی می تواند بر افق تکامل و تعالی قرار گیرد که هر چهار اصل بیان شده را دارا باشد . اینک به توضیح تفسیری هر یک از آیات سوره ی عصر می پردازیم . خداوند در این سوره پس از قسم به عصر که به نظر برخی مفسرین منظور دوره و عصر چیامبر و ظهور حق می باشد .[15]می فرماید : « إِنَّ الْانسَانَ لَفِى خُسْرٍ»این آیه در حقیقت جواب سوگند است . در این آیه خداوند باچندین تاکید می خواهد مطلب مهمی را بیان کند. « إِنَّ » از حروف تاکید است ، جملیه اسمیه هم برای تاکید است والف ولام در «الانسان» نیز برای تاکید است، لام مفتوحه در «لفی» هم برای تاکید است ، و نکره آوردن «خسر» تاکید را می رساند . در تفسیر پرتوی از قرآن آمده است که : «الف و لام استغراق یا جنس الانسان و تاکیدات به إِنَّ و لام و ظرفیت و استیعاب «فی» و نکره آمدن «خسر» همه دلالت و اشعار به این واقعیت دارد که انسان به طبیعت خود ، یکسر و سراپا غرق در زیان و زیانکاری بس عظیم و جبران نشدنی است .»[16] مطلب مهمی که پس از این تاکید های پی در پی بیان می شود این است که : انسان حتما و حتما در خسران و زیانکاری است . انسانها چه بخواهند و چه نخواهند با گذشت عمر، سرمایه های وجودی خود را از دست می دهند و ساعات و ایام و ماهها و سالهای عمر را پشت سر گذاشته و نیروهای معنوی و مادیشان تحلیل رفته و توان و قدرتش کاهش می یابد . انسان همانند کسی است که سرمایه عظیمی در اختیار داشته باشد و بی آنکه بخواهد، هر روز بخشی از آن سرمایه عمر و حیاتی که از دست می دهد . « إِلَّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ وَ تَوَاصَوْاْ بِالْحَقّ‏ِ وَ تَوَاصَوْاْ بِالصَّبرِْ» در این آیه شریفه به چهار راه اساسی برای جلوگیری از خسران اشاره شده است ، که در ذیل به توضیح آنها می پردازیم : 1- ایمان آوردن در آیه شریفه ایمان به عنوان اولین راه جلوگیری از خسران بیان شده است . حضرت علی (ع) در تعریف ایمان می فرمایند : «ایمان بر شناخت با قلب ، اقرار با زبان و عمل با اعضا و جوارح استوار است» .[17] همچنین ایشان ارکان ایمان را صبر ، یقین ، عدل و جهاد ذکر می کنند . [18] ایمان زیر بنای همه فعالیت های انسان را تشکیل می دهد چرا که تلاشهای عملی انسان از مبانی فکری و اعتقادی او سرچشمه می گیرد نه همچون حیوانات که حرکاتشان به خاطر انگیزه های غریزی است . از آن جا که در آیه شریفه برای ایمان متعلقی ذکر نشده است مفسرین منظور از ایمان را اعم از ایمان به خدا دانسته اند . به عنوان مثال در تفسیر نمونه آمده است : «مراد از ایمان ، ایمان به خدا و مراد از ایمان به خدا ایمان به همه رسولان او ومراد از ایمان به رسولان او اطاعت و پیروی ایشان است و نیز ایمان به روز جزاست هم چنان که قرآن در جای دیگر تصریح کرده به اینکه کسانی که به بعضی از رسولان خدا ایمان دادند و به بعضی ایمان ندادند مومن به خدا نیستند.»[19] چنانکه گذشت کفر و شرک به خدا عامل خسران است . پی ایمان بر او از راه های جلوگیری از خسران می باشد که در آیات متعددی از قرآن به این مطلب اشاره شده است.[20] همچنین کفرو تکذیب لقای الهی از مهم ترین اسباب خسران است ولی ایمان به آخرت و روز جزاء مانع از خسران است چنانکه که خداوند متعال کسانی که یقین به آخرت دارند را از جمله متقین می شمارد(بقره/ 2-4) و برای آنها اجر عظیم در نظر می گیرد (نساء/162). از طرفی همان طور که تکذیب و ظلم و کفر به آیات الهی سبب خسران بود ایمان به آیات الهی سبب رستگاری می شود (اعراف/ 156). و در مقابل خاسران که شیطان را ولی و سرپرست خویش قرار دادند و حزب شیطان شدند مومنان خداوند را ولی خود می دانند و جزء حزب الهی هستند: (مائده / 56) . ایمان باعث می شود که فرد