پایان نامه بررسی دیوار آتش مبتنی بر سیستم عامل لینوکس در 105 صفحه ورد قابل ویرایش
پایان نامه بررسی دیوار آتش مبتنی بر سیستم عامل لینوکس در 105 صفحه ورد قابل ویرایش
پیشگفتار:
این قابلیت که بتوان یک کامپیوتر را در هر کجا به کامپیوتری دیگر در جایی دیگر متصل کرد، به منزلة یک سکة دو رو است؛ برای اشخاصی که در منزل هستند گردش در اینترنت بسیار لذت بخش است در حالی که برای مدیران امنیت در سازمان ها، یک کابوس وحشتناک به حساب می‌آید.
«دیوار آتش» پیاده سازی مدرنی از روش قدیمی حصارهای امنیتی است: خندقی عمیق دور تا دور قلعه حفر می کردند. این الگو همه را مجبور می‌کند تا برای ورود یا خروج از قلعه، از یک پل متحرک و واحد بگذرند و بتوان همه را توسط پلیس حراست بازرسی کرد. در دنیای شبکه های کامپیوتری، همین راهکار ممکن خواهد بود: یک سازمان می‌تواند هر تعداد شبکة محلی داشته باشد که به صورت دلخواه به هم متصل شده اند، اما تمام ترافیک ورودی یا خروجی سازمان صرفاً از طریق یک پل متحرک (همان دیوار آتش) میسر است.
مطالب این پایان نامه در دو فصل تنظیم شده است. فصل اول به معرفی دیوارهای آتش می پردازد. در این فصل، مطالبی از قبیل اثرات مثبت و منفی دیوار آتش، تواناییها و ناتواناییهای آن، نحوة عملکرد دیوارهای آتش، انواع دیوار آتش، معماری های دیوار آتش و نحوة انتخاب، پیاده سازی و آزمایش یک دیوار آتش بررسی میشوند. این فصل، یک دید جامع در مورد نحوة انتخاب دیوار آتش منطبق با سیاست امنیتی سازمان می‌دهد. فصل دوم به پیاده سازی نرم افزاری یک دیوار آتش فیلتر کنندة بسته با استفاده از ابزار ارائه شده در سیستم عامل لینوکس، یعنی iptables می پردازد. در این فصل، مطالبی از قبیل نحوة پیکربندی سیستم مبتنی بر لینوکس به عنوان یک مسیریاب، جداول و زنجیرها، قوانین و تطبیق ها و اهداف، پیکربندی iptables، مشخصات فیلترسازی، تعمیم ها، مشخصات هدف، ترکیب NAT با فیلترسازی بسته و نحوة ذخیره و بازیابی دستورات iptables بررسی میشوند. این فصل، نحوة نوشتن قوانین دیوار آتش فیلتر کنندة بسته را به منظور کنترل مناسب ترافیک ورودی یا خروجی توضیح می‌دهد.
فهرست مطالب
فهرست مطالب....................................................................................................... 3
فهرست شکل ها.................................................................................................... 9
فهرست جدول ها................................................................................................... 11
چکیده (فارسی)...................................................................................................... 12
فصل اول: دیوارهای آتش شبکه.......................................................................... 13
1-1 : مقدمه................................................................................................. 14
1-2 : یک دیوار آتش چیست؟..................................................................... 15
1-3 : دیوارهای آتش چه کاری انجام می دهند؟........................................ 16
1-3-1 : اثرات مثبت.......................................................................... 16
1-3-2 : اثرات منفی.......................................................................... 17
1-4 : دیوارهای آتش، چه کارهایی را نمی توانند انجام دهند؟................... 18
1-5 : چگونه دیوارهای آتش عمل می‌کنند؟................................................ 20
1-6 : انواع دیوارهای آتش......................................................................... 21
1-6-1 : فیلتر کردن بسته................................................................. 22
1-6-1-1 : نقاط قوت.............................................................. 24
1-6-1-2 : نقاط ضعف........................................................... 25
1-6-2 : بازرسی هوشمند بسته........................................................ 28
1-6-2-1 : نقاط قوت.............................................................. 31
1-6-2-2 : نقاط ضعف........................................................... 32
1-6-3 : دروازة برنامه های کاربردی و پراکسیها........................... 32
1-6-3-1 : نقاط قوت.............................................................. 35
1-6-3-2 : نقاط ضعف........................................................... 36
1-6-4 : پراکسیهای قابل تطبیق........................................................ 38
1-6-5 : دروازة سطح مداری........................................................... 39
1-6-6 : وانمود کننده ها................................................................... 40
1-6-6-1 : ترجمة آدرس شبکه.............................................. 40
1-6-6-2 : دیوارهای آتش شخصی........................................ 42
1-7 : جنبه های مهم دیوارهای آتش کارآمد.............................................. 42
1-8 : معماری دیوار آتش........................................................................... 43
1-8-1 : مسیریاب فیلترکنندة بسته.................................................... 43
1-8-2 : میزبان غربال شده یا میزبان سنگر.................................... 44
1-8-3 : دروازة دو خانه ای............................................................. 45
1-8-4 : زیر شبکة غربال شده یا منطقة غیرنظامی.......................... 46
1-8-5 : دستگاه دیوار آتش.............................................................. 46
1-9 : انتخاب و پیاده سازی یک راه حل دیوار آتش................................... 48
1-9-1 : آیا شما نیاز به یک دیوار آتش دارید؟................................ 48
1-9-2 : دیوار آتش، چه چیزی را باید کنترل یا محافظت کند؟........ 49
1-9-3 : یک دیوار آتش، چه تأثیری روی سازمان، شبکه و کاربران
خواهد گذاشت؟..................................................................... 50
1-10 : سیاست امنیتی ............................................................................... 51
1-10-1 : موضوعات اجرایی............................................................ 52
1-10-2 : موضوعات فنی................................................................. 53
1-11 : نیازهای پیاده سازی....................................................................... 54
1-11-1 : نیازهای فنی...................................................................... 54
1-11-2 : معماری............................................................................. 54
1-12 : تصمیم گیری................................................................................... 55
1-13 : پیاده سازی و آزمایش................................................................... 56
1-13-1 : آزمایش، آزمایش، آزمایش!.............................................. 57
1-14 : خلاصه ........................................................................................... 58
فصل دوم: پیاده سازی دیوار آتش با استفاده از iptables................................. 60
2-1 : مقدمه................................................................................................. 61
2-2 : واژگان علمی مربوط به فیلترسازی بسته......................................... 62
2-3 : انتخاب یک ماشین برای دیوار آتش مبتنی بر لینوکس...................... 65
2-4 : به کار بردن IP Forwarding و Masquerading.................................. 65
2-5 : حسابداری بسته................................................................................ 70
2-6 : جداول و زنجیرها در یک دیوار آتش مبتنی بر لینوکس.................... 70
2-7 : قوانین................................................................................................ 74
2-8 : تطبیق ها............................................................................................ 75
2-9 : اهداف................................................................................................ 75
2-10 : پیکربندی iptables............................................................................ 76
2-11 : استفاده از iptables.......................................................................... 77
2-11-1 : مشخصات فیلترسازی...................................................... 78
2-11-1-1 : تعیین نمودن آدرس IP مبدأ و مقصد................. 78
2-11-1-2 : تعیین نمودن معکوس......................................... 79
2-11-1-3 : تعیین نمودن پروتکل........................................... 79
2-11-1-4 : تعیین نمودن یک رابط........................................ 79
2-11-1-5 : تعیین نمودن قطعه ها......................................... 80
2-11-2 : تعمیم هایی برای iptables (تطبیق های جدید)................... 82
2-11-2-1 : تعمیم های TCP.................................................. 82
2-11-2-2 : تعمیم های UDP................................................. 86
2-11-2-3 : تعمیم های ICMP............................................... 86
2-11-2-4 : تعمیم های تطبیق دیگر........................................ 87
2-11-3 : مشخصات هدف............................................................... 92
2-11-3-1 : زنجیرهای تعریف شده توسط کاربر................. 92
2-11-3-2 : هدف های تعمیمی .............................................. 92
2-11-4 : عملیات روی یک زنجیر کامل........................................... 94
2-11-4-1 : ایجاد یک زنجیر جدید......................................... 94
2-11-4-2 : حذف یک زنجیر ................................................. 94
2-11-4-3 : خالی کردن یک زنجیر ....................................... 95
2-11-4-4 : فهرست گیری از یک زنجیر .............................. 95
2-11-4-5 : صفر کردن شمارنده ها..................................... 95
2-11-4-6 : تنظیم نمودن سیاست.......................................... 95
2-11-4-7 : تغییر دادن نام یک زنجیر................................... 96
2-12 : ترکیب NAT با فیلترسازی بسته.................................................... 96
2-12-1 : ترجمة آدرس شبکه.......................................................... 96
2-12-2 : NAT مبدأ و Masquerading.............................................. 98
2-12-3 : NAT مقصد...................................................................... 99
2-13 : ذخیره نمودن و برگرداندن قوانین................................................. 101
2-14 : خلاصه............................................................................................ 102
نتیجه گیری............................................................................................................ 105
پیشنهادات.............................................................................................................. 105
فهرست شکل ها
فصل اول
شکل 1-1 : نمایش دیوار آتش شبکه........................................................... 15
شکل 1-2 : مدل OSI................................................................................... 22
شکل 1-3 : دیوار آتش از نوع فیلترکنندة بسته........................................... 23
شکل 1-4 : لایه های OSI در فیلتر کردن بسته.......................................... 23
شکل 1-5 : لایه های OSI در بازرسی هوشمند بسته................................ 28
شکل 1-6 : دیوار آتش از نوع بازرسی هوشمند بسته............................... 30
شکل 1-7 : لایة مدل OSI در دروازة برنامة کاربردی............................... 33
شکل 1-8 : دیوار آتش از نوع دروازة برنامة کاربردی............................. 34
شکل 1-9 : مسیریاب فیلتر کنندة بسته........................................................ 44
شکل 1-10 : دیوار آتش میزبان غربال شده یا میزبان سنگر..................... 45
شکل 1-11 : دروازة دو خانه ای................................................................ 46
شکل 1-12 : زیر شبکة غربال شده یا منطقة غیرنظامی............................. 46
شکل 1-13 : دستگاه دیوار آتش................................................................. 47
فصل دوم
شکل 2-1 : یک سیستم مبتنی بر لینوکس که به عنوان یک مسیریاب به
جلو برنده پیکربندی شده است............................................................ 67
شکل 2-2 : تغییر شکل شبکة 10.1.2.0 به عنوان آدرس 66.1.5.1 IP....... 69
شکل 2-3 : مسیر حرکت بستة شبکه برای filtering................................... 72
شکل 2-4 : مسیر حرکت بستة شبکه برای Nat.......................................... 73
شکل 2-5 : مسیر حرکت بستة شبکه برای mangling................................. 73
فهرست جدول ها
فصل اول
فصل دوم
جدول 2-1 : جداول و زنجیرهای پیش فرض............................................. 71
جدول 2-2 : توصیف زنجیرهای پیش فرض.............................................. 71
جدول 2-3 : هدف های پیش فرض............................................................. 76
جدول 2-4 : حالت های ردیابی ارتباط........................................................ 91
جدول 2-5 : سطوح ثبت وقایع.................................................................... 93
جدول 2-6 : ماجول های کمکی NAT......................................................... 97
چکیده:
تأمین امنیت شبکه، بخش حساسی از وظایف هر مدیر شبکه محسوب می‌شود. از آنجاییکه ممکن است محافظت های متفاوتی موردنیاز باشد، لذا مکانیزم های گوناگونی هم برای تأمین امنیت در شبکه وجود دارد. یکی از این مکانیزم ها استفاده از دیوار آتش می‌باشد. مدیر شبکه باید درک بالایی از انواع دیوار آتش، نقاط قوت و ضعف هر نوع، حملات تهدید کنندة هر نوع، معماری های دیوار آتش، تأثیرات آن بر شبکه و کاربران، سیاست امنیتی سازمان و همچنین نیازهای فنی پیاده سازی داشته باشد تا بتواند راه حل مناسب را انتخاب و به درستی پیاده سازی نماید و سپس آنرا مورد آزمایش قرار دهد. در همین راستا، سیستم عامل «Linux» برای پیاده سازی نرم افزاری دیوار آتش فیلتر کنندة بسته، ابزاری را به نام «iptables» در اختیار کاربر قرار می‌دهد تا با استفاده از دستورات این ابزار بتواند قوانین و فیلترهای موردنیاز را برای کنترل مطلوب دسترسی، خواه از داخل شبکه به خارج و خواه بالعکس، پیکربندی نماید.
فصل اول: دیوارهای آتش شبکه
1-1 : مقدمه
امروزه با وجود طیف گستردة راه حلهای دیوار آتش، انتخاب و پیاده سازی دیوار آتش به فرایندی زمان گیر مبدل شده است. روش جذاب در راه حلهای دیوار آتشی که به بازار عرضه شده اند، به همراه ادعاهای نصب و مدیریت آسان، ممکن است سازمانها را به سمتی سوق دهد که بدون آنکه به طور کامل نیاز به راه حل دیوار آتش را بررسی نمایند، تصمیم به پیاده سازی آن بگیرند. با اتخاذ تصمیمات عجولانه، سازمانها اثراتی را که یک راه حل دیوار آتش بر شبکة موجود و کاربران آنها می‌گذارد، نادیده می‌گیرند.
چه متغیرهایی باید در هنگام تعیین نیاز به یک دیوار آتش، مورد توجه قرار گیرند؟ سازمانهایی که اتصال به اینترنت یا هر شبکة نامطمئن دیگر دارند، ممکن است نیاز به پیاده سازی یک راه حل دیوار آتش داشته باشند. به هر حال، این سازمانها باید اثراتی را که یک دیوار آتش بر سرویسهای شبکه، منابع و کاربران آن خواهد گذاشت مورد توجه قرار دهند و نحوة قرارگیری دیوار آتش براساس نیازهای تجاری خاص آنها و زیربنای شبکه را در نظر بگیرند. سازمانها باید نیازهای ویژة خود را مشخص کنند، زیربنای فعلی شبکة خود را تجزیه و تحلیل نمایند و از اطلاعات بدست آمده به عنوان مبنایی برای تصمیمات خود استفاده کنند. در برخی موارد، ممکن است بعد از بررسی تمام متغیرها، دریابند که یک راه حل دیوار آتش، ضروری نیست و یا پیاده سازی آن غیرعملی است.
1-2 : یک دیوار آتش چیست؟
دیوارهای آتش شبکه، سدی مابین شبکه‌ها به وجود می‌آورند که از ترافیک (traffic) ناخواسته یا بدون مجوز (unauthorized) جلوگیری می‌کند.
تعریف: دیوار آتش شبکه، سیستم یا گروهی از سیستمهاست که با استفاده از قوانین (rules) یا فیلترهای از پیش پیکربندی شده، دسترسی مابین دوشبکه- یک شبکة مطمئن (Trusted) و یک شبکة نامطمئن (Untrusted)- را کنترل می‌کند.
سرویسی که مسدود (block) شده است، دسترسی یابند.
دیوارهای آتش از نوع فیلترکنندة بسته، معمولاً گران نیستند. بسیاری از وسایل سخت افزاری و بسته‌های نرم افزاری، ویژگیهای فیلتر کردن بسته را به عنوان بخشی از خصوصیات استاندارد خود دارا هستند. اگر سازمانی در حال حاضر یک وسیله یا بستة نرم افزاری با قابلیتهای فیلتر کردن بسته داشته باشد، علاوه بر عدم نیاز به صرف زمان برای طراحی و پیکربندی قوانین یا فیلترها، دیگر نیازی به هزینه‌های اضافی هم نخواهد بود.
دیوارهای آتش از نوع فیلتر کنندة بسته، معمولاً نسبت به دیگر انواع دیوارهای آتش، بهتر مقیاس (scale) میشوند. این موضوع شاید با این واقعیت توجیه شود که سربار (overhead) ناشی از پردازشی که در دیگر انواع دیوار آتش وجود دارد، در این نوع وجود ندارد.
دیوارهای آتش از نوع فیلتر کنندة بسته، مستقل از برنامة کاربردی (application independent) هستند. تصمیمات، برمبنای اطلاعات درون سر آیند بسته اتخاذ می‌شود و نه بر مبنای اطلاعات مرتبط با یک برنامة کاربردی خاص.
6-1-1-2 نقاط ضعف:
دیوارهای آتش از نوع فیلتر کنندة بسته، اجازة برقراری یک ارتباط مستقیم مابین دو نقطة انتهایی (endpoints) را می دهند. اگرچه این روش غربال کردن بسته، برای اجازة ورود دادن یا رد کردن ترافیک مابین دو شبکه، پیکربندی می‌شود اما مدل سرویس دهنده/ مشتری (client / server) هرگز نقض نمیشود.
دیوارهای آتش از نوع فیلتر کنندة بسته سریع هستند و معمولاً تأثیری بر روی عملکرد شبکه نمی‌گذارند، اما اغلب یک نگرش همه یا هیچ چیز (all- or- nothing) محسوب می‌شود. اگر پورتها (ports) باز باشند، برای کل ترافیک عبوری از آن پورت باز هستند و در نتیجه یک حفرة امنیتی (hole) در شبکة شما باقی می‌ماند.
تعریف کردن قوانین و فیلترهای یک دیوار آتش از نوع فیلتر کنندة بسته ممکن است به کار پیچیده ای تبدیل شود. مدیر شبکه باید درک خوبی از سرویسها و پروتکلها (protocol) داشته باشد تا بتواند نیازهای امنیتی سازمان را به مجموعة دقیقی از قوانین یا فیلترهای اجازه یا رد ترجمه نماید. در بعضی حالات، ممکن است کار پیکربندی قوانین یا فیلترها آنقدر پیچیده شود که پیاده سازی را غیرممکن سازد. قوانین یا فیلترهای دسترسی طولانی می‌تواند تأثیر منفی روی عملکرد شبکه بگذارد و بستر خطا را فراهم سازد. هنگامی‌که تعداد قوانین یا فیلترها افزایش می‌یابد، مدت زمانی که دیوار آتش صرف اتخاذ تصمیمات مقایسه ای می‌کند افزایش می‌یابد و امکان اینکه یک قانون یا فیلتر، نادرست باشد نیز اضافه خواهد شد.
آزمایش صحت قوانین یا فیلترهای دیوار آتش از نوع فیلتر کنندة بسته ممکن است دشوار باشد. حتی اگر قوانین یا فیلترها ساده به نظر آیند، بررسی درستی یک قانون از طریق آزمایش می‌تواند فرایندی زمان گیر باشد. گاهی اوقات نتایج آزمایش می‌تواند گمراه کننده و غیردقیق باشد.
دیوارهای آتش از نوع فیلترکنندة بسته در معرض حملات مشخصی هستند. از آنجاییکه بازرسی بسته، از اطلاعات سرآیند بسته فراتر نمی‌رود، دچار مشکل کردن این روش غربال سازی بسته آسانتر است و در مقابل حملاتی (attack) که در سطح برنامه‌های کاربردی صورت می‌گیرند، نمی‌تواند حفاظتی انجام دهد. دیوارهای آتش از نوع فیلتر کنندة بسته نسبت به سه نوع استثمار (exploit)، مستعد پذیرش هستند. این سه مورد عبارتند از:
· IP spoofing (فریب دادن ماشین‌ها با آدرسهای IP جعلی)
· Buffer overruns (لبریز شدن بافر)
· ICMP tunneling (ایجاد تونل)
IP spoofing ، یعنی فرستادن داده‌های شما و وانمود کردن یک آدرس مبدأ مورد تأیید دیوار آتش. لبریز شدن بافر معمولاً زمانی رخ می‌دهد که اندازة داده‌های داخل یک بافر از مقدار تخصیص یافته بیشتر می‌شود. ایجاد تونل ICMP به یک نفوذگر (hacker) اجازه می‌دهد که داده‌های خود را به داخل یک بستة قانونی ICMP اضافه نماید.
دیوارهای آتش از نوع فیلترکنندة بسته، تأیید اعتبار کاربر را انجام نمی‌دهند. مجدداً یادآوری می‌کنم که این روش غربال سازی بسته به اطلاعات موجود در سرآیند بسته نگاه می‌کند و فقط براساس آن، تصمیم می‌گیرد.
1-6-6 : وانمود کننده‌ها (Impostors)
وقتی در مورد دیوارهای آتش، شیوه‌های غربال سازی بسته و نحوة عمل کردن دیوار آتش صحبت می‌کنیم، نیاز است که چند تصور غلط را در این زمینه مورد توجه قرار دهیم:
· ترجمة آدرس شبکه
· دیوارهای آتش شخصی
1-6-6-1 : ترجمة آدرس شبکه (Network Address Translation)
یک فن آوری که به طور متداول تصور می‌شود که مثل یک راه حل دیوار آتش عمل می‌کند، ترجمة آدرس شبکه (NAT) می‌باشد. NAT، آدرسهای IP داخلی روی یک شبکه را به آدرسهای IP خارجی روی شبکه ای دیگر ترجمه می‌کند. ترجمة آدرس شبکه از سه روش برای ترجمة آدرس استفاده می‌کند که عبارتند از:
· ترجمة آدرس ایستا (Static NAT)
· ترجمة آدرس محدوده ای (Pooled NAT)
· ترجمة آدرس سطح پورت (Port Level NAT)
ترجمة آدرس ایستا، یک آدرس واحد معین را به آدرس واحد معین دیگر نسبت می‌دهد. (map)
مثال: 10.0.0.1 -mapped to- 168.13.1.1
ترجمة آدرس محدوده ای، به طور پویا تمام آدرسهای واحد معین را به یک محدوده (range) از آدرسهای خارجی نسبت می‌دهد.
مثال: 10.0.0.1 – 10.0.0.254 -mapped to- 168.13.1.1- 168.13.1.254
ترجمة آدرس سطح پورت، به طور پویا تمام آدرسهای داخلی واحد معین را به یک آدرس خارجی واحد معین نسبت می‌دهد. آدرس داخلی از طریق ترکیب آدرس خارجی خاص با یک شمارة پورت یکتا شناسایی می‌شود.
مثال: 10.0.0.1 -mapped to- 168.13.1.1:1084
10.0.0.2 -mapped to- 168.13.1.1:1085
10.0.0.3 -mapped to- 168.13.1.1:1086
با مقایسة روشی که NAT مابین دو شبکه به آن عمل می‌کند و روشی که شیوه‌های غربال سازی بسته مابین دو شبکه به آن عمل می‌کنند، می‌توان دریافت که ترجمة آدرس شبکه با تعریف دیوار آتش همخوانی ندارد. ترجمة آدرس شبکه، دسترسی مابین دو شبکه را کنترل نمی‌کند. برخی ممکن است بیان کنند که ترجمة آدرس شبکه، به طور حتم، دسترسی را کنترل می‌کند زیرا شما نمی‌توانید شبکة داخلی را ببینید. ترجمة آدرس شبکه، این کار را با استفاده از قوانین یا فیلترها انجام نمی‌دهد و شبکه را از کاربران خارجی پنهان می‌سازد.
1-6-6-2 : دیوارهای آتش شخصی (Personal Firewalls)
فناوری دیگری که به طور متداول یک «دیوار آتش» نامیده می‌شود و به عنوان محصولی که امنیت را برای یک شبکه فراهم خواهد کرد، در معرض فروش قرار می‌گیرد، دیوار آتش شخصی می‌باشد. یک دیوار آتش شخصی، حفاظت از یک وسیلة واحد (معمولاً یک کامپیوتر شخصی) را در مقابل یک شبکة نامطمئن (معمولاً اینترنت) انجام می‌دهد. زمانیکه آنرا با تعریف دیوار آتش مقایسه می‌کنیم، درمی‌یابیم که دیوارهای آتش شخصی، معیار موردنظر را برآورده نمی‌کنند. دیوارهای آتش شخصی، دسترسی مابین دو شبکه را کنترل نمی‌کنند بلکه دسترسی به یک وسیلة (device) خاص را کنترل می‌کنند.
1-7 : جنبه های مهم دیوارهای آتش کارآمد
صرفنظر از اینکه کدام منطق طراحی امنیت یا روش غربالسازی بسته انتخاب شود، دو جنبة مهم پیاده سازی دیوارهای آتش می توانند تعیین کنند که آیا یک راه حل دیوار آتش، کارآمد خواهد بود یا نه:
·نخست آنکه وسیله یا سیستم میزبانی که راه حل دیوار آتش روی آن مقیم می شود، باید مطمئن باشد. اگر دیوار آتشی که انتخاب کرده اید، بر مبنای یک سیستم عامل شبکه ای معروف است، اطمینان یابید که وصله های (patch) امنیتی آن به طور کامل نصب شده اند و تمام به روز رسانیهای امنیتی اعمال شده اند.
·دوم آنکه برای اینکه یک دیوار آتش، کارآمد باشد تمام ترافیک ورودی به یا خروجی از شبکة شما باید از میان دیوار آتش عبور کند. اگر یک دیوار آتش به طور فیزیکی یا منطقی قابل دور زدن (bypass) باشد، آنگاه تضمینی وجود ندارد که شبکة مطمئن شما امن باشد. معماری به کار رفته برای راه حل دیوار آتش شما، بسیار مهم است.
1-8 : معماری دیوار آتش (Firewall Architecture)
از آنجاییکه راه حلهای دیوار آتش می توانند با استفاده از یک سیستم واحد یا چندین سیستم، پیکربندی شوند لذا معماری به کار رفته برای پیاده سازی راه حل می تواند ساده یا پیچیده باشد. هنگام تصمیم گیری در مورد یک معماری خاص، به خاطر بسپارید که کارآمدترین راه حلهای دیوار آتش به گونه ای پیاده سازی می شوند که تمام ترافیک شبکه از میان آنها عبور کند. این ویژگی پیاده سازی در معماریهای دیوار آتش رایج و شناخته شدة زیر، به طور بدیهی به چشم می خورد:
·مسیر یاب فیلتر کنندة بسته
·میزبان غربال شده (میزبان سنگر)
·دروازة دو خانه ای (دو محلی)
·زیرشبکة غربال شده یا منطقة غیرنظامی (غیرمحرمانه)
·دستگاه دیوار آتش
1-10 : سیاست امنیتی (Security Policy)
موفقیت هر پیاده سازی راه حل دیوار آتشی مستقیماً مربوط به وجود یک سیاست امنیتی خوب اندیشیده شده و به طور استوار پیاده سازی شده است. بدون یک سیاست امنیتی، هیچ راهنما و نشانه ای که بر مبنای آن یک تصمیم برای انتخاب صورت گیرد، وجود ندارد. در سطح بالا، یک سیاست امنیتی تعیین می‌کند که یک سازمان، کدام معیارهای امنیتی را لازم دارد. این معیارهای امنیتی، به صورت مستقل از هر راه حل فنی که برای اجرای آنها استفاده خواهد شد، بسط داده میشوند. با مجزا نمودن سیاست امنیتی و راه حل فنی، سیاست امنیتی به خاطر قابلیتهای سخت افزار یا نرم افزار یا هر راه حل دیوار آتش معینی محدود نخواهد شد. انتخاب فناوری به کار رفته در راه حل دیوار آتش باید سیاست امنیتی را منعکس کند.
توسعة یک سیاست امنیتی نیاز به ورودی از تمام سطحهای یک سازمان دارد. گرفتن ورودی و پشتیبانی از تمام بخشها در مدت توسعة سیاست امنیتی، فرایند انتخاب دیوار آتش را روانتر می‌کند و مشکلات کمتری را در مدت پیاده سازی به وجود خواهد آورد.
معمولاً سیاست های امنیتی یک بخش اجرایی (administrative) و یک بخش فنی (technical) دارند. بخش اجرایی، موضوعاتی از قبیل اینکه آیا دسترسی از راه دور (remote) اجازه داده خواهد شد، آیا تمام کاربران به سرویس های پست الکترونیکی دسترسی دارند، و چه کسی مسئول تغییرات و به روز رسانیها می‌باشد را مورد توجه قرار می‌دهد. بخش فنی، موضوعاتی از قبیل اینکه آیا دسترسی توسط شناسة کاربر، گروههای کاربران یا آدرسهای IP کنترل می شود، فعالیت توسط شناسه های کاربر، ردیابی خواهد شد یا توسط آدرسهای IP، آیا تمام ترافیک ورودی به شبکه یا خروجی از آن کنترل خواهد شد یا فقط ترافیک وب. بسیاری از مواردی که در بخش فنی مورد توجه قرار می گیرند، شالوده ای را بنا می نهند که قوانین و فیلترهای یک راه حل دیوار آتش براساس آن ایجاد میشوند.
بعضی از موضوعاتی که یک سیاست امنیتی مورد توجه قرار می‌دهد عبارتند از:
· موضوعات اجرایی
· موضوعات فنی
1-10-1 : موضوعات اجرایی (Administrative Issues)
دسترسی کاربر: به چه کاربرانی اجازة دسترسی به شبکه و از شبکه داده خواهد شد؟ دسترسی به سرویسها: چه سرویس‌هایی در شبکه و خارج از آن اجازه داده خواهد شد؟ دسترسی به منابع: چه منابعی در اختیار کاربران خواهد بود؟ تأیید اعتبار کاربر: آیا سازمان نیاز به تأیید اعتبار کاربر خواهد داشت؟ نظارت و ثبت وقایع: آیا سازمان خواهد خواست که فایلهای گزارش و ثبت وقایع را نگهداری کند؟ چه چیزی ثبت خواهد شد؟ اگر سازمان قصد دارد اقداماتی در مورد تخلفات سیاستی انجام دهد، آنگاه جمع آوری داده های مناسب به عنوان مدرک، اهمیت می یابد. اگر هرگز چنین اقدامی انجام نشود، مکانیزم پرزحمت ثبت وقایع، هزینه و پیچیدگی غیرضروری‌ای را اضافه می‌کند. پیامدهای تخلف سیاستی: (policy violation): تخلف سیاستی، چه پیامدهایی خواهد داشت؟ استثناءها (Exceptions): چگونه استثناءهای سیاست امنیتی، مدیریت میشوند؟ مسئولیت ها: چه کسی سیاست امنیتی را سرپرستی و مدیریت خواهد کرد؟ مسئولیت های فنی: چه کسی پیاده سازی فنی را سرپرستی و مدیریت خواهد کرد؟
1-10-2 : موضوعات فنی (Technical Issues)
دسترسی از راه دور (Remote access) : آیا سازمان اجازة دسترسی از راه دور به شبکه را خواهد داد؟ امنیت فیزیکی: چگونه امنیت فیزیکی ماشین ها (یکی از بدیهی ترین عوامل امنیتی که اغلب از آن چشم پوشی می‌شود.) فراهم می‌شود؟ روش های پیاده سازی: چه روش هایی برای پیاده سازی سیاست امنیتی به کار گرفته خواهد شد؟ محافظت در برابر ویروس (Virus Protection): چگونه سازمان، محافظت در برابر ویروس را مدیریت می‌کند؟
بسیار مهم است که برای ایجاد یک سیاست امنیتی جامع، زمان صرف کنیم زیرا سندی است که بسیاری از نیازهای فنی برای انتخاب یک دیوار آتش، براساس آن است.
1-11 : نیازهای پیاده سازی
1-11-1 : نیازهای فنی
فصل دوم: پیاده سازی دیوار آتش با استفاده از iptables
2-1 : مقدمه
انجمن کد منبع باز (open source community)، در ایجاد نرم افزار دیوار آتش که به طور ایده آلی برای شبکه با هر اندازه ای مناسب باشد، حضور برتری داشته است. سیستم عامل لینوکس (Linux) نیز طبیعتاً از قابلیتهای مسیریابی (route) بسته ها و فیلتر کردن آنها پشتیبانی می‌کند. سیستم زیرمجموعة هستة لینوکس (Linux Kernel Subsystem) که پردازش بسته های شبکه را بر عهده دارد، Netfilter نام دارد و iptables، دستوراتی برای پیکربندی آن است. تا نسخة 2/2 هستة لینوکس،از ipchains و قبل از آن نیز از ipfwadm استفاده می‌شد اما در نسخه های جدیدتر از 2/2 باید از iptables استفاده کنیم. بستة نرم افزاری iptables از عملیات تغییر شکل (masquerading) و فیلترسازی (filtering) که در هستة 3/2 و بعد از آن وجود دارند، پشتیبانی می‌کند. بنابراین به منظور استفاده از iptables، باید هسته را کامپایل مجدد (recompile) کنیم تا netfilter نصب شود و نیز باید بستة نرم افزاری iptables را نصب کنیم. بسته به نسخة هستة سیستم، می‌توان از این برنامه های کاربردی برای پیکربندی سیستم لینوکس استفاده کرد تا به عنوان یک مسیریاب عمل کند، در این صورت تضمین می‌شود که بسته ها از یک شبکه به شبکه ای دیگر فرستاده شوند و مسیریاب لینوکسی، هیچ ترافیکی را بررسی یا فیلتر نخواهد کرد.
امکان دیگری که ipchains و iptables فراهم می سازد، پیکربندی مسیریاب لینوکسی برای تغییر شکل دادن ترافیک یا بررسی و مسدود نمودن آن است، مثلاً با بازنویسی سرآیندهای IP، اینگونه به نظر خواهد رسید که یک بسته، از یک میزبان معین ناشی شده است.
مشخصات فروشنده
نام و نام خانوادگی : مجتبی خادم پیر
شماره تماس : 09151803449 - 05137530742
ایمیل :info@payfile.org
سایت :payfile.org
برای خرید و دانلود فایل و گزارش خرابی از لینک های روبرو اقدام کنید...
پرداخت و دانلودگزارش خرابی و شکایت از فایلپایان نامه بررسی دستگاه گوارش، تنفس، خون و مایعات بدن، دفع ادرار در 70 صفحه ورد قابل ویرایش
پایان نامه بررسی دستگاه گوارش، تنفس، خون و مایعات بدن، دفع ادرار در 70 صفحه ورد قابل ویرایش
فهرست مطالب
دستگاه گوارش ۴ نقش دهان در دستگاه گوارش ۵ بزاق ۶ معده ۷ روده باریک ۱۰ لوز المعده ۱۱ ساخته شدن صفرا ۱۲ ساختمان روده بزرگ ۱۳ راههای جذب غذا ۱۳ تنظیم فعالیت های گوارشی ۱۵ بعضی از بیماریهای دستگاه گوارش ۱۶ دستگاه تنفسی ۲۰ حفره بینی ۲۱ تکلم و آواز ۲۲ چگونگی عمل تنفس ۲۴ هواهای تنفسی ۲۶ انتقال و تبادل گازهای تنفسی ۲۹ انتقال گازهای تنفسی در خون ۳۰ مبادله اکسیژن با بافتها ۳۱ نکاتی درباره تنفس ۳۲ بعضی از بیماریهای دستگاه تنفسی ۳۳ خون و مایعات بدن ۳۶ لنفوسیت ها ۳۸ مونوسیت ها ۳۹ کارهای خون ۴۱ انعقاد خون ۴۳ گروههای خونی اصلی ۴۳ دستگاه لنفی ۴۵ وظیفه رگهای لنفی ۴۶ برخی از ناراحتیهای خونی ۴۷ دستگاه گردش خون ۵۰ مسیرهای گردش خون ۵۵ عوامل موثر درگردش خون سرخرگها ۵۶ بعضی از بیماریهای قلب و رگها ۵۸ عوامل موثر در سلامت قلب و رگها ۶۲ دستگاه دفع ادرار ۶۳ چگونگی تشکیل ادرار در نفرون ۶۶ عمل مثانه و تخلیه ادرار ۶۸ برخی بیماریهای مربوط به دستگاه ادرار ۶۹ منابع ۷۴
دستگاه گوارش
عمل گوارش: گوارش عملی است که مواد غذایی را طوری تغییر می دهد که برای سلول های بدن قابل استفاده باشد.