مومن همواره به یاد خدا باشد و ذکر خدا سبب دوری از بسیاری از گناهان میشود، همانطور که غفلت از یاد خدا زمینه انجام بسیاری از گناهان را فراهم می کرد ، لذا خداوند به مومنان دستور می دهد که بسیار به یاد خدا باشند (احزاب /41) و بیان می کند که ذکر و یاد خداوند موجب رستگاری می شود(جمعه / 10) . ایمان حقیقی به خداوند موجب حسن ظن به او است . مومنون حقیقی جز به خداوند امید ندارد و فقط به درگاه او دست نیاز بلند می کند . حسن ظن به خداوند در روایات جزء عبادات شمرده شده است ، پیامبر اکرم می فرماید : خوش گمانی به خدا از عبادات نیکویی خداوند است . [21] در بخش عوامل گذشت که اعمال زشت سبب سبکی میزان اعمال می شود و این باعث خسران است . امام علی (ع) بیان می کند که ایمان به خدا و پیامبر سبب سنگینی میزان عمل می شود . ایشان می فرمایند : «به خدا ایمان داریم ایمان کسی که غیب ها را به چشم خود دیده و بر آنچه وعده داده اند آگاه است ایمانی که اخلاص آن ، شرک را زدوده و یقین آن شک را نابود کرده است و گواهی می دهیم که خدایی نیست جز خدای یکتا نه شریکی دارد و نه همتایی و گواهی می دهیم که محمد بنده و فرستاده اوست که درود خدا بر او و خاندانش باد . این دو گواهی گفتار را بالا می برند و کردار وعمل را پیشگاه خدا می رساند . ترازویی که این دو گواهی را در آن نهند سبک نباشد و اگر بردارند با چیز دیگری سنگین نخواهد شد . [22] پس ایمان به خدا و پیامبر موجب سنگینی میزان عمل می شود و خداوند بیان می کند که سنگینی میزان عمل سبب رستگاری است (مومنون / 102) . 2- انجام اعمال شایسته دومین راه جلوگیری از خسران که بلافاصله بعد از ایمان بیان شده است ، انجام اعمال شایسته است . در موارد متعدد دیگری نیز انجام اعمال صالح پس از ایمان و بدون فاصله ذکر شده است[23] که از پیوستگی ایمان و عمل صالح در اینگونه آیات می توان نتیجه گرفت که ایمان بدون عمل کافی نیست . کلمه «صالحات» در این آیات و آیه سوم سوره عصر به صورت عام و با «ال» آمده است . لذا در تفسیر نمونه آمده است : «صالحات همان اعمال شایسته نه فقط عبادات ؛ نه تنها انفاق فی سبیل الله ، نه فقط جهاد در راه خدا ، نه تنها کسب علم و دانش ، بلکه هر کارت شایسته ای که وسیله تکامل نفوس و پرورش اخلاق و قرب الی الله و پیشرفت جامعه انسانی در تمام زمینه ها شود . قرآن در این جا «صالحات» را مخصوصا به صورت جمع آورده ، جمعی که با لف و لام همراه است و معنی عموم دارد و بیانگر این حقیقت است که راه جلوگیری از آن خسران طبیعی و قهری بعد از ایمان انجام همه اعمال صالحه است ، نه تنها قناعت به یک یا چند عمل صالح ، و به راستی اگر ایمان عمیقا در جان انسان جای گیرد چنین آثاری را از خود ظاهر می سازد.» [24] علی (ع) نیز در فرمایشان خود به انجان اعمال نیکو سفارش می کند و می فرماید : «مردم ! عمل کنید ، که عمل نیکو به سوی خدا بالا می رود و توبه سودمند است و دعا به اجابت می رسد و آرامش برقرار ، و قلمهای فرشتگان در جریان است . به سوی اعمال نیکو بشتابید بیش از آنکه عمرتان پایان پذیرد یا بیماری مانع شود و یا تیر مرگ شما را هدف قرار دهد .» [25] 3- سفارش کردن به حق ایمان و اعمال هرگز تداوم نمی یابد مگر اینکه حرکتی در اجتماع برای دعوت به سوی حق و شناخت و معرفت آن از یکسو ، و دعوت به استقامت و صبر در طریق انجام این دعوت از سوی دیگر صورت پذیرد . به دنبال این دو اصل به دو اصل دیگر اشاره می فرماید ، که در حقیقت ضامن اجرای دو اصل اساسی ایمان و عمل صالح است . در اصل سوم به مساله تواصی به حق یعنی دعوت همگانی و عمومی به سوی حق اشاره می کند ، تا همگان حق را از باطل به خوبی بشناسند و هرگز آن را فراموش نکنند ، در مسیر زندگی از آن منحرف نگردند . [26] «تواصوا» از جهت وزن «تفاعل» به تکثیر و از هر جانب بودن توصیه دلالت دارد . [27] مرحوم راغب اصفهانی در مفردات در توضیح واژه «حق» می گوید : «حق اصل مطابقت و یکسانی و هماهنگی و درستی است ، مثل مطابقت پایه درب در حالی که در پاشنه خود با استواری و درستی می چرخد و می گردد.» [28] مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر آیه شریفه می فرمایند : «تواصی به معنای سفارش کردن این به آن و آن به این است و تواصی به حق این است که یکدیگر را به حق سفارش کنند ، سفارش کنند به اینکه از حق پیروی نموده و در راه حق استقامت و مداومت کنند ، پس دین حق چیزی جز پیروی اعتقادی و عملی از حق و تواصی بر حق نیست.»[29] یکی از مصادیق تواصی به حق ، امر به معروف و نهی از منکر است که در آیات متعددی از قرآن به آن اشاره شده است[30] . تواصی به حق خود یکی از اعمال صالح است و با اینکه قبلا عنوان کلی «عملوا الصالحات» را ذکر کرده بود چه نکته ای باعث شد که خصوص تواصی به حق را نام ببرد ؟ این از قبیل ذکر خاص بعد از عام است که در مواردی به کار می رود که گویند نسیت به خاص عنایت بیشتری داشته باشد . و شاهد بر اینکه خدای تعالی از میان اعمال صالح به تواصی به حق عنایت بیشتر داشته و بدین منظور خصوص آن را بعد از عموم اعمال صالح ذکر نموده این است که همین تواصی را در مورد صبر تکرار کرد و با اینکه می توانست بفرماید « و تواصوا بالحق و بالصبر» در حالیکه فرمود و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر . [31] چنانکه گذشت یکی از عوامل خسران ازداشتن مردم از راه خدا بود . در مقابل آن در این آیه شریفه سفارش به حق را از موانع خسران ذکر می کند . 4- سفارش کردن به صبر : چهارمین راه جلوگیری از خسران که تکمیل کننده سه راه قبلی است ، سفارش به صبر و شکیبایی و استقامت است . «صبر» را به خویشتن داری و در سختی و تنگی معنا کرده اند . [32] لازمه احقاق حق و جانبداری از آن استقامت و صبر در برابر سختی ها و موانع است . صبر در این جا معنی وسیع و گسترده ای دارد که هم صبر بر اطاعت را شامل می شود و هم صبر در برابر انگیزه های معصیت و هم صبر در برابر مصائب و ناگواری ها را .[33] چنانکه در حدیثی از علی (ع) صبر به سه دسته تقسیم شده است ، صبر بر معصیت ، صبر بر طاعت و صبر از ارتکاب معصیت . [34] خداوند متعال در آیات متعددی از قرآن کریم مومنان را توصیه به صبر می کند از جمله ایشان را بر صبرشان تمجید می کند (رعد / 24)و به ایشان وعده مغفرت می دهد (هود / 9 تا 11) . درروایات و فرمایشات بزرگان دین نیز بر صبر تاکید و توجه بسیار شده است .از جمله علی (ع) می فرماید : بر شما باد به شکیبایی ، که شکیبایی ، ایمان را چون سراست بربدن و ایمان بدون شکیبایی چونان بدن بی سر ارزشی ندارد . [35] و از پیامبر اکرم (ص) روایت شده است : به هیچ کس روزی ای گسترده تر از شکیبایی نداده اند . [36] 5- تزکیه نفس : راه دیگری که در قرآن کریم برای جلوگیری از خسران بیان شده است تزکیه نفس است . خداوند متعال در سوره مبارکه شمس می فرماید : وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا... قَدْ أَفْلَحَ مَن زَکَّاهَا وَقَدْ خَابَ مَن دَسَّاهَا (شمس/1-10) سوگند به خورشید و تابندگی اش ، 000 که هر کس آن را پاک گردانید قطعا رستگارشد، و هر که آلوده اش ساخت قطعا درباخت . قسم نشان دهنده اهمیت مطلبی است که بیان می شود . در این سوره خداوند پس از چندین قسم و تاکید بیان می کند که تنها کسانی رستگارند که نفس خود را تذکیه کنند و در مقابل (همچنان که در بخش عوامل گذشت) پوشاندن نفس به سبب گناهان زیانکاری و خسران است .