لوله گوارش: لوله ای است طویل که از دهان شروع شده و به مخرج ختم می شود.
ساختمان لوله گوارش (از داخل به خارج) 3 لایه دارد.
1- لایه مخاطی
2- لایه عضلانی
شامل عضلات حلقوی صاف در داخل و طولی صاف در خارج است وظیفه آنها ایجاد حرکات درلوله گوارشی و محفوظ کردن محتویات آن می باشد.
3- لایه پیوندی خارجی:
که از بافت پیوندی است و لوله گوارش را به قسمتهای دیگر متصل می کند و روده بند (مزانتر) نام دارد.
مکانیکی
اعمال عمومی دستگاه گوارش گوارش
شیمیایی
جذب: روده باریک
نقش دهان در دستگاه گوارش:
1- تشخیص مزه و کیفیت غذا: به کمک پرزهای چشایی- زبان (بمقدار زیاد)- حلق- دهان
2- گوارش غذا: که عمدتا مکانیکی و توسط دندانها صورت می گیرد.
دندان ها در هر آرواره
1- پیش : 4 عدد با تاج قطع کننده و یک ریشه مخروطی برای بریدن و پاره کردن
2- نیش: 2 عدد با تاج مخروطی نوک تیز و یک ریشه مخروطی برای بریدن و پاره کردن
3- آسیاهای کوچک: 4 عدد با 1 یا 2 ریشه و تاج پهن با 2 برجستگی برای خرد و له کردن غذا
4- آسیاهای بزرگ: 6 عدد با ریشه 3 شاخه تاج پهن با 4 برجستگی مناسب برای ساییدن غذا
تاج: بیرون از لثه
ساختمان دندانها
ریشه: درون لثه
خارجی ترین لایه دندان را مینا که سخت ترین ماده بدن می باشد پوشانده است[ %96 آهک، 4% پروتئین (اوسئین)]. زیر مینا عاج قرار دارد با سختی کم (72% آهک و 28% پروتئین) و در حفره وسط آن مغز شامل بافتهای زنده پیوندی، عصب و رگهای خونی راپر می کند و روکش ریشه دندان ساروج است.
نکته: دندانهای انسان مخلوطی از رژیم گوشتخواری و گیاهخواری است.
بزاق
بزاق دهان چسبنده و لزج است.
3 جفت غده بزاقی شامل:
1جفت زیر زبانی و 1 جفت تحت فکی و 1 جفت بناگوشی می باشد.
آب
لیزوزیم
پتیالین
موسین
ترکیبات بزاق:
1- آب 99%
2- لیزوزیم
در گوارش نقش دارد و با تخریب دیواره سلولی میکروبها را می کشد.
3- پتیالین
نوعی آمیلاز است که نشاسته را به قندهای ساده تر تبدیل می کند.
4- موسین
نوعی پروتئین که در آب به ماده لزج و لغزنده موکوس تبدیل می شود و حرکت غذا را در دهان حلق و مری تسهیل می کند.
حلق
حلق چهار راهی که از جلو به دهان و و از بالا به بینی و از پایین به مری و نای راه دارد و لقمه غذا باید وارد یکی از آنها شود.
بلع
مرکز آن در بصل النخاع می باشد و به کمک عصب واگ (پنوموگاستریک) و همکاری ماهیچه های زبان که راه دهان را می بندد و اپی گلوت که نای را می بندد و زبان کوچک که بینی را می بندد صورت می گیرد تا غذا وارد مری شود.
نکته: در مری گوارش صورت نمی گیرد و حرکات کرمی شکل غذا را به سمت معده حرکت می دهند.
نکته: انقباضات منظم و پشت سر هم عضلات حلقوی و طولی جدار مری به صورت موجی از حلق به طرف معده پیش می رود و این حرکات را واکنش های خودکار عصبی تنظیم می کند.
معده
مکانیکی: توسط حرکات معده
گوارش معده
شیمیایی: توسط شیر معده
تذکر: در محل اتصال معده به روده کوچک دریچه وجود دارد و غذا را کم کم به روده وارد می کند.
حرکات معده
1- حرکات نوع اول که بلافاصله بعد از خوردن غذا شروع شده و غذا را به شیره معده مخلوط می کند.
2- حرکات نوع دوم نیم ساعت بعد از خوردن غذا شروع می شود و باعث تحویل غذا به معده می شود.
غدد معده
در دیواره معده غده های ترشحی زیادی وجود دارند که اسید، آنزیم و موسین ترشح می کنند.
و این غده ها از انواع لوله های ساده یا منشعب می باشند و سه نوع سلول دارد.
سلولهای غدد معدی
1- سلول های اصلی گردن: ماده مخاطی موسین دار غلیظ برای حفاظت معده ترشح می کند.
2- سلول های اصلی تنه: آنزیم ها را ترشح می کند.
3- سلول های کناری: اسید کلریدریک ترشح می کند.
اسید کلریدریک
آنزیم پپسین
شیره معده آنزیم لیپاز
آنزیم رنین
ترشحات مخاطی
1- ضد عفونی کردن معده
1- اسید کلریدریک 2- فعال کردن پپسین
3-کمک به هضم مواد غذایی
2- آنزیم پپسین
پروتئین ها را به اجزای ساده تر تبدیل می کند. و مهمترین آنزیم معده است.
3- آنزیم لیپاز
مقدارش کم است و چربی های شیر را به اسید چرب و گلیسرول تبدیل می کند.
4- آنزیم رنین (مایه پنیر)
کازئین شیر را به حالت جامد در می آورد تا پپسین آنرا گوارش دهد.
نکته: رنین در پنیر سازی مصرف می شود.
نکته: PH اسید معده بزرگسالان برای عمل رنین مناسب نیست.
5- ترشحات مخاطی
ترشحات مخاطی نقش حفاظتی دارند و جدار معده را از اثر آنزیم و پپسین و اسیدکلریدریک حفاظت می کند.
کیموس معده
سوپ مخصوصی است که پس از گوارش معدی بوجود می آید و به طور متناسب از دریچه پیلور تحویل روده می شود.
ترتیب خروج مواد از معده:
1-قند ها 2- پروتئین ها 3- چربی ها
روده باریک
عمل گوارش در لوله باریک اتمام می پذیرد طول آن 6 متر و قطر آن 5/2 سانتی متر و 25 سانتی متر اول آن دوازده نام دارد. کبد و لوزالمعده با آن ارتباط دارند که مهمترین محل گوارش می باشد جدار روده چین خوردگی ها و برجستگی هایی دارد که پرز نام دارد و دیواره سلولهای لایه پوششی پرز در طرف روده چین خوردگیهای زیادی دارند که میکروپرز نام دارد و سطح جذب را 600 برابر افزایش داده و به 200 متر مربع می رساند.
تنظیم قطر مجاری تنفسی
1- اعصاب سمپاتیک و هورمون آدرنالین باعث انبساط مجاری میشوند.
2- اعصاب پاراسمپاتیک و بعضی از مواد مانند هیستامین باعث کاهش قطر این مجاری می شود.
نکته: دی اکسید کربن هوا باعث افزایش قطر مجاری تنفسی می شود.
2- شش ها
شش راست 3 لب دارد وشش چپ 2 لب دارد. هر لب از تعدادی لپک تشکیل شده در شش ها 300 میلیون کیسه هوایی وجود دارد. دیواره کیسه های هوایی نازک و مرطوب است و رگ های خونی فراوان دارد و تبادل گازهای تنفسی بین کیسه های هوایی و خون براحتی صورت می گیرد.
3- پرده جنب
پرده ایست که دو لایه دارد لایه داخلی به سطح خارجی شش چسبیده است و لایه خارجی به سطح داخلی قفسه سینه چسبیده و مایع جنب بین دو پرده قرار دارد و حرکات شش ها را آسان می گیرد.
4- قفسه سینه
شامل 12 جفت دنده و از پشت به ستون مهره ها و از جلو به جناغ سینه متصل است و مانند اطاق مخروطی است که دیواره آن دنده ها، کف آنرا دیافراگم تشکیل می دهد و شش ها به وسیله پرده جنب به جدارش متصل هستند و شش ها که قابلیت ارتجاعی دارند از حرکات قفسه سینه تبعیت می کنند.
5- ماهیچه های تنفسی
شامل پرده دیافراگم ازبافت ماهیچه ای مخطط که قفسه سینه را از حفره شکمی جدا می کند و همچنین عضلات بین دنده ای خارجی و داخلی که بر هم عمودند و از جنس مخطط هستند.
چگونگی عمل تنفس
تنفس شامل دم وبازدم می باشد.
1- دم: هوا وارد ششها می کند
2- بازدم: هوا را از ششها خارج می کند.
نقش مهم پرده جنب در دم و بازدم
چون فشار مایع جنب همیشه کمتر از فشار اتمسفر است به این دلیل در حالت بازدم ارادی ششها کاملا بسته نمی شوند.
فرمان عصبی دم
از مراکز تنفسی مغز صادر می شود دیافراگم و عضلات بین دنده ای خارجی منقبض می شوند و بالا رفتن دنده ها و پایین آمدن دیافراگم حجم قفسه سینه را زیاد می کند و فشار مایع جنب کاهش می یابد. هوا وارد شش ها می شود و کیسه های هوایی متسع می شوند (عامل اصلی پرده جنب) در پایان دم عضلات دمی استراحت می کنند.
بازدم
بازدم در اثر وزن قفسه سینه و خاصیت ارتجاعی شش ها صورت می گیرد و هوا از شش ها خارج می شود. (غیر فعال)
نکته: اگر پرده جنب یک شش پاره شود همان شش جمع شده و از کار می افتد
نکته مهم:
1- در تنفس طبیعی و آرام حرکت دیافراگم عامل اصلی افزایش حجم قفسه سینه است.
2- در تنفس شدید عضلات بالا برنده و پایین برنده قفسه سینه و عضلات شکم منقبض می شوند.
تذکر: انقباض عضلات شکم محتویات شکم را بطرف دیافراگم می راند و به بازدم کمک می کند.
گنجایش شش ها
چون گنجایش شش های هر فرد محدود است بسته به نوع نفس کشیدن میزان تبادل هوا با محیط تفاوت دارد.
هواهای تنفسی:
1- هوای جاری: 5/0 لیتر که در هر نفس عادی وارد شش ها می شود.
2- هوای مرده: هوای جاری که در مجاری تنفسی باقی می ماند.
3- ظرفیت حیاتی شش ها: کل هوایی که پس از یک دم عمیق طی یک بازدم عمیق بیرون رانده می شود (5 لیتر)
4- هوای ذخیره بازدمی: هوایی که پس از هر بازدم عمیق می توان از ششها بیرون راند (5/1 لیتر)
5- هوای باقیمانده: هوایی که همیشه در ششها وجود دارد (5/1 لیتر)
6- هوای کامل یا ذخیره دمی: هوایی که با دم عمیق همراه هوای جاری وارد شش ها می شود. (3-5/2 لیتر)
اسپیرومتر
دستگاهی است که منحنی هواهای تنفسی را به صورت منحنی اسپیروگرام ثبت می کند.
تنظیم حرکات دم و بازدم
اصولاً در تنفس چیزی که مهم است تهویه کیسه های هوایی می باشد یعنی مقدار گازهای تنفسی که با خون مبادله می گردد. هنگام فعالیت، سرعت تنفس یا عمق تنفس باید افزایش یابد تجربیات نشان می دهند که افزایش عمق تنفس تبادل هوا را افزایش می دهد. نتیجه می گیریم در تنفس عمیق اتلاف هوای مرده به حداقل می رسد.
نکته: ورزشکاران عمق و سرعت تنفس را همزمان افزایش می دهند.
تنظیم عصبی تنفس
مرکز اصلی تنفس در بصل النخاع و در مجاورت مرکز تنظیم گردش خون می باشد این دو مرکز رویهم گره حیات نامیده می شوند. نرونهای مرکز تنفسی خاصیت فعالیت خودکار و متناوب دارند و در بصل النخاع یک مرکز دم وجود دارد و مرکز بازدم نیز عضلات بازدم را فعال می کند به کمک مرکز ارادی تنفس در قشر مخ، انسان شدت و عمق تنفسش را می تواند کنترل کند.
نکته: بازدم به صورت غیرفعال در اثر خاصیت ارتجاعی شش ها صورت می گیرد.
نکته: اگر بالای بصل النخاع را با بقیه مغز ارتباطش را قطع کنیم حیوان به تنفس متناوب ادامه می دهد. ولی خالی از اشکال نیست.
وظیفه طحال:
1- قبل از تولد و کمی بعد از آن تولید گلبول قرمز و سفید می کند.
2- بعداً فقط لنفوسیت می سازد
3- ذخیره خون
4- تخریب گلبول های قرمز پیر توسط ماکروفاژهایش
5- خوردن ذرات خارجی
برخی از ناراحتیهای خونی
بیماریهای خونی مربوط به هر یک از گلبولهای خون است.
کم خونی (آنمی)
علت این بیماری کم بودن تعداد گلبولهای قرمز و یا کم بودن مقدار هموگلوبین در گلبولهاست در تمام انواع کم خونی بافتهای بدن به ویژه مغز و عضلات به خاطر کمبود اکسیژن آسیب می بینند. در بیماری مالاریا، از بین رفتن گلبولهای قرمز باعث کم خونی می شود.
در کم خونی حاد و کشنده، مغز قرمز استخوان که محلول گلبول سازی است از کار می افتد. کم خونی ممکن است ناشی از کمبود آهن در غذا باشد که در این حالت گلبولهای قرمز به تعداد عادی وجود دارد، ولی مقدار هموگلوبین آنها کم است و در کودکان رایج است.
علائم کم خونی
پریدگی رنگ و زود خسته شدن است.
درمان کم خونی
خوردن غذاهای آهن دار مانند جگر، گوشت و سبزیجات و مصرف داروهای آهن دار در درمان کم خونی موثرند.
لوسمی
در موقع ابتلا به بیماری عفونی تعدد گلبولهای سفید زیاد می شود تا با عفونت مبارزه کند و پس از بهبود گلبولهای سفید به حد عادی برمی گردند اگرافزایش تعداد گلبولهای سفید به طور مداوم و بدون هیج دلیلی افزایش یابد، به آن لوسمی یا سرطان خون گویند. این افزایش گلبولهای سفید در مراکز گلبول ساز مجالی برای تولید گلبولهای قرمز و پلاکتها نمی گذارد و در نتیجه بیمار با کم خونی و خونریزی داخلی مواجه می شود. تعداد گلبولهای سفید به 000/100 در میلی متر مکعب می رسد.
هموفیلی
یک بیماری ارثی است که در مردان زیاد دیده می شود، ولی در زنان بندرت دیده می شود در این بیماری خون منعقد نمی شود یا به کندی انعقاد می یابد.
علت این بیماری
کار نکردن یکی از عواملی است که در انعقاد خون نقش دارد هموفیلی درجات مختلف دارد در بعضی افراد یک زخم ساده می تواند موجب خونریزی شدید شود.
نکته: افرادی که مبتلا به هموفیلی هستند دارای کارت مخصوصی می باشند تا در هنگام سانحه اقدامات لازم برای آنها انجام شود.
ساختمان نفرون
نفرونها واحد عمل در کلیه ها می باشند هر نفرون یک لوله سربسته و ته باز طویلی است که جدار آن از یک لایه سلولی ساخته شده است. بخش ابتدایی نفرون، قیف مانند و به نام کپسول بومن نامیده می شود. پس از کپسول بومن، لوله خمیده مجاور و لوله هنله و لوله خمیده دور قرار گرفته است. کپسول بومن و لوله خمیده مجاور و لوله خمیده دور در بخش قشری و لوله هنله در بخش مرکزی قرار گرفته است. لوله های خمیده دور در بخش مرکزی با لوله های مشابه از نفرون های دیگر متحد شده و مجاری جمع کننده ادرار را تولید می کند.
میزنای
از هر کلیه لوله ای به نام میزنای ادرار را به مثانه می برد. ادرار که مایع حاصل از تصفیه خون و محتوی مواد دفعی آن است پس از تشکیل در نفرونها به لوله های جمع کننده که متصل به نفرونها هستند وارد می شود و از آنجا به درون لگنچه کلیه می ریزد و سپس از درون لگنچه وارد میزنای (حالب) می شود و از آنجا در مثانه می ریزد و در مثانه ادرار انبار می شود و پس از پرشدن مثانه از طریق مجرای خروج ادرار به بیرون دفع می شود.
نکته مهم: سیاهرگ کلیه دارای ماده دفعی نیتروژن دار کمتری نسبت به سرخرگ کلیه است.
گردش خون در کلیه
به هر کلیه انشعاباتی از سرخرگ آئورت وارد و در بخش مرکزی تولید سرخرگ بین هرمها و در بخش قشری در قاعده هرم تشکیل قوس سرخرگی را می نماید. از هر قوس سرخرگی منطقه قشری سرخرگهای شعاعی، تعدادی سرخرگ آورنده منشعب می شود. به هر کپسول بومن یک سرخرگ آورنده وارد و تشکیل نخستین شبکه مویرگی یا گلومرول را می دهد. به مجموعه کپسول بومن و گلومرول دانه مالپیگی گفته می شود. از نخستین شبکه مویرگی یک سرخرگ برنده خارج و در اطراف بخش های دیگر نفرون تشکیل دومین شبکه مویرگی را می دهد که سرانجام به سیاهرگ شعاعی و سیاهرگهای شعاعی به قوسهای سیاهرگی در قاعده هرم منتهی می شود قوسهای سیاهرگی در سیاهرگهای میان هرمهای مالپیگی می ریزند و سرانجام سیاهرگ کلیه از ناف کلیه خارج و به بزرگ سیاهرگ زیرین می ریزد.
چگونگی تشکیل ادرار در نفرون
میزان مواد موجود در ادرار با میزان این مواد درپلاسمای خون در جدول بالا مقایسه شده است در مقایسه جدول بالا با وجودی که پلاسما تنها منبع تشکیل ادرار است، ولی ترکیب شیمیایی آن دو با هم متفاوت است. در ادرار اثری از پروتئینها و گلوکز دیده نمی شود و میزان املاح زیاد است، در حالی که میزان غلظت مواد دفعی در ادرار ده تا صد برابر پلاسما است.
تراوش یا تصفیه
در این عمل خون موجود در گلومرول تحت تأثیرفشار خون از منافذ بسیار ریز موجود در کپسول بومن عبورکرده، وارد نفرون می شود. جدار مویرگها در تماس مستقیم با جدار سلولهای کپسول بومن هستند در این دو جدار منافذی وجود دارد که آب و املاح و کلیه مواد محلول درپلاسما به استثنای مولکولهای درشت پروتئین و جربی از آنها عبور می کنند. در این عمل هیچ گونه انتخابی صورت نگرفته و تراوش بر مبنای درشتی و ریزی مولکولها و تحت تاثیر فشار خون صورت می گیرد. این عمل نفرون تراوش یا تصفیه گفته می شود. مایع راه یافته به کپسول بومن را مایع صاف شده می نامند.
مشخصات فروشنده
نام و نام خانوادگی : مجتبی خادم پیر
شماره تماس : 09151803449 - 05137530742
ایمیل :info@payfile.org
سایت :payfile.org
برای خرید و دانلود فایل و گزارش خرابی از لینک های روبرو اقدام کنید...
پرداخت و دانلودگزارش خرابی و شکایت از فایلپایان نامه بررسی تأثیر معلولیت جسمی حرکتی نوجوانان دختر 1913 سال شهر تهران بر خلاقیت آنها در 129 صفحه ورد قابل ویرایش
پایان نامه بررسی تأثیر معلولیت جسمی - حرکتی نوجوانان دختر 19-13 سال شهر تهران بر خلاقیت آنها در 129 صفحه ورد قابل ویرایش
چکیدة تحقیق
تحقیق حاضر بررسی تأثیر معلولیت جسمی- حرکتی نوجوانان دختر بر خلاقیت آنها را مورد مطالعه قرار می‌دهد. هدف از این تحقیق نیز بررسی چگونگی تفکر خلاق در افراد معلول جسمی- حرکتی و نیز یافتن همبستگی اجتماعی صفات شخصیت و نیروی خلاق در این افراد است.
در این تحقیق بعد از تعاریف متعدد از خلاقیت، مراحل و عوامل مؤثر بر خلاقیت به رابطه‌ی خلاقیت و ویژگی های شخصیتی اشاره شده است. همچنین با مطالعة مفهوم خودپنداری و نقش تصویر ذهنی بدن در خودپنداری نوجوانان این مسأله روشن می‌شود که به طور کلی تصویر ذهنی بدن به عنوان آگاهی کامل شخص از بدن خودش و امکانات آن برای حرکت و جنبش می‌باشد و محققان بر اهمیت نهایی تصویر ذهنی بدن بر سازگاری روانی و هیجانی تأکید کرده اند. اثر معلولیت فرد بر روی رفتارش بیشتر غیرمستقیم است تا مستقیم. همچنین سطح آرزوی فرد نهایتاً به خودپنداری او بستگی دارد. چگونگی واکنش افراد نسبت به یک فرد معلول مهمتر از معلولیت واقعی اوست. خودپنداری افراد بیشتر از ناتوانی آنها در رفتارشان تأثیر دارد.
از سوی دیگر مرور تحقیقاتی که درباره جنبه های روانی معلولیت جسمی- حرکتی به عمل آمده آشکار می سازد که در اکثر افراد معلول ادراک «خود» و «خودپنداری» و ارزیابی از خود تحت تأثیر معلولیت جسمانی قرار می‌گیرد.
جامعة تحقیق ما معلولان جسمی- حرکتی مراکز توانبخشی در مقطع نوجوانی است که 50 نفر بودند و برای مقایسه نیز 50 نفر از دانش آموزان دوره راهنمایی و دبیرستان شهر تهران انتخاب شدند. در این تحقیق آزمون مورد استفاده قرار گرفت. 1- آزمون خلاقیت تورنس که شامل 60 سؤال بود و 2- آزمون خودپذیری که شامل 30 سؤال بود.
مقایسه و تجزیه و تحلیل نمرات دو گروه نشان داد که گروه معلولان جسمی- حرکتی به طور معنی داری از گروه مقایسه پایین تر بودند همچنین نمرات خودپذیری گروه معلولان نیز پایین تر از گروه مقایسه بود. محاسبه همبستگی بین خلاقیت و خودپذیری نیز رابطه مثبت را بین خلاقیت و خودپذیری را نشان می‌دهد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول
مقدمه..................................................................................................................... 2
بیان مسئله............................................................................................................. 6
هدف تحقیق............................................................................................................ 8
اهمیت و ضرورت تحقیق....................................................................................... 10
فرضیه‌های تحقیق.................................................................................................. 11
جامعه آماری......................................................................................................... 12
نمونه آماری.......................................................................................................... 12
ابزار پژوهش......................................................................................................... 12
تعریف اصطلاحات................................................................................................. 13
معلولیت.................................................................................................................. 13
معلولیت جسمی- حرکتی....................................................................................... 13
خلاقیت (تفکر خلاق)............................................................................................... 14
خودپذیری............................................................................................................. 14
خود....................................................................................................................... 15
خودپنداری............................................................................................................ 16
عنوان صفحه
روان‌نژندی (روان رنجوری)................................................................................. 16
خودشکوفایی......................................................................................................... 17
توانبخشی............................................................................................................... 17
فصل دوم
پیشینه تحقیق......................................................................................................... 19
بررسی تاریخی...................................................................................................... 21
تعریف خلاقیت....................................................................................................... 21
عوامل موثر بر خلاقیت.......................................................................................... 27
رابطه خلاقیت و ویژگیهای شخصیتی.................................................................. 27
دیدگاه روانکاوی از خلاقیت.................................................................................. 29
دیدگاه گیلفورد درباره خلاقیت.............................................................................. 30
دیدگاه تورنس درباره خلاقیت............................................................................... 31
خلاصه‌ای از تاریخچه نظریه‌های خود.................................................................. 32
مازلو و نظریه خود............................................................................................... 33
چگونگی شکل‌گیری خود....................................................................................... 34
خودپنداری............................................................................................................ 35
رشد خودپنداری در نوجوانی............................................................................... 36
عنوان صفحه
خودواقعی و خود آرمانی...................................................................................... 37
خودشکوفایی و خلاقیت......................................................................................... 38
نقش تصویر ذهنی بدن در خودپنداری نوجوان.................................................... 40
مروری بر دنیای معلولین...................................................................................... 41
معلول چیست؟....................................................................................................... 43
علل معلولیت‌ها....................................................................................................... 45
انواع معلولیت......................................................................................................... 45
جنبه‌های روانی معلولیت جسمی- حرکتی............................................................. 46
معلولیت جسمی- حرکتی و خودپنداری................................................................ 47
مشکلات ناشی از معلولیت و نقایص بدنی............................................................. 48
تأثیر والدین بر شخصیت افراد معلول جسمی- حرکتی........................................ 49
توان بخشی معلولین جسمی- حرکتی.................................................................... 50
فصل سوم
موضوع تحقیق ...................................................................................................... 53
جامعه آماری......................................................................................................... 53
گروه مقایسه.......................................................................................................... 53
روش نمونه‌گیری................................................................................................... 54
عنوان صفحه
روش تحقیق........................................................................................................... 54
ابزار تحقیق............................................................................................................ 55
1- آزمون خلاقیت تورنس.................................................................................... 55
نمره‌گذاری پرسشنامه........................................................................................... 55
آزمون خودپذیری................................................................................................. 56
نمره‌گذاری آزمون خودپذیری.............................................................................. 56
روش آماری.......................................................................................................... 57
نحوه اجرای آزمون............................................................................................... 57
فصل چهارم
نقد و اعتبار فرضیه‌ها............................................................................................ 60
فرضیه شماره 1.................................................................................................... 60
فرضیه شماره 2.................................................................................................... 65
فرضیه شماره 3.................................................................................................... 70
فصل پنجم
خلاصه فصول قبل................................................................................................ 76
تفسیر و نتیجه‌گیری............................................................................................... 78
پیشنهادات.............................................................................................................. 81
عنوان صفحه
محدودیت‌ها........................................................................................................... 83
ضمائم................................................................................................................... 84
منابع مورد مطالعه................................................................................................. 85
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 1-4: مقایسه میانگین خلاقیت نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و نوجوانان دختر غیرمعلول 60
جدول 2-4: داده‌های مربوط به خلاقیت نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و خلاقیت نوجوانان دخترغیرمعلول.............................................................................................................................. 62
جدول 2-4: داده‌های مربوط به خلاقیت نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و خلاقیت نوجوانان دختر غیرمعلول.............................................................................................................................. 63
جدول 3-4: مقایسه میانگین خصوصیت‌های منفی شخصیتی بین نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و غیر معلول.............................................................................................................................. 65
جدول 4-4: داده‌های مربوط به خصوصیت‌های منفی شخصیتی بین نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و نوجوانان دختر غیرمعلول..................................................................................... 67
ادامه جدول 4-4: داده‌های مربوط به خصوصیت‌های منفی شخصیتی بین نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و نوجوانان دختر غیرمعلول+................................................................................... 68
جدول 5-4: مقایسه همبستگی پایین بودن خلاقیت نوجوان معلول با خود پذیری کمتر آنها 70
جدول 6-4: داده‌های مربوط به همبستگی پایین بودن خلاقیت نوجوانان معلول با خودپذیری کمتر آنها 72
ادامه جدول 6-4: داده‌های مربوط به همبستگی پایین بودن خلاقیت نوجوانان معلول با خودپذیری کمتر آنها 73
مقدمه:
تردیدی نیست که مهمترین نقشی که والدین می‌توانند در تربیت کودکان خود ایفا کنند، پرورش توانایی خلاقیت آنهاست. زیرا خلاقیت به نحوی بلامنازع عامل کلیه پیشرفت‌های بشری است و امکان بروز خلاقیت افراد وقتی مهارتها وانگیزه خلاقیت در کودکی پرورش یابد، بسیار بیشتر است. شاید از آن مهمتر این واقعیت است که، چنان که بسیاری از روانشناسان تأکید دارند، خلاقیت و صلاح روح و روان همراه و همگام‌اند. بدین ترتیب شاید به جرأت بتوان گفت خلاقیت کلید طلایی خوشبختی است.
خلاقیت حوزه افراد «تیزهوش» و «با استعداد» نیست. اگرچه آنها استعداد بالقوه بیشتری دارند که در راههای خلاق به کار برند. خلاقیت می‌تواند و باید جزئی از زندگی همه افراد، از جمله افراد تیزهوش، و با استعداد باشد. لیکن مهمترین عامل در خلاقیت، انگیزه برای انجام کارهای خلاق است. استعداد، ویژگیهای شخصیتی، و مهارت به والدین و مربیان نشان می‌دهد که کودک چه کاری را می‌تواند انجام دهد ولی انگیزه نشان می‌دهد که چه کاری انجام خواهد شد. چنانکه خواهیم دید انطباق انگیزه‌ها با استعداد و مهارتهای کودک است که در خلاقیت کارساز می‌باشد.
برای کودک خود نوعی تصویر ذهنی از آنچه می‌خواهد شود به دست آورید. تصویری از بزرگسالی کودک که با ویژگیهای سازگار باشد. تصویی که او با شور و شوق درونی آن را به مرحله عمل درآورد آنچه باید تأکید گردد، آن است که تحمیل علائق پدر و مادر بر کودک به هیچ شکل منجر به نیل دستاوردهای اخلاق نخواهد گردید.
به منظور راهنمایی والدین و مربیان در شناسایی خلاقیت کودکان درهر زمینه به تفصیل سه جزء متشکله خلاقیت را که بعارت از مهارت در زمینه مربوط، مهارتهای تفکر و رفتار و عملکرد خلاق و انگیزه درونی است.
افراد در خلاق‌ترین شرایط خود قرار خواهند داشت اگر در درجه اول به علت علاقه، لذت، رضایت حاصله و چالش کار مبادرت به انجام کاری می‌کنند و نه از طریق فشار خارجی یعنی انگیزه برونی این اصل را اصل انگیزه درونی خلاقیت می‌نامند.
خلاقیت واقعی بدون قدری شور و هیجان غیرممکن است.
(مترجمین: دکتر حسن قاسم‌زاده، پروین عظیمی)
پیشرفت بشریت با خلاقیت پیوندی محکم دارد. باید بتوان به چیزهای نو دست پیدا کرد و روشهای اندیشه‌هایی را جستجو کرد که آدمی را در موقعیت‌های اضطراری یاری دهد و راههای تازه‌ای را برای شناختن و بارورتر کردن آفرینش پیش پای او بگذارد. خلاقیت در همه زمینه‌های فعالیت انسانی لازم است از دانش و کارهای مهندسی گرفته تا ادبیات. آنها که امروز در مدارس درس می خوانند به عنوان کارگر، نظامی، مهندس، دانشمند، طبیب و … زندگی مستقل خود را آغاز می‌کنند.
این کودکان و نوجوانان امروز نه تنها باید دست‌آوردهای گذشته و دانش و فرهنگ فعلی جامعه را حفظ کنند بلکه باید استعداد این را نیز داشته باشند که آنها را به پیش ببرد و
تکامل بخشد.
در عصر ما در سطح ملی و بین‌المللی چه از نظر معلم و چه از نظر دانش‌آموز همه‌جا با اندیشه‌های واحدی برخورد می‌کنیم که همان اقتضای زمان ما یعنی تخیل، اختراع، ابتکار و خلاقیت است. مطمئناً همیشه افراد خلاق وجود داشته‌اند، اما قرن بیستم هم از جهت لزوم آمادگی و هم از جهت حفظ وفاداری به انسان در مقابل دنیای ماشینی چنین ایجاب می‌کند که تمام قوای خلاقیت سازنده‌ای را که بالقوه در افراد بشر وجود دارد به کار گرفته شود.
بی‌شک یکی از زیباترین ویژگیهای انسان قدرت آفرینندگی و خلاقیت است به واسطه همین ویژگی است که انسان می‌تواند اهداف آرمان‌گرایانه خود را پدید آورد و توانایی‌های خود را شکوفا سازد، آنچه پیش از آن در مورد خلاقیت تصور می‌شد، براساس نگرش نبوغ‌آمیز بنا شده بود و طبق این نگرش، خلاقیت به افراد تعلق داشت، افرادی که نبوغ استثنایی برخوردار بودند و توانایی ذهنی آنان فراتر از مردم عادی به شمار می‌رفت.
بنابراین خلاقیت موهبتی آسمانی پنداشته می‌شد که صرفاً در اختیار تعداد معدودی از افراد قرار گرفته است و همین افراد خاص که دارای خلاقیت هستند در شرایط مختلف آن را از خود بروز دهند وهمین افراد هستند که به اختراعات و اکتشافات نائل میشوند. با فراگیر شدن منطق‌گرایی اکثر باورهای انتزاعی و همینطور امور ما بعدالطبیعه دستخوش دگرگونی‌های عدیده‌ای شد.
مقوله‌ی خلاقیت و سایر قابلیتهای فکری نیز در همین راستا مورد بررسی دقیق دانشمندان قرار گرفت و با بررسی طیف وسیعی از نمونه‌های مختلف نتایج بسیار جالبی بدست آمد که با آنچه تاکنون پنداشته می‌شد تفاوت عمده‌ای دارد.
در مورد آموزش تا خلاقیت بخش مهمی از دوره‌های (تفکر خلاقانه) است که این تفکر در نتیجه فرآیندهای استثنایی تفکر بروز می‌کند که تا حدودی با تفکر عادی که ما در فعالیتهای روزانه خود به کار می‌بریم متفاوت است.
احیاء علاقه به روانشناسی خلاقیت قبل از هر چیز دلایل عمیق اجتماعی دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که فرهنگ امروزی استقلال با رفتار از لحاظ اجتماعی و اگر کمتر تحمل می‌کند و خطرات اجتماعی و فرهنگی همرنگی افراطی در قلمروهای رفتار آشکار ذهنی از طریق نظریه‌های اجتماعی مورد تأیید قرار گرفته است. پاداش‌هایی که برای همرنگی وجود دارد و نبودن نسبی پاداش برای تفکر و عمل مستقل یک مانع اجتماعی برای فرد و یک بازدارنده برای «ابراز وجود» است. به همین دلیل روانشناسان و معلمان جامعه ضمن اشاره به خطرات همرنگی افراطی و رفتارهای قالبی در رکوردی که در نتیجه آن جامعه را از پیشرفت بازمی‌دارد، به اهمیت نوآوری و تفکر خلاق برای جامعه را مورد تأکید قرار داده‌اند (بودو، آلن، ترجمه خانزاده 1358)
افراد معلول جسمی- حرکتی دارای ویژگیهای شخصیتی معینی هستند که می‌توانیم تأثیر آن را بر فعالیتهای روانی آنها از جمله تفکر خلاق این افراد، مورد بررسی قرار دهیم. معلوم شده است که معلولیت غالباً در خودپنداری افراد اثرات خاصی بر جای می‌گذارد. مثلاً وقتی می‌گوییم خانواده، والدین، دوستان و افراد دیگر در نظر و ادراکی که فرد از خود دارد موثر است (وابستگی به دیگران، دلسوزی و ترحم نابه‌جای افراد و نظرهای آن بر خودپنداری افراد تأثیر دارد و در افراد معلول امکان بوجود آمدن این شرایط بیشتر است.)