پرداخت و دانلود

مشخصات فروشنده

نام و نام خانوادگی : علیرضا دهقان

شماره تماس : [phone]

ایمیل :[e-mail]

سایت :urbanshop.ir

مشخصات فایل

فرمت : doc

تعداد صفحات : 110

قیمت : برای مشاهده قیمت کلیک کنید

حجم فایل : 118 کیلوبایت

برای خرید و دانلود فایل و گزارش خرابی از لینک های روبرو اقدام کنید...

پرداخت و دانلودگزارش خرابی و شکایت از فایل

مقاله بررسی خسران و آثار آن در قرآن

مقاله بررسی خسران و آثار آن در قرآن - مقاله بررسی خسران و آثار آن در قرآن

---

مقاله بررسی خسران و آثار آن در قرآن
فهرست مطالب
فصل اول:طرح تحقیق 4
مقدمه 5
اهمیت و ضرورت بحث 6
پیشینه تحقیق 7
اهداف تحقیق 8
سوالهای تحقیق 9
فرضیه ها 9
روش تحقیق 10
فصل دوم:یافته های تحقیق 11
بخش اول:تعریف خسران،ویژگیها و مصادیق آن 12
الف)بررسی معنای لغوی واژه خسران 12
ب) مصادیق خسران 17
ج)ویژگیهای خاسرین 22
بخش دوم:عوامل خسران و راههای جلوگیری از آن 35
الف)عوامل خسران 35
1-تکذیب و انکار 35
2- کفر 44
3-باز داشتن مردم از راه خدا 52
4-ظلم کردن 54
5-شرک ورزیدن به خدا 55
6-پذیرش ولایت شیطان 57
7-دروغ و افتراء به خداوند 62
8-آلوده کردن نفس و اطاعت از آن 62
9-باطل اندیشی و باطل کاری 64
10- شکستن پیمانها 67
11- قطع پیوندها 66
12- فساد در زمین 66
13-سوء ظن داشتن بخدا 66
14-مشغول شدن به دنیا و غفلت از یاد خدا 70
15- فرو رفتن در فسادو بهره برداری از امکانات مادی در مسیر گناهان 72
16-عملکرد ضعیف در مسولیت 73
17- درخواست بدون علم 74
ب:راههای جلوگیری از خسران: 77
1-ایمان آوردن 79
2- انجام اعمال شایسته 81
3-سفارش کردن به حق 82
4- سفارش کردن به صبر 83
5- تزکیه نفس 84
6-هدایت ویژه الهی 86
7- تسلیم در برابر خدا 86
بخش سوم:آثار و نتایج خسران: 87
الف)آثار خسران در دنیا 87
1-حسرت کشیدن و مغلوب شدن 87
2- حبط اعمال 89
3- ندامت و پشمیانی 90
4- نازل شدن عذاب الهی 91
5- گرفتار همنشین بد شدن در دنیا 93
ب) آثار خسران در آخرت: 94
1- ورود به جهنم 95
2- عذاب شدید 95
3- خلود در جهنم 97
4- خوار و ذلیل بودن در آتش جهنم 98
5- فریادهای آنها را پاسخی نیست 99
6- بر دوش کشیدن بار سنگین گناهان 100
7- دچار حسرت گردیدن 101
8- زشت و بد منظر شدن 102
9- درخواست شفاعت و بازگشت به دنیا 103
10- نابود شدن خدایان و سخنان دروغین آنها 104
11- نهایت دوری از رحمت خداوند 105
12- حبط اعمال 106
نتیجه گیری 109
فهرست منابع ومآخذ 110

پرداخت و دانلود

مشخصات فروشنده

نام و نام خانوادگی : جعفر علایی

شماره تماس : [phone]

ایمیل :[e-mail]

سایت :sidonline.ir

مشخصات فایل

فرمت : docx

تعداد صفحات : 116

قیمت : برای مشاهده قیمت کلیک کنید

حجم فایل : 118 کیلوبایت

برای خرید و دانلود فایل و گزارش خرابی از لینک های روبرو اقدام کنید...

پرداخت و دانلودگزارش خرابی و شکایت از فایل