بیان مسئله:
هرچند روانشناسان در تمام دوران علمی شدن روانشناسی در آثار خود اشاره‌هایی به خلاقیت داشته‌اند ولی از اواسط دهه 1950 تغییری جدی در نگرش روانشناسان نسبت به خلاقیت دیده شده و از موضوعی فرعی و گاه حاشیه‌ای به اصلی مهم در روانشناسی تبدیل شد.
با اشاره به همین تغییر است که گالوین تایلور یکی از محققان مسایل خلاقیت این مسأله را مورد تحقیق قرار دارد. در 6 تا 7 دهه قبل از 1950 فقط تعداد بسیار محدودی مقاله پژوهشی در مورد خلاقیت در ادبیات علمی ظاهر شد، وی از سال 1955 از علاقه و فعالیت فزایند‌ای راههای پژوهشی بسیاری را گشوده است از آن زمان افزایش فوق‌العاده زیادی در شور و حرارت نسبت به مسایل خلاقیت ظاهر گشته است. (دکتر تیمور آقای نیشانی، 1377).
مشخص شده است که برای استفاده و پرورش و ظهور این نیروهای خلاق، افراد باید در خلاق بودن هیچ محدودیت اجتماعی نداشته باشند. باید آزاد باشند و برای اندیشه‌ها و نوآوری‌های بکر و مهم از لحاظ اجتماعی و فرهنگی پاداش گیرند. اندیشه‌های یگانه و مسایل ابتکاری و شیوه‌های جدید حل آنها محصول یک جامعه نوآور است و پیشرفت مداوم اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و آموزشی تا حد زیادی به خلاقیت اعضای جامعه بستگی دارد. ولی متأسفانه این جنبه در جامعه ما کمتر مورد بررسی قرار گرفته است و در دبستانها خلاقیت هر روز کمتر از پش مبنای تعلیم و تربیت افراد قرار می‌گیرد. (آلن بودو، ترجمه خانزاده، 1358).
علم جدید روانشناسی خلاقیت نیز مانند سایر پدیده‌های روانی بر کثرت عوامل و حقایقی که به طریقی بر خلاقیت موثر تأکید دارد. یعنی یک سری عوامل بیرونی و درونی بر تفکر خلاق تأثیر می‌گذارند که مهمترین آنها عبارتند از: عوامل انگیزشی، شخصیتی، روانی و اجتماعی، بررسی های انجام گرفته و روش ساخته است که این عوامل با نتایج مثبت و منفی بستگی دارد.
در این تحقیق سعی می‌شود تا نحوه تفکر خلاق گروه خاصی از جامعه یعنی معلولان جسمی- حرکتی مورد بررسی قرار گیرند. مطالعاتی درباره تأثیر معلولیت جسمی- حرکتی افراد با یادگیری و تفکر آنها انجام شده است. به نظر می‌رسد معلولیت جسمی- حرکتی بر خلاقیت و قوه ابتکار افراد نیز تأثیر گذارد. بنابراین باید انتظار داشته باشیم که در این گروه نسبت به افراد غیرمعلول شاهد افت توانایی‌های خلاق باشیم. افراد معلول جسمی حرکتی از نظر شخصیتی وضعیت ویژه‌ای را دارا هستند. اغلب آنها احترام به خود پایینی دارند، اعتماد به نفس و اطمینان به خود کمتری را دارا می‌باشند و به طور کلی برداشت غیرواقعی از «خود» دارند. تحقیقاتی در مورد خودپنداری غیرواقعی آنها انجام شده است که اکثر آنها نشان داده‌اند این افراد در مورد خودشان ارزیابی بیش از حد یا کمتر از حد واقعی دارند (البته در اغلب موارد) به همین دلیل سطح اضطراب آنها بیش از حد معمول است و اغلب آنها احساس درونی بی‌ارزش بودن و ناایمنی را دارا می‌باشند.
با توجه به اهمیتی که در حال حاضر به رویکرد خلاق در آموزش و پرورش می‌دهد مشخص کردن عوامل موثر بر خلاقیت از جمله خصوصیات معین شخصیتی نقش توجه به «خود» افراد و خودسازی دانش‌آموزان در مدارس را برجسته‌تر می‌سازد. در ضمن توجه به عوامل شخصیتی در آموزش و پرورش وتوانبخشی افراد معلول طرح و اجرای برنامه‌های کار توانی آنها را آسانتر می‌سازد.
بررسی تاریخ:
تعریف خلاقیت:
بیش از پرداختن به تعاریف خلاقیت اشاراتی کوتاه به تاریخچه آن می‌شود. امروزه دیگر بر کسی پوشیده نیست که تفکر خلاق و تبلور بیرونی آن یعنی تولیدات خلاقه یکی از عالی‌ترین جلوه‌های بشری است ولی باید گفت عمر این مفهوم ورود آن به ادبیات روانشناسی بیش از چند دهه نمی‌گذرد. همان طور که گیلفورد اظهار نمود شاید یکی از موضوعاتی که در روانشناسی بسیار مورد بی‌توجهی قرار گرفته خلاقیت است و این در حالی است که هر چه زمان پیش می‌رود نیاز انسان به ابعاد گوناگون آن طیف وسیعتری به خود می‌گیرد. سالهای 1941 را با به سالهای گمنامی خلاقیت برشمرد، و شاید سالهای 1950 به بعد را سالهای ترقی خلاقیت دانست. به این دلیل که این بی‌هیچ شرح و بسطی به فرآیندهای عالی ذهن اضافه گردید.
شاید یکی از دلایلی که سبب گردید نظریه‌پردازان و معتقدان از خلاقیت دوری جویند به تعریف وتوصیه آن مربوط می‌شود. خلاقیت از دیربازمفهومی اغفال کننده، مبهم و حتی افسانه‌ای تلقی شده است. و این سردرگمی حتی امروزه نیز وجود دارد. علیرغم تحقیقات فراوان و نسبتاً‌جامع عقیده بر آن است که خلاقیت اشاره به چندین مفهوم گوناگون دارد. بنابراین با وجود چنین دیدگاه‌هایی ارائه یک تعریف جامعه مورد قبول همگان باشد مشکل است. معهذا این ادعا به معنای آن نیست که نمی‌توان تعریفی را در مورد خلاقیت ارایه کرد (فلاول و مارکمن، 1985، جوادیان 1369).
در فرهنگ لغت عمید ابداع یا آفرینش به معنای چیزی نوآوردن یا کاری تازه کردن آمده است. معنی دقیق‌تر آن عبارت است از پدید آوردن چیزی که سابقاً نبوده است.
ولی در تعاریف روانشناسی ابداع و خلاقیت بدین‌گونه متمایز از یکدیگر نیستند و در واقع همپوشی نزدیک با یکدیگر دارند. یعنی ابداع نه تنها جدا از خلاقیت نیست بلکه از عناصر اصلی آن به حساب می‌رود. خلاقیت گاهی شکل تازه‌ای از دیده‌ها و تولیدات فراموش شده است. به عبارتی ایده‌هایی قدیمی زیرساز خلاقیت نوین اندوگاهی خلاقیت مبتنی بر هیچ اندیشه از پیش فرض شده نیست و جرقه‌های آن بسیار نو و تازه است یعنی فرد خلاق علیرغم این که ممکن است تولید او در جای دیگر ثبت شده باشد مبادرت به آفرینش کند. (افروز، 1371).
اما واقعاً خلاقیت چیست و چه عناصری را دربر می‌گیرد. در فرهنگ لغت روانشناسی خلاقیت یک فرآیند روانی فرض شده است. در این تعریف خلاقیت به حل کردن، ایده‌سازی، مفهوم سازی، اشکال هنری، نظریات یا تولیداتی منجر می‌شود که یگانه بوده و بدیع هستند و در واقع یکی از ملاکهای تمایز فکر خلاق از افکار غیرخلاق اصل یگانه و ابداعی بودن است.
آبراهام مزلو در توصیف خلاقیت گفته است:
این صفت ویژگی اساسی در سرشت عادی انسان است. توانایی بالقوه‌ای که در بدو تولد به همه انسانها داده شده است. اکثر انسانها این خصیصه را در طول دوران فرهنگ‌پذیری خود از دست می‌دهند، اما عده کمی از افراد ظاهراً این شیوه‌ی تازه را حفظ می‌کنند و یا اگر آن را همچون اکثر مردم از دست داده باشند. بعدها در طول زندگی آن را باز می‌یابند.
گیلفورد نیز خلاقیت را نوعی توانایی فکری دانسته است و تفکر خلاق را که منجر به خلاقیت می‌شود یکی از انواع تفکر می‌داند و معتقد است که دراین نوع تفکر اطلاعات به صورتی که ارتباطی با مطالب گذشته داشته باشند شناخته شده، محصول جدیدی ایجاد می‌کند.
با بررسی تعاریف می‌توان نتیجه گرفت که در اغلب تعریفها، خلاقیت به عنوان نوعی توانایی که منجر به ایجاد و خلق چیزی جدید می‌گردد قلمداد شده است (مایلی، میترا، 80- 1379).
مراحل خلاقیت
در مطالعه خلاقیت از دیرباز این سوال مطرح بوده است که خلاقیت چگونه روی می‌دهد و عقاید امروزی بیانگر این موضوع است که فرآیندهای خیلی خلافه یک فرد با فرآیندهای کمتر خلافه فرد دیگری تفاوت چندانی ندارد. یعنی تفاوت بیشتر از آنکه کیفی باشد کمی است. مع‌الوصف عده‌ای معتقدند افکار خلاق در بخش ناخودآگاه ذهن تشکیل می‌شود. گواه این عده اعتراف متفکرین خلاقی بوده است که اذعان داشته‌اند در لحظه ابداع و آفرینش در تفکری ناخودآگاه سیر می‌کردند. بنابراین به اعتقاد این گروه تفکر خلاق چه در قالب هنر باشد، با علم به میزان محسوسی به دوباره‌سازی ناآگاهانه، سمبلها و اطلاعات در ذهن وابسته است.
در قرن بیستم ویلیام والز به عنوان نخستین اصلاح‌گری که توانسته بود منبع فرآیندهای خلاق را شرح دهد اشاره شده است، او در کتاب هنر فکر کردن به مراحل خلاقیت توجه کرده است در واقع اندیشه‌های والز الهام گرفته شده از اندیشه‌های هلم هولتمن فیزیکدان و فیزیولوژیست آلمانی قرن نوزدهم است. والز با استفاده از مصاحبه‌ها، پرسشنامه‌ها و خاطرات متفکران برجسته خلاق توانست به یک الگوی چهارگانه در فرآیند خلاق برسد. این چهار مرحله عبارتند از: آمادگی، نهفتگی، اشراق و اثبات. اگرچه باید گفت واژه‌های آمادگی، نهفتگی، اشراق و اثبات بعداً توسط کاترین پاتریک در کتاب تفکر خلاق چیست؟ رواج پیدا کرده است. (دکتر مسدد، 1369).
معلولیت چیست؟
معلولیت اطلاق می‌شود به ناتوانی در انجام تمام یا قسمتی از ضروریات عادی زندگی فردی یا اجتماعی به علت وجود یک نقص مادرزادی در قوای جسمانی یا روانی.
در ارزیابی یک معلولیت ضرورت دارد خصوصیات نقصان جسمانی یا روانی همچنین کیفیت کاهش توانایی و ظرفیت و بالاخره نحوه‌ی محرومیت مشخص روشن گردد، که در این مورد این دو ویژگی در قسمت تعریف اصطلاحات (معلولیت) توضیح مختصری داده شد. در مورد کاهش توانایی ظرفیت، می‌توان گفت که این توانایی و ظرفیت در حقیقت به شکل فعالیت‌ها و رفتارهایی است که معمولاً عوامل لازم برای زندگی روزانه تلقی می‌شود و عبارتند از:
- رفتار
- برقرار کردن ارتباط با دیگران
- توجه به نظافت و مراقبت بدنی
- حرکت و جابه‌جا شدن
- انجام وظایف خانگی
- مهارت در انجام دادن فعالیتهای روزانه
- مهارت در برابر موقعیت‌های مختلف
- استعداد به زندگی حرفه‌ای و اشتغال
- غیره
که می‌توان درجه وخامت این کاهش توانایی و ظرفیت را نیز در نوع خود تعیین کرد.
- محرومیت: کاهش توانایی حاصل از نقصان بالاخره منجر به محدودیت و متضرر شدن شخص در زندگی می‌شود اگر چه معیارهای ارزیابی این محرومیت و زیان دیده بسته به جوامع مختلف فرق می‌کند ولی در کل برای این منظور بعضی از وظایف فرد را در نظر گرفته و ارزیابی می‌کنند که در مجموع به آنها وظایف بقا گفته می‌شود که عبارتند از:
- جهت‌یابی: به نحوی که شخص می‌تواند یا نمی‌تواند در رابطه با محیط خود جهت‌یابی نماید.
- تحریک فیزیکی: امکان این که شخص مستقلاً قادر به اداره زندگی خود باشد یا نباشد.
- جابه‌جا شدن و تغییر مکان: امکان این که شخص مستقلاً قادر به اداره زندگی خود باشد یا نباشد.
- اشتغال: دارا بودن استعداد به اشتغال به طور معلول برحسب جنس و سن و فرهنگ خود
- جذب شدن در جامعه: استعداد برقرار کردن روابط اجتماعی و پذیرفته شدن در اجتماع و حفظ و نگهداری آن.
- استقلال اقتصادی: استعداد بر فعالیتهای اجتماعی- اقتصادی و تأمین استقلال اقتصادی (دکتر قضایی، صمد 1368).
علل معلولیت‌ها
علل عمده معلولیت به قرار زیر است:
1- علل مادرزادی: مانند نقص عضوها وبیماریهای ارثی و مادرزادی
2- علل عارضی: خود این علل بر دو گروهند:
الف- علل تروماتیسمی: مانند تصادفات وسایل نقلیه، حوادث ناشی از کار و اتفاقات و جنگها و غیره …
ب- علل بیماری: مانند تمام بیماریهایی که سیر طولانی و مزمن آنه بالاخره منجر به معلولیت می‌گردد (دکتر قضایی، صمد 1368).
انواع معلولیت:
معلولیت‌ها بر حسب امکانات بازتوانی و ترمیمی و نتایج اجتماعی و اقتصادی آنها به طور کلی در چهار گروه زیر طبقه‌بندی میشوند که هر کدام از این گروه‌ها شامل معلولیتهای متعدد و متنوع می‌باشند:
1- معلولیتهای حواسی که به ویژه شامل معلولیتهای بینایی و شنوایی هستند.
2- معلولیتهای احشایی که شامل معلولیتهای قلبی عروقی تنفسی کلیوی و غیره می‌باشد.
3- معلولیتهای جسمی- حرکتی که شامل انواع معلولیتهای دستگاه حرکتی و اعصاب هستند.
4- معلولیتهای روانی که معمولاً‌در خردسالان و بزرگسالان به طور جداگانه بررسی می‌شود. (دکتر قضایی، صمد، 1368).
جنبه‌های روانی معلولیت جسمی- حرکتی
معمولاً معلولیت حرکتی روی رشد روانی کودکان تأثیری ندارد چون معلولیت از آغاز زندگی وجود داشته و کودک خود را همان گونه شناخته است. همان‌طور عوامل روانی نیروی معلولیت حرکتی تأثیری ندارد. برعکس اشتباهات تربیتی ممکن است اثرات روانی عاطفی وخیمی روی این کودکان بگذارد که بیشتر ناشی از برداشت غلطی است که اطرافیان حتی پدر و مادر از وضع این کودکان دارند و غالباً آنها را تشویق؛ به بدست آوردن اکتساباتی می‌کنند که کودک قادر به آن نمی‌باشد و این امر اثر منفی روی کودکان می‌گذارد. اصولاً ارزیابی مسایل این کودکان به علت بی‌توجهی به نکات زیر غالباً اشتباه آلود است:
اول این که این کودکان را با معلولین حرکتی دیگر مثل معلولانی که از نظر امکانات استقلال اجتماعی مشکلات کمتری دارند یکسان قرار می‌دهد در حالیکه صحیح نمی‌باشد.
دوم این که نارسایی عضوی را که غالباً با نقصان حرکتی توأم است معمولاً‌فراموش می‌کنند و اگر این نارسایی را پذیرفته باشند ناشی از تأثیر نقصان حرکتی می‌دانند در صورتی که چنین نیست. (دکتر قضایی، صمد، 1368).
معلولیت از اثرات تراکمی ناتوانی و پی‌آمدهای شخصی و اجتماعی آن بوجود می‌آید که اثری تعیین کننده روی سطح کارکردی فرد دارد. شخصی که با ویلچر حرکت می‌کند در یک شاخه شغلی که جابه‌جایی لازم را نمی‌سازد معلول نیست. تغییرات در بدن و در قابلیت فقط در یک فرهنگ و در یک زمینه شغلی معین معنی می‌دهد. یک ناتوانی وقتی به معلولیت تبدیل می‌شود که سبب فقدان یک مشخصه و یا یک قابلیت شود که به وسیله فرهنگ و یا خود شخص به عنوان چیزی که از توانایی و کارایی فرد می‌کاهد درک می‌شود.
معلولیت جسمی- حرکتی و خودپنداری
در بیشتر فرهنگها بدن و ظاهر کلی موضوعاتی هستند که به طور قابل ملاحظه‌ای نگرش هستند و ممکن است تأثیر قاطعی بر خودپنداری فردی داشته باشد. اثر بدن فرد بر روی رفتارش بیشتر غیر مستقیم است تا مستقیم. همچنین سطح آرزوی فرد نهایتاً به خودپنداری او بستگی دارد. یک عامل مهم در آن چه فکر می‌کند که قادر به انجام آن است. و انتظاری که فرد از خودش در انجام کاری دارد و آنچه سعی دارد بر آن دست یابد. تصوری است که شخص از خود خویشتن دارد. خودپنداری فرد نیز به نوبه خود تا حد زیادی محصول ارزیابی افراد دیگر نسبت به اوست.
چگونگی واکنش افراد نسبت به یک فرد معلول مهمتر از معلولیت واقعی او است. خودپنداری افراد بیشتر از ناتوانی آنها در رفتارشان تأثیر دارد. به همین جهت پیش‌گویی‌ها درباره برنامه توانبخشی که براساس ناتوانی بدنی فرد طرح‌ریزی شده‌اند، اغلب نادرست درمی‌آید، زیرازمینه واقعی ناتوانی در سایه ادراک منحصر به فرد اشخاص معلول از ناتوانی خودشان و خودپنداری آنها شکل می‌گیرد و به عبارتی دیگر معلولیت فرد اغلب تناسبی با ناتوانی او ندارد (نجفی، نسرین، 1362).
مشکلات ناشی از معلولیت و نقایص بدنی
هرگونه اشکال و نقص بدنی در نوجوان موجب برداشت و تصور منفی آنان از خویشتن می‌گردد بر کارایی و عملکرد آنان اثر منفی می‌گذارد. تحقیقات نشان داده است که معلولیت بدنی تأثیر فراوانی بر احترام شخصی، استقلال فردی و روابط اجتماعی می‌گذارد.
معلولین معمولاً احساس حقارت می‌کنند و نوعی ترس همراه با خصومت دارند. معمولاً هرگونه تغییر در وضعیت بدنی که از حد طبیعی و نرمال خارج شود، برای نوجوان ایجاد اشکال می‌کند.
گرچه ممکن است معلولیت و نقایص بدنی از زمان کودکی با فرد باشد ولی نوجوان- معلول بیشتر احساس بی‌ارزشی و شکست خواهد کرد. نوجوانی که از لحاظ ذهنی یا جسمی توانایی انجام کاری را نداشته باشد احساس ناکامی می‌کند. مشاهدات تجربی نشان داده است که ناسازگاری‌ها در بین افراد معلول جسمی و آنان که دارای نقص عضوی هستند به مراتب بیش از افراد سالم است، این ناسازگاری به صورت گوشه‌گیری، کم‌رویی، احساس حقارت، ناپختگی عاطفی و روانی، حساسیت زیاد، پرخاشگری و اضطراب بروز می‌کند. نقص بدنی دامنه فعالیت فرد را محدود می‌کند و بر حرفه و شغل، روابط اجتماعی و گذراندن اوقات فراغت تأثیر می‌گذارد. با وجودی که معلولین تمایل فراوانی به انجام کارهای متنوعی دارند ولی گاهی قادر به انجام آن نیستند. امکان محدود محیطی و نبودن مشاغل مناسب، باعث محدودیت بیشتر آنان می‌گردد و چه بسا باعث ناسازگاری‌های رفتاری، عاطفی و روانی می‌گردد و فرد معلول را دچار افسردگی و دلسردگی می‌نماید.
مشخصات فروشنده
نام و نام خانوادگی : مجتبی خادم پیر
شماره تماس : 09151803449 - 05137530742
ایمیل :info@payfile.org
سایت :payfile.org
برای خرید و دانلود فایل و گزارش خرابی از لینک های روبرو اقدام کنید...
پرداخت و دانلودگزارش خرابی و شکایت از فایلپایان نامه بررسی تأثیر معلولیت جسمی حرکتی نوجوانان دختر 1913 سال شهر تهران بر خلاقیت آنها در 129 صفحه ورد قابل ویرایش
پایان نامه بررسی تأثیر معلولیت جسمی - حرکتی نوجوانان دختر 19-13 سال شهر تهران بر خلاقیت آنها در 129 صفحه ورد قابل ویرایش
چکیدة تحقیق
تحقیق حاضر بررسی تأثیر معلولیت جسمی- حرکتی نوجوانان دختر بر خلاقیت آنها را مورد مطالعه قرار می‌دهد. هدف از این تحقیق نیز بررسی چگونگی تفکر خلاق در افراد معلول جسمی- حرکتی و نیز یافتن همبستگی اجتماعی صفات شخصیت و نیروی خلاق در این افراد است.
در این تحقیق بعد از تعاریف متعدد از خلاقیت، مراحل و عوامل مؤثر بر خلاقیت به رابطه‌ی خلاقیت و ویژگی های شخصیتی اشاره شده است. همچنین با مطالعة مفهوم خودپنداری و نقش تصویر ذهنی بدن در خودپنداری نوجوانان این مسأله روشن می‌شود که به طور کلی تصویر ذهنی بدن به عنوان آگاهی کامل شخص از بدن خودش و امکانات آن برای حرکت و جنبش می‌باشد و محققان بر اهمیت نهایی تصویر ذهنی بدن بر سازگاری روانی و هیجانی تأکید کرده اند. اثر معلولیت فرد بر روی رفتارش بیشتر غیرمستقیم است تا مستقیم. همچنین سطح آرزوی فرد نهایتاً به خودپنداری او بستگی دارد. چگونگی واکنش افراد نسبت به یک فرد معلول مهمتر از معلولیت واقعی اوست. خودپنداری افراد بیشتر از ناتوانی آنها در رفتارشان تأثیر دارد.
از سوی دیگر مرور تحقیقاتی که درباره جنبه های روانی معلولیت جسمی- حرکتی به عمل آمده آشکار می سازد که در اکثر افراد معلول ادراک «خود» و «خودپنداری» و ارزیابی از خود تحت تأثیر معلولیت جسمانی قرار می‌گیرد.
جامعة تحقیق ما معلولان جسمی- حرکتی مراکز توانبخشی در مقطع نوجوانی است که 50 نفر بودند و برای مقایسه نیز 50 نفر از دانش آموزان دوره راهنمایی و دبیرستان شهر تهران انتخاب شدند. در این تحقیق آزمون مورد استفاده قرار گرفت. 1- آزمون خلاقیت تورنس که شامل 60 سؤال بود و 2- آزمون خودپذیری که شامل 30 سؤال بود.
مقایسه و تجزیه و تحلیل نمرات دو گروه نشان داد که گروه معلولان جسمی- حرکتی به طور معنی داری از گروه مقایسه پایین تر بودند همچنین نمرات خودپذیری گروه معلولان نیز پایین تر از گروه مقایسه بود. محاسبه همبستگی بین خلاقیت و خودپذیری نیز رابطه مثبت را بین خلاقیت و خودپذیری را نشان می‌دهد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول
مقدمه..................................................................................................................... 2
بیان مسئله............................................................................................................. 6
هدف تحقیق............................................................................................................ 8
اهمیت و ضرورت تحقیق....................................................................................... 10
فرضیه‌های تحقیق.................................................................................................. 11
جامعه آماری......................................................................................................... 12
نمونه آماری.......................................................................................................... 12
ابزار پژوهش......................................................................................................... 12
تعریف اصطلاحات................................................................................................. 13
معلولیت.................................................................................................................. 13
معلولیت جسمی- حرکتی....................................................................................... 13
خلاقیت (تفکر خلاق)............................................................................................... 14
خودپذیری............................................................................................................. 14
خود....................................................................................................................... 15
خودپنداری............................................................................................................ 16
عنوان صفحه
روان‌نژندی (روان رنجوری)................................................................................. 16
خودشکوفایی......................................................................................................... 17
توانبخشی............................................................................................................... 17
فصل دوم
پیشینه تحقیق......................................................................................................... 19
بررسی تاریخی...................................................................................................... 21
تعریف خلاقیت....................................................................................................... 21
عوامل موثر بر خلاقیت.......................................................................................... 27
رابطه خلاقیت و ویژگیهای شخصیتی.................................................................. 27
دیدگاه روانکاوی از خلاقیت.................................................................................. 29
دیدگاه گیلفورد درباره خلاقیت.............................................................................. 30
دیدگاه تورنس درباره خلاقیت............................................................................... 31
خلاصه‌ای از تاریخچه نظریه‌های خود.................................................................. 32
مازلو و نظریه خود............................................................................................... 33
چگونگی شکل‌گیری خود....................................................................................... 34
خودپنداری............................................................................................................ 35
رشد خودپنداری در نوجوانی............................................................................... 36
عنوان صفحه
خودواقعی و خود آرمانی...................................................................................... 37
خودشکوفایی و خلاقیت......................................................................................... 38
نقش تصویر ذهنی بدن در خودپنداری نوجوان.................................................... 40
مروری بر دنیای معلولین...................................................................................... 41
معلول چیست؟....................................................................................................... 43
علل معلولیت‌ها....................................................................................................... 45
انواع معلولیت......................................................................................................... 45
جنبه‌های روانی معلولیت جسمی- حرکتی............................................................. 46
معلولیت جسمی- حرکتی و خودپنداری................................................................ 47
مشکلات ناشی از معلولیت و نقایص بدنی............................................................. 48
تأثیر والدین بر شخصیت افراد معلول جسمی- حرکتی........................................ 49
توان بخشی معلولین جسمی- حرکتی.................................................................... 50
فصل سوم
موضوع تحقیق ...................................................................................................... 53
جامعه آماری......................................................................................................... 53
گروه مقایسه.......................................................................................................... 53
روش نمونه‌گیری................................................................................................... 54
عنوان صفحه
روش تحقیق........................................................................................................... 54
ابزار تحقیق............................................................................................................ 55
1- آزمون خلاقیت تورنس.................................................................................... 55
نمره‌گذاری پرسشنامه........................................................................................... 55
آزمون خودپذیری................................................................................................. 56
نمره‌گذاری آزمون خودپذیری.............................................................................. 56
روش آماری.......................................................................................................... 57
نحوه اجرای آزمون............................................................................................... 57
فصل چهارم
نقد و اعتبار فرضیه‌ها............................................................................................ 60
فرضیه شماره 1.................................................................................................... 60
فرضیه شماره 2.................................................................................................... 65
فرضیه شماره 3.................................................................................................... 70
فصل پنجم
خلاصه فصول قبل................................................................................................ 76
تفسیر و نتیجه‌گیری............................................................................................... 78
پیشنهادات.............................................................................................................. 81
عنوان صفحه
محدودیت‌ها........................................................................................................... 83
ضمائم................................................................................................................... 84
منابع مورد مطالعه................................................................................................. 85
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 1-4: مقایسه میانگین خلاقیت نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و نوجوانان دختر غیرمعلول 60
جدول 2-4: داده‌های مربوط به خلاقیت نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و خلاقیت نوجوانان دخترغیرمعلول.............................................................................................................................. 62
جدول 2-4: داده‌های مربوط به خلاقیت نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و خلاقیت نوجوانان دختر غیرمعلول.............................................................................................................................. 63
جدول 3-4: مقایسه میانگین خصوصیت‌های منفی شخصیتی بین نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و غیر معلول.............................................................................................................................. 65
جدول 4-4: داده‌های مربوط به خصوصیت‌های منفی شخصیتی بین نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و نوجوانان دختر غیرمعلول..................................................................................... 67
ادامه جدول 4-4: داده‌های مربوط به خصوصیت‌های منفی شخصیتی بین نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و نوجوانان دختر غیرمعلول+................................................................................... 68
جدول 5-4: مقایسه همبستگی پایین بودن خلاقیت نوجوان معلول با خود پذیری کمتر آنها 70
جدول 6-4: داده‌های مربوط به همبستگی پایین بودن خلاقیت نوجوانان معلول با خودپذیری کمتر آنها 72
ادامه جدول 6-4: داده‌های مربوط به همبستگی پایین بودن خلاقیت نوجوانان معلول با خودپذیری کمتر آنها 73
مقدمه:
تردیدی نیست که مهمترین نقشی که والدین می‌توانند در تربیت کودکان خود ایفا کنند، پرورش توانایی خلاقیت آنهاست. زیرا خلاقیت به نحوی بلامنازع عامل کلیه پیشرفت‌های بشری است و امکان بروز خلاقیت افراد وقتی مهارتها وانگیزه خلاقیت در کودکی پرورش یابد، بسیار بیشتر است. شاید از آن مهمتر این واقعیت است که، چنان که بسیاری از روانشناسان تأکید دارند، خلاقیت و صلاح روح و روان همراه و همگام‌اند. بدین ترتیب شاید به جرأت بتوان گفت خلاقیت کلید طلایی خوشبختی است.
خلاقیت حوزه افراد «تیزهوش» و «با استعداد» نیست. اگرچه آنها استعداد بالقوه بیشتری دارند که در راههای خلاق به کار برند. خلاقیت می‌تواند و باید جزئی از زندگی همه افراد، از جمله افراد تیزهوش، و با استعداد باشد. لیکن مهمترین عامل در خلاقیت، انگیزه برای انجام کارهای خلاق است. استعداد، ویژگیهای شخصیتی، و مهارت به والدین و مربیان نشان می‌دهد که کودک چه کاری را می‌تواند انجام دهد ولی انگیزه نشان می‌دهد که چه کاری انجام خواهد شد. چنانکه خواهیم دید انطباق انگیزه‌ها با استعداد و مهارتهای کودک است که در خلاقیت کارساز می‌باشد.
برای کودک خود نوعی تصویر ذهنی از آنچه می‌خواهد شود به دست آورید. تصویری از بزرگسالی کودک که با ویژگیهای سازگار باشد. تصویی که او با شور و شوق درونی آن را به مرحله عمل درآورد آنچه باید تأکید گردد، آن است که تحمیل علائق پدر و مادر بر کودک به هیچ شکل منجر به نیل دستاوردهای اخلاق نخواهد گردید.
به منظور راهنمایی والدین و مربیان در شناسایی خلاقیت کودکان درهر زمینه به تفصیل سه جزء متشکله خلاقیت را که بعارت از مهارت در زمینه مربوط، مهارتهای تفکر و رفتار و عملکرد خلاق و انگیزه درونی است.
افراد در خلاق‌ترین شرایط خود قرار خواهند داشت اگر در درجه اول به علت علاقه، لذت، رضایت حاصله و چالش کار مبادرت به انجام کاری می‌کنند و نه از طریق فشار خارجی یعنی انگیزه برونی این اصل را اصل انگیزه درونی خلاقیت می‌نامند.
خلاقیت واقعی بدون قدری شور و هیجان غیرممکن است.
(مترجمین: دکتر حسن قاسم‌زاده، پروین عظیمی)
پیشرفت بشریت با خلاقیت پیوندی محکم دارد. باید بتوان به چیزهای نو دست پیدا کرد و روشهای اندیشه‌هایی را جستجو کرد که آدمی را در موقعیت‌های اضطراری یاری دهد و راههای تازه‌ای را برای شناختن و بارورتر کردن آفرینش پیش پای او بگذارد. خلاقیت در همه زمینه‌های فعالیت انسانی لازم است از دانش و کارهای مهندسی گرفته تا ادبیات. آنها که امروز در مدارس درس می خوانند به عنوان کارگر، نظامی، مهندس، دانشمند، طبیب و … زندگی مستقل خود را آغاز می‌کنند.
این کودکان و نوجوانان امروز نه تنها باید دست‌آوردهای گذشته و دانش و فرهنگ فعلی جامعه را حفظ کنند بلکه باید استعداد این را نیز داشته باشند که آنها را به پیش ببرد و
تکامل بخشد.
در عصر ما در سطح ملی و بین‌المللی چه از نظر معلم و چه از نظر دانش‌آموز همه‌جا با اندیشه‌های واحدی برخورد می‌کنیم که همان اقتضای زمان ما یعنی تخیل، اختراع، ابتکار و خلاقیت است. مطمئناً همیشه افراد خلاق وجود داشته‌اند، اما قرن بیستم هم از جهت لزوم آمادگی و هم از جهت حفظ وفاداری به انسان در مقابل دنیای ماشینی چنین ایجاب می‌کند که تمام قوای خلاقیت سازنده‌ای را که بالقوه در افراد بشر وجود دارد به کار گرفته شود.
بی‌شک یکی از زیباترین ویژگیهای انسان قدرت آفرینندگی و خلاقیت است به واسطه همین ویژگی است که انسان می‌تواند اهداف آرمان‌گرایانه خود را پدید آورد و توانایی‌های خود را شکوفا سازد، آنچه پیش از آن در مورد خلاقیت تصور می‌شد، براساس نگرش نبوغ‌آمیز بنا شده بود و طبق این نگرش، خلاقیت به افراد تعلق داشت، افرادی که نبوغ استثنایی برخوردار بودند و توانایی ذهنی آنان فراتر از مردم عادی به شمار می‌رفت.
بنابراین خلاقیت موهبتی آسمانی پنداشته می‌شد که صرفاً در اختیار تعداد معدودی از افراد قرار گرفته است و همین افراد خاص که دارای خلاقیت هستند در شرایط مختلف آن را از خود بروز دهند وهمین افراد هستند که به اختراعات و اکتشافات نائل میشوند. با فراگیر شدن منطق‌گرایی اکثر باورهای انتزاعی و همینطور امور ما بعدالطبیعه دستخوش دگرگونی‌های عدیده‌ای شد.
مقوله‌ی خلاقیت و سایر قابلیتهای فکری نیز در همین راستا مورد بررسی دقیق دانشمندان قرار گرفت و با بررسی طیف وسیعی از نمونه‌های مختلف نتایج بسیار جالبی بدست آمد که با آنچه تاکنون پنداشته می‌شد تفاوت عمده‌ای دارد.
در مورد آموزش تا خلاقیت بخش مهمی از دوره‌های (تفکر خلاقانه) است که این تفکر در نتیجه فرآیندهای استثنایی تفکر بروز می‌کند که تا حدودی با تفکر عادی که ما در فعالیتهای روزانه خود به کار می‌بریم متفاوت است.
احیاء علاقه به روانشناسی خلاقیت قبل از هر چیز دلایل عمیق اجتماعی دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که فرهنگ امروزی استقلال با رفتار از لحاظ اجتماعی و اگر کمتر تحمل می‌کند و خطرات اجتماعی و فرهنگی همرنگی افراطی در قلمروهای رفتار آشکار ذهنی از طریق نظریه‌های اجتماعی مورد تأیید قرار گرفته است. پاداش‌هایی که برای همرنگی وجود دارد و نبودن نسبی پاداش برای تفکر و عمل مستقل یک مانع اجتماعی برای فرد و یک بازدارنده برای «ابراز وجود» است. به همین دلیل روانشناسان و معلمان جامعه ضمن اشاره به خطرات همرنگی افراطی و رفتارهای قالبی در رکوردی که در نتیجه آن جامعه را از پیشرفت بازمی‌دارد، به اهمیت نوآوری و تفکر خلاق برای جامعه را مورد تأکید قرار داده‌اند (بودو، آلن، ترجمه خانزاده 1358)
افراد معلول جسمی- حرکتی دارای ویژگیهای شخصیتی معینی هستند که می‌توانیم تأثیر آن را بر فعالیتهای روانی آنها از جمله تفکر خلاق این افراد، مورد بررسی قرار دهیم. معلوم شده است که معلولیت غالباً در خودپنداری افراد اثرات خاصی بر جای می‌گذارد. مثلاً وقتی می‌گوییم خانواده، والدین، دوستان و افراد دیگر در نظر و ادراکی که فرد از خود دارد موثر است (وابستگی به دیگران، دلسوزی و ترحم نابه‌جای افراد و نظرهای آن بر خودپنداری افراد تأثیر دارد و در افراد معلول امکان بوجود آمدن این شرایط بیشتر است.)
بیان مسئله:
هرچند روانشناسان در تمام دوران علمی شدن روانشناسی در آثار خود اشاره‌هایی به خلاقیت داشته‌اند ولی از اواسط دهه 1950 تغییری جدی در نگرش روانشناسان نسبت به خلاقیت دیده شده و از موضوعی فرعی و گاه حاشیه‌ای به اصلی مهم در روانشناسی تبدیل شد.
با اشاره به همین تغییر است که گالوین تایلور یکی از محققان مسایل خلاقیت این مسأله را مورد تحقیق قرار دارد. در 6 تا 7 دهه قبل از 1950 فقط تعداد بسیار محدودی مقاله پژوهشی در مورد خلاقیت در ادبیات علمی ظاهر شد، وی از سال 1955 از علاقه و فعالیت فزایند‌ای راههای پژوهشی بسیاری را گشوده است از آن زمان افزایش فوق‌العاده زیادی در شور و حرارت نسبت به مسایل خلاقیت ظاهر گشته است. (دکتر تیمور آقای نیشانی، 1377).
مشخص شده است که برای استفاده و پرورش و ظهور این نیروهای خلاق، افراد باید در خلاق بودن هیچ محدودیت اجتماعی نداشته باشند. باید آزاد باشند و برای اندیشه‌ها و نوآوری‌های بکر و مهم از لحاظ اجتماعی و فرهنگی پاداش گیرند. اندیشه‌های یگانه و مسایل ابتکاری و شیوه‌های جدید حل آنها محصول یک جامعه نوآور است و پیشرفت مداوم اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و آموزشی تا حد زیادی به خلاقیت اعضای جامعه بستگی دارد. ولی متأسفانه این جنبه در جامعه ما کمتر مورد بررسی قرار گرفته است و در دبستانها خلاقیت هر روز کمتر از پش مبنای تعلیم و تربیت افراد قرار می‌گیرد. (آلن بودو، ترجمه خانزاده، 1358).
علم جدید روانشناسی خلاقیت نیز مانند سایر پدیده‌های روانی بر کثرت عوامل و حقایقی که به طریقی بر خلاقیت موثر تأکید دارد. یعنی یک سری عوامل بیرونی و درونی بر تفکر خلاق تأثیر می‌گذارند که مهمترین آنها عبارتند از: عوامل انگیزشی، شخصیتی، روانی و اجتماعی، بررسی های انجام گرفته و روش ساخته است که این عوامل با نتایج مثبت و منفی بستگی دارد.
در این تحقیق سعی می‌شود تا نحوه تفکر خلاق گروه خاصی از جامعه یعنی معلولان جسمی- حرکتی مورد بررسی قرار گیرند. مطالعاتی درباره تأثیر معلولیت جسمی- حرکتی افراد با یادگیری و تفکر آنها انجام شده است. به نظر می‌رسد معلولیت جسمی- حرکتی بر خلاقیت و قوه ابتکار افراد نیز تأثیر گذارد. بنابراین باید انتظار داشته باشیم که در این گروه نسبت به افراد غیرمعلول شاهد افت توانایی‌های خلاق باشیم. افراد معلول جسمی حرکتی از نظر شخصیتی وضعیت ویژه‌ای را دارا هستند. اغلب آنها احترام به خود پایینی دارند، اعتماد به نفس و اطمینان به خود کمتری را دارا می‌باشند و به طور کلی برداشت غیرواقعی از «خود» دارند. تحقیقاتی در مورد خودپنداری غیرواقعی آنها انجام شده است که اکثر آنها نشان داده‌اند این افراد در مورد خودشان ارزیابی بیش از حد یا کمتر از حد واقعی دارند (البته در اغلب موارد) به همین دلیل سطح اضطراب آنها بیش از حد معمول است و اغلب آنها احساس درونی بی‌ارزش بودن و ناایمنی را دارا می‌باشند.
با توجه به اهمیتی که در حال حاضر به رویکرد خلاق در آموزش و پرورش می‌دهد مشخص کردن عوامل موثر بر خلاقیت از جمله خصوصیات معین شخصیتی نقش توجه به «خود» افراد و خودسازی دانش‌آموزان در مدارس را برجسته‌تر می‌سازد. در ضمن توجه به عوامل شخصیتی در آموزش و پرورش وتوانبخشی افراد معلول طرح و اجرای برنامه‌های کار توانی آنها را آسانتر می‌سازد.
بررسی تاریخ:
تعریف خلاقیت:
بیش از پرداختن به تعاریف خلاقیت اشاراتی کوتاه به تاریخچه آن می‌شود. امروزه دیگر بر کسی پوشیده نیست که تفکر خلاق و تبلور بیرونی آن یعنی تولیدات خلاقه یکی از عالی‌ترین جلوه‌های بشری است ولی باید گفت عمر این مفهوم ورود آن به ادبیات روانشناسی بیش از چند دهه نمی‌گذرد. همان طور که گیلفورد اظهار نمود شاید یکی از موضوعاتی که در روانشناسی بسیار مورد بی‌توجهی قرار گرفته خلاقیت است و این در حالی است که هر چه زمان پیش می‌رود نیاز انسان به ابعاد گوناگون آن طیف وسیعتری به خود می‌گیرد. سالهای 1941 را با به سالهای گمنامی خلاقیت برشمرد، و شاید سالهای 1950 به بعد را سالهای ترقی خلاقیت دانست. به این دلیل که این بی‌هیچ شرح و بسطی به فرآیندهای عالی ذهن اضافه گردید.
شاید یکی از دلایلی که سبب گردید نظریه‌پردازان و معتقدان از خلاقیت دوری جویند به تعریف وتوصیه آن مربوط می‌شود. خلاقیت از دیربازمفهومی اغفال کننده، مبهم و حتی افسانه‌ای تلقی شده است. و این سردرگمی حتی امروزه نیز وجود دارد. علیرغم تحقیقات فراوان و نسبتاً‌جامع عقیده بر آن است که خلاقیت اشاره به چندین مفهوم گوناگون دارد. بنابراین با وجود چنین دیدگاه‌هایی ارائه یک تعریف جامعه مورد قبول همگان باشد مشکل است. معهذا این ادعا به معنای آن نیست که نمی‌توان تعریفی را در مورد خلاقیت ارایه کرد (فلاول و مارکمن، 1985، جوادیان 1369).
در فرهنگ لغت عمید ابداع یا آفرینش به معنای چیزی نوآوردن یا کاری تازه کردن آمده است. معنی دقیق‌تر آن عبارت است از پدید آوردن چیزی که سابقاً نبوده است.
ولی در تعاریف روانشناسی ابداع و خلاقیت بدین‌گونه متمایز از یکدیگر نیستند و در واقع همپوشی نزدیک با یکدیگر دارند. یعنی ابداع نه تنها جدا از خلاقیت نیست بلکه از عناصر اصلی آن به حساب می‌رود. خلاقیت گاهی شکل تازه‌ای از دیده‌ها و تولیدات فراموش شده است. به عبارتی ایده‌هایی قدیمی زیرساز خلاقیت نوین اندوگاهی خلاقیت مبتنی بر هیچ اندیشه از پیش فرض شده نیست و جرقه‌های آن بسیار نو و تازه است یعنی فرد خلاق علیرغم این که ممکن است تولید او در جای دیگر ثبت شده باشد مبادرت به آفرینش کند. (افروز، 1371).
اما واقعاً خلاقیت چیست و چه عناصری را دربر می‌گیرد. در فرهنگ لغت روانشناسی خلاقیت یک فرآیند روانی فرض شده است. در این تعریف خلاقیت به حل کردن، ایده‌سازی، مفهوم سازی، اشکال هنری، نظریات یا تولیداتی منجر می‌شود که یگانه بوده و بدیع هستند و در واقع یکی از ملاکهای تمایز فکر خلاق از افکار غیرخلاق اصل یگانه و ابداعی بودن است.
آبراهام مزلو در توصیف خلاقیت گفته است:
این صفت ویژگی اساسی در سرشت عادی انسان است. توانایی بالقوه‌ای که در بدو تولد به همه انسانها داده شده است. اکثر انسانها این خصیصه را در طول دوران فرهنگ‌پذیری خود از دست می‌دهند، اما عده کمی از افراد ظاهراً این شیوه‌ی تازه را حفظ می‌کنند و یا اگر آن را همچون اکثر مردم از دست داده باشند. بعدها در طول زندگی آن را باز می‌یابند.
گیلفورد نیز خلاقیت را نوعی توانایی فکری دانسته است و تفکر خلاق را که منجر به خلاقیت می‌شود یکی از انواع تفکر می‌داند و معتقد است که دراین نوع تفکر اطلاعات به صورتی که ارتباطی با مطالب گذشته داشته باشند شناخته شده، محصول جدیدی ایجاد می‌کند.
با بررسی تعاریف می‌توان نتیجه گرفت که در اغلب تعریفها، خلاقیت به عنوان نوعی توانایی که منجر به ایجاد و خلق چیزی جدید می‌گردد قلمداد شده است (مایلی، میترا، 80- 1379).
مراحل خلاقیت
در مطالعه خلاقیت از دیرباز این سوال مطرح بوده است که خلاقیت چگونه روی می‌دهد و عقاید امروزی بیانگر این موضوع است که فرآیندهای خیلی خلافه یک فرد با فرآیندهای کمتر خلافه فرد دیگری تفاوت چندانی ندارد. یعنی تفاوت بیشتر از آنکه کیفی باشد کمی است. مع‌الوصف عده‌ای معتقدند افکار خلاق در بخش ناخودآگاه ذهن تشکیل می‌شود. گواه این عده اعتراف متفکرین خلاقی بوده است که اذعان داشته‌اند در لحظه ابداع و آفرینش در تفکری ناخودآگاه سیر می‌کردند. بنابراین به اعتقاد این گروه تفکر خلاق چه در قالب هنر باشد، با علم به میزان محسوسی به دوباره‌سازی ناآگاهانه، سمبلها و اطلاعات در ذهن وابسته است.
در قرن بیستم ویلیام والز به عنوان نخستین اصلاح‌گری که توانسته بود منبع فرآیندهای خلاق را شرح دهد اشاره شده است، او در کتاب هنر فکر کردن به مراحل خلاقیت توجه کرده است در واقع اندیشه‌های والز الهام گرفته شده از اندیشه‌های هلم هولتمن فیزیکدان و فیزیولوژیست آلمانی قرن نوزدهم است. والز با استفاده از مصاحبه‌ها، پرسشنامه‌ها و خاطرات متفکران برجسته خلاق توانست به یک الگوی چهارگانه در فرآیند خلاق برسد. این چهار مرحله عبارتند از: آمادگی، نهفتگی، اشراق و اثبات. اگرچه باید گفت واژه‌های آمادگی، نهفتگی، اشراق و اثبات بعداً توسط کاترین پاتریک در کتاب تفکر خلاق چیست؟ رواج پیدا کرده است. (دکتر مسدد، 1369).
معلولیت چیست؟
معلولیت اطلاق می‌شود به ناتوانی در انجام تمام یا قسمتی از ضروریات عادی زندگی فردی یا اجتماعی به علت وجود یک نقص مادرزادی در قوای جسمانی یا روانی.
در ارزیابی یک معلولیت ضرورت دارد خصوصیات نقصان جسمانی یا روانی همچنین کیفیت کاهش توانایی و ظرفیت و بالاخره نحوه‌ی محرومیت مشخص روشن گردد، که در این مورد این دو ویژگی در قسمت تعریف اصطلاحات (معلولیت) توضیح مختصری داده شد. در مورد کاهش توانایی ظرفیت، می‌توان گفت که این توانایی و ظرفیت در حقیقت به شکل فعالیت‌ها و رفتارهایی است که معمولاً عوامل لازم برای زندگی روزانه تلقی می‌شود و عبارتند از:
- رفتار
- برقرار کردن ارتباط با دیگران
- توجه به نظافت و مراقبت بدنی
- حرکت و جابه‌جا شدن
- انجام وظایف خانگی
- مهارت در انجام دادن فعالیتهای روزانه
- مهارت در برابر موقعیت‌های مختلف
- استعداد به زندگی حرفه‌ای و اشتغال
- غیره
که می‌توان درجه وخامت این کاهش توانایی و ظرفیت را نیز در نوع خود تعیین کرد.
- محرومیت: کاهش توانایی حاصل از نقصان بالاخره منجر به محدودیت و متضرر شدن شخص در زندگی می‌شود اگر چه معیارهای ارزیابی این محرومیت و زیان دیده بسته به جوامع مختلف فرق می‌کند ولی در کل برای این منظور بعضی از وظایف فرد را در نظر گرفته و ارزیابی می‌کنند که در مجموع به آنها وظایف بقا گفته می‌شود که عبارتند از:
- جهت‌یابی: به نحوی که شخص می‌تواند یا نمی‌تواند در رابطه با محیط خود جهت‌یابی نماید.
- تحریک فیزیکی: امکان این که شخص مستقلاً قادر به اداره زندگی خود باشد یا نباشد.
- جابه‌جا شدن و تغییر مکان: امکان این که شخص مستقلاً قادر به اداره زندگی خود باشد یا نباشد.
- اشتغال: دارا بودن استعداد به اشتغال به طور معلول برحسب جنس و سن و فرهنگ خود
- جذب شدن در جامعه: استعداد برقرار کردن روابط اجتماعی و پذیرفته شدن در اجتماع و حفظ و نگهداری آن.
- استقلال اقتصادی: استعداد بر فعالیتهای اجتماعی- اقتصادی و تأمین استقلال اقتصادی (دکتر قضایی، صمد 1368).
علل معلولیت‌ها
علل عمده معلولیت به قرار زیر است:
1- علل مادرزادی: مانند نقص عضوها وبیماریهای ارثی و مادرزادی
2- علل عارضی: خود این علل بر دو گروهند:
الف- علل تروماتیسمی: مانند تصادفات وسایل نقلیه، حوادث ناشی از کار و اتفاقات و جنگها و غیره …
ب- علل بیماری: مانند تمام بیماریهایی که سیر طولانی و مزمن آنه بالاخره منجر به معلولیت می‌گردد (دکتر قضایی، صمد 1368).
انواع معلولیت:
معلولیت‌ها بر حسب امکانات بازتوانی و ترمیمی و نتایج اجتماعی و اقتصادی آنها به طور کلی در چهار گروه زیر طبقه‌بندی میشوند که هر کدام از این گروه‌ها شامل معلولیتهای متعدد و متنوع می‌باشند:
1- معلولیتهای حواسی که به ویژه شامل معلولیتهای بینایی و شنوایی هستند.
2- معلولیتهای احشایی که شامل معلولیتهای قلبی عروقی تنفسی کلیوی و غیره می‌باشد.
3- معلولیتهای جسمی- حرکتی که شامل انواع معلولیتهای دستگاه حرکتی و اعصاب هستند.
4- معلولیتهای روانی که معمولاً‌در خردسالان و بزرگسالان به طور جداگانه بررسی می‌شود. (دکتر قضایی، صمد، 1368).
جنبه‌های روانی معلولیت جسمی- حرکتی
معمولاً معلولیت حرکتی روی رشد روانی کودکان تأثیری ندارد چون معلولیت از آغاز زندگی وجود داشته و کودک خود را همان گونه شناخته است. همان‌طور عوامل روانی نیروی معلولیت حرکتی تأثیری ندارد. برعکس اشتباهات تربیتی ممکن است اثرات روانی عاطفی وخیمی روی این کودکان بگذارد که بیشتر ناشی از برداشت غلطی است که اطرافیان حتی پدر و مادر از وضع این کودکان دارند و غالباً آنها را تشویق؛ به بدست آوردن اکتساباتی می‌کنند که کودک قادر به آن نمی‌باشد و این امر اثر منفی روی کودکان می‌گذارد. اصولاً ارزیابی مسایل این کودکان به علت بی‌توجهی به نکات زیر غالباً اشتباه آلود است:
اول این که این کودکان را با معلولین حرکتی دیگر مثل معلولانی که از نظر امکانات استقلال اجتماعی مشکلات کمتری دارند یکسان قرار می‌دهد در حالیکه صحیح نمی‌باشد.
دوم این که نارسایی عضوی را که غالباً با نقصان حرکتی توأم است معمولاً‌فراموش می‌کنند و اگر این نارسایی را پذیرفته باشند ناشی از تأثیر نقصان حرکتی می‌دانند در صورتی که چنین نیست. (دکتر قضایی، صمد، 1368).
معلولیت از اثرات تراکمی ناتوانی و پی‌آمدهای شخصی و اجتماعی آن بوجود می‌آید که اثری تعیین کننده روی سطح کارکردی فرد دارد. شخصی که با ویلچر حرکت می‌کند در یک شاخه شغلی که جابه‌جایی لازم را نمی‌سازد معلول نیست. تغییرات در بدن و در قابلیت فقط در یک فرهنگ و در یک زمینه شغلی معین معنی می‌دهد. یک ناتوانی وقتی به معلولیت تبدیل می‌شود که سبب فقدان یک مشخصه و یا یک قابلیت شود که به وسیله فرهنگ و یا خود شخص به عنوان چیزی که از توانایی و کارایی فرد می‌کاهد درک می‌شود.
معلولیت جسمی- حرکتی و خودپنداری
در بیشتر فرهنگها بدن و ظاهر کلی موضوعاتی هستند که به طور قابل ملاحظه‌ای نگرش هستند و ممکن است تأثیر قاطعی بر خودپنداری فردی داشته باشد. اثر بدن فرد بر روی رفتارش بیشتر غیر مستقیم است تا مستقیم. همچنین سطح آرزوی فرد نهایتاً به خودپنداری او بستگی دارد. یک عامل مهم در آن چه فکر می‌کند که قادر به انجام آن است. و انتظاری که فرد از خودش در انجام کاری دارد و آنچه سعی دارد بر آن دست یابد. تصوری است که شخص از خود خویشتن دارد. خودپنداری فرد نیز به نوبه خود تا حد زیادی محصول ارزیابی افراد دیگر نسبت به اوست.
چگونگی واکنش افراد نسبت به یک فرد معلول مهمتر از معلولیت واقعی او است. خودپنداری افراد بیشتر از ناتوانی آنها در رفتارشان تأثیر دارد. به همین جهت پیش‌گویی‌ها درباره برنامه توانبخشی که براساس ناتوانی بدنی فرد طرح‌ریزی شده‌اند، اغلب نادرست درمی‌آید، زیرازمینه واقعی ناتوانی در سایه ادراک منحصر به فرد اشخاص معلول از ناتوانی خودشان و خودپنداری آنها شکل می‌گیرد و به عبارتی دیگر معلولیت فرد اغلب تناسبی با ناتوانی او ندارد (نجفی، نسرین، 1362).
مشکلات ناشی از معلولیت و نقایص بدنی
هرگونه اشکال و نقص بدنی در نوجوان موجب برداشت و تصور منفی آنان از خویشتن می‌گردد بر کارایی و عملکرد آنان اثر منفی می‌گذارد. تحقیقات نشان داده است که معلولیت بدنی تأثیر فراوانی بر احترام شخصی، استقلال فردی و روابط اجتماعی می‌گذارد.
معلولین معمولاً احساس حقارت می‌کنند و نوعی ترس همراه با خصومت دارند. معمولاً هرگونه تغییر در وضعیت بدنی که از حد طبیعی و نرمال خارج شود، برای نوجوان ایجاد اشکال می‌کند.
گرچه ممکن است معلولیت و نقایص بدنی از زمان کودکی با فرد باشد ولی نوجوان- معلول بیشتر احساس بی‌ارزشی و شکست خواهد کرد. نوجوانی که از لحاظ ذهنی یا جسمی توانایی انجام کاری را نداشته باشد احساس ناکامی می‌کند. مشاهدات تجربی نشان داده است که ناسازگاری‌ها در بین افراد معلول جسمی و آنان که دارای نقص عضوی هستند به مراتب بیش از افراد سالم است، این ناسازگاری به صورت گوشه‌گیری، کم‌رویی، احساس حقارت، ناپختگی عاطفی و روانی، حساسیت زیاد، پرخاشگری و اضطراب بروز می‌کند. نقص بدنی دامنه فعالیت فرد را محدود می‌کند و بر حرفه و شغل، روابط اجتماعی و گذراندن اوقات فراغت تأثیر می‌گذارد. با وجودی که معلولین تمایل فراوانی به انجام کارهای متنوعی دارند ولی گاهی قادر به انجام آن نیستند. امکان محدود محیطی و نبودن مشاغل مناسب، باعث محدودیت بیشتر آنان می‌گردد و چه بسا باعث ناسازگاری‌های رفتاری، عاطفی و روانی می‌گردد و فرد معلول را دچار افسردگی و دلسردگی می‌نماید.
مشخصات فروشنده
نام و نام خانوادگی : مجتبی خادم پیر
شماره تماس : 09151803449 - 05137530742
ایمیل :info@payfile.org
سایت :payfile.org
برای خرید و دانلود فایل و گزارش خرابی از لینک های روبرو اقدام کنید...
پرداخت و دانلودگزارش خرابی و شکایت از فایلبررسی تاثیر زمان تمرین بر تغییرات برخی ایمونوگلوبولینهای سرم و پاسخ هورمونهای تستوسترون
پایان نامه بررسی تاثیر زمان تمرین بر تغییرات برخی ایمونوگلوبولینهای سرم و پاسخ هورمونهای تستوسترون در 119 صفحه ورد قابل ویرایش
چکیده:
هدف این پژوهش بررسی تاثیر یک برنامه دوی تداومی فزاینده و نیز زمان تمرین صبح هنگام و عصر هنگام بر تغییرات ایمونوگلوبولینهای سرم شامل IgM,IgG و IgA و پاسخ هورمونهای تستوسترون و کورتیزول بوده است. بدین منظور 28 دانشجوی مرد به صورت هدفمند انتخاب و به شکل تصادفی در دو گـــــــروه قرار گرفتند: گــــــروه تمرینی صبح ) 14 = n ، وزن = 8/9 ± 2/68 کیلوگـــرم ، سن = 16/1± 5/19 سال و زمان تمرین = 30 : 7 دقیقه ) و گروه تمرینی عصر ( 14 = n ، وزن = 4/8 ± 8/63 کیلوگرم ، سن = 24/1±. 8/19 سال و زمان تمرین ± 30 : 16 دقیقه ) . آزمودنیها به مدت 2 ماه ( 16 جلسه ) تحت یک برنامه دوی تداومی فزاینده با شدت ضربان قلب معین قرار گرفتند . برای اندازه گیری ایمونوگلوبولینهای سرم و هورمونهای کورتیزول و تستوسترون ، نمونه خونی آزمودنیها 24 ساعت قبل از اولین جلسه تمرینی و 24 ساعت پس از آخرین جلسه تمرین در وضعیت استراحتی جمع آوری شد. بلافاصله پس از هر مرحله خونگیری ( در پیش آزمون و پس آزمون ) ، آزمون 12 دقیقه دویدن – راه رفتن برای تعیین حداکثر اکسیژن مصرفی ، استفاده شد. نتایج تحقیق با استفاده از آنالیز واریانس نشان داد : مقادیر IgG, IgM , IgA ، سرم دو گروه در پیش آزمون و پس آزمون تفاوت معنی داری نداشته است. همچنین تفاوتی بین میزان ترشح هورمون تستوسترون در پیش آزمون و پس آزمون دو گروه مشاهده نشد ، در حالی که غلظت هورمون کورتیزول دو گروه در پیش آزمون ( 006/0=P ) و پس آزمون ( 0001/0= P ) تفاوت معنی داری داشتند . همچنین ، بین پیش آزمون گروه تمرینی صبح و پس آزمون گروه تمرینی عصر نیز تفاوت معنی داری وجود داشت ( 0001/0 =P ) . نتایج این پژوهش تاثیر پذیری هورمون کورتیزول را از زمان تمرین نشان می دهد که ناشی از چرخه شبانه روزی آن است.
کلید واژه ها : ریتم شبانه روزی ، ایمونوگلوبولین ، تستوسترون ، کورتیزول ، دوی هوازی تداومی .
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول- طرح پژوهش............................................................................................................... 1
1-1. مقدمه.............................................................................................................................................. 2
1-2. بیان مساله..................................................................................................................................... 10
1-3. ضرورت پژوهش.......................................................................................................................... 14
1-4. هدفهای پژوهش......................................................................................................................... 17
1-4-1. هدف کلی...................................................................................................................... 17
1-4-2. هدفهای ویژه................................................................................................................ 17
1-5 . فرضیه های پژوهش................................................................................................................ 18
1-6 . محدودیتهای پژوهش............................................................................................................. 18
1-6-1. محدودیتهای محقق خواسته................................................................................ 18
1-6-2. محدودیتهای خارج از کنترل محقق................................................................. 19
1-7. تعریف واژه های عملیاتی........................................................................................................ 19
فصل دوم- مبانی نظری و پیشینه پژوهش...................................................................... 22
2-1. مقدمه.............................................................................................................................................. 23
2-2. مبانی نظری................................................................................................................................... 23
2-2-1. تعریف دستگاه ایمنی................................................................................................ 23
2-2-2. نمای کلی دستگاه ایمنی........................................................................................ 24
2-2-3. وظایف دستگاه ایمنی............................................................................................... 26
2-2-4. ایمونوگلوبولین و آنتی بادی................................................................................... 27
2-2-5. تغذیه و دستگاه ایمنی............................................................................................. 28
2-2-6. تغذیه و پاسخ هورمونهای تستوسترون و کورتیزول................................... 31
2-2-7. ایمنی ذاتی و اکتسابی.............................................................................................. 33
2-2-8. انواع ایمنی اکتسابی................................................................................................... 34
2-2-9. عفونتهای مجاری تنفسی فوقانی......................................................................... 34
2-2-10. سازوکارهای احتمالی در ایجاد عفونتهای مجاری تنفسی
فوقانی ورزشکاران....................................................................................................... 36
2-2-11. ریتم شبانه روزی.................................................................................................... 36
2-2-12. سازوکار تنظیم و ترشح هورمون تستوسترون........................................... 37
2-2-13. آثار فیزیولوژیکی ترشح تستوسترون.............................................................. 39
2-2-14. سازوکار تنظیم و ترشح هورمون کورتیزول................................................ 40
2-2-15. آثار فیزیولوژیکی ترشح کورتیزول................................................................... 41
2-3. پیشینه پژوهش........................................................................................................................... 42
2-3-1. پیشینه پژوهش درباره ایمونوگلوبولینها........................................................... 42
2-3-2. پاسخ دستگاه ایمنی به تمرینهای کوتاه مدت و شدید............................. 52
2-3-3. پیشینه پژوهش درباره تستوسترون و کورتیزول......................................... 53
2-3-4. پاسخ تستوسترون و کورتیزول به تمرینهای مقاومتی و
کوتاه مدت شدید......................................................................................................... 66
2-4. نتیجه گیری.................................................................................................................................. 69
فصل سوم- روش شناسی پژوهش........................................................................................ 70
3-1. مقدمه.............................................................................................................................................. 71
3-2 . روش پژوهش.............................................................................................................................. 71
3-3. جامعه و نمونه آماری................................................................................................................ 71
3-3-1. متغیر مستقل............................................................................................................... 72
3-3-2. متغیرهای وابسته........................................................................................................ 72
3-4. روشهای جمع آوری اطلاعات............................................................................................... 72
3-4-1. وسایل مورد استفاده برای سنجش متغیرها.................................................. 72
3-4-2. روش سنجش حداکثر اکسیژن مصرفی........................................................... 73
3-4-3. روش اجرای پروتکل پژوهش............................................................................... 74
3-5. روش سنجش متغیرهای وابسته.......................................................................................... 75
3-6. روش آماری................................................................................................................................... 76
فصل چهارم- تجزیه و تحلیل یافته ها .............................................................................. 77
4-1. مقدمه.............................................................................................................................................. 78
4-2. تجزیه و تحلیل توصیفی یافته ها........................................................................................ 78
4-3. آزمون فرضیه های پژوهش................................................................................................... 83
4-3-1. آزمون فرضیه اول....................................................................................................... 83
4-3-2. آزمون فرضیه دوم...................................................................................................... 84
4-3-3. آزمون فرضیه سوم..................................................................................................... 86
4-3-4. آزمون فرضیه چهارم................................................................................................. 87
4-3-5. آزمون فرضیه پنجم.................................................................................................. 89
فصل پنجم- بحث و بررسی و نتیجه گیری..................................................................... 91
5-1. مقدمه.............................................................................................................................................. 92
5-2. خلاصه............................................................................................................................................. 92
5-3. بحث و نتیجه گیری.................................................................................................................. 94
5-3-1. بحث و بررسی ایمونوگلوبولینها............................................................................ 96
5-3-2. بحث و بررسی تستوسترون و کورتیزول.......................................................... 98
5-4. نتیجه گیری.................................................................................................................................. 102
5-5. پیشنهادها....................................................................................................................................... 102
منابع............................................................................................................................................................ 104
پیوستها..................................................................................................................................................... 120
پرسشنامه همسان کردن گروه ها و مشخصات فردی......................................................... 121
اطلاعیه تحقیق ورزشی....................................................................................................................... 122
خصوصیات توصیفی گروه آزمودنیهای صبح.............................................................................. 123
خصوصیات توصیفی گروه آزمودنیهای عصر............................................................................... 124
روش اندازه گیری متغیرهای وابسته.............................................................................................. 125
چکیده انگلیسی
صفحه عنوان انگلیسی
فهرست جدولها
عنوان صفحه
جدول 3-1. برنامه تمرینهای دوی تداومی فزاینده آزمودنیها........................................... 75
جدول 4-1. ویژگیهای مورد سنجش آزمودنیهای گروه صبح (14= n) و
آزمودنیهای گروه عصر (14= n)............................................................................. 79
جدول 4-2. مقایسه Vo2 max و مسافت دویدن آزمون 12 دقیقه دویدن
در دو گروه ...................................................................................................................... 80
جدول 4-3. میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای وابسته تحقیق در
دو گروه صبح (14=n) و عصر (14= n).............................................................. 82
جدول 4-4. تحلیل واریانس یک طرفه متغیر IgA................................................................ 83
جدول 4-5. تحلیل واریانس یک طرفه متغیر IgM................................................................ 85
جدول 4-6. تحلیل واریانس یک طرفه متغیر IgG................................................................ 86
جدول 4-7. تحلیل واریانس یک طرفه متغیر کورتیزول سرم........................................... 88
جدول 4-8. نتایج آزمون تعقیبی شفه در مورد متغیر کورتیزول..................................... 88
جدول 4-9. تحلیل واریانس یک طرفه متغیر تستوسترون سرم...................................... 90
دوازده
فهرست شکلها
عنوان صفحه
شکل 2-1. سدهای فیزیکی و بیوشیمیایی که عوامل عفونی با آنها
روبرو هستند........................................................................................................................ 25
شکل 2-2. ساختمان کلی ایمونوگلوبولین................................................................................. 28
شکل 2-3. مدل J ارتباط بین خطر آسیب مجاری تنفسی فوقانی
(URTI) و حجم تمرین................................................................................................... 35
شکل 2-4. تغییرات روزانه درجه حرارت، فشار خون سیستولیک و
ترشح هورمون کورتیزول.............................................................................................. 36
شکل 2-5. میانگین غلظت تستوسترون 18 آزمودنی مرد (59-25 سال)............... 38
نمودار 4-1. تغییرات آزمون دویدن راه رفتن آزمودنیهای صبح وعصر......................... 81
نمودار 4-2. تغییرات حداکثر اکسیژن مصرفی آزمودنیهای صبح و عصر..................... 81
نمودار 4-3. مقادیر IgA سرم آزمودنیهای صبح وعصر در حالت استراحت................ 84
نمودار 4-4. مقادیر IgM سرم آزمودنیهای صبح و عصر در حالت استراحت............. 85
نمودار 4-5. مقادیر IgG سرم آزمودنیهای صبح و عصر در حالت استراحت.............. 87
نمودار 4-6. مقادیر کورتیزول سرم آزمودنیهای صبح وعصر در حالت استراحت..... 89
نمودار 4-7.مقادیرتستوسترون سرم آزمودنیهای صبح وعصر درحالت استراحت... 90
-1. مقدمه
توجه به ایمونولوژی ورزشی در اثر علاقه و نیاز جامعه به ارتقای سلامتی به وجود آمده است. در حال حاضر پذیرفته شده است که عدم فعالیت بدنی عامل خطرزای مهمی برای ابتلا به بیماریها است. ظاهراً تمرینهای ورزشی با شدت متوسط و منظم، یک راه کار اساسی برای جلوگیری از برخی بیماریها است. دستگاه ایمنی در برخی بیماریها شدیداً درگیر می‌شود، لذا علاقه به مطالعه پاسخهای ایمنی به فعالیت ورزشی برای شناخت آثار فعالیت ورزشی و نیز جلوگیری از برخی بیماریها است. استرس به عنوان عامل تحریک کننده عملکرد ایمنی شناخته شده است. ممکن است فعالیت ورزشی مدل مناسبی برای مطالعه نحوه سازگاری با استرس باشد، زیرا فعالیت ورزشی به آسانی اندازه گیری شده و به میزان زیادی قابل تکرار است. عقیده بر این است که دستگاه ایمنی به عنوان ابزاری برای بازشناسی سلولهای خودی از مواد بیگانه و حفظ هموستاز بدن تکامل پیدا کرده است. توانائیهای بدن برای بازشناسی عوامل بی شمار مهاجم و مبارزه با آنها فوق العاده پیچیده است. در واقع، در دستگاه ایمنی، تمام پاسخهای دفاعی بدن بر علیه مولکولهای بیگانه و نوظهور به وقوع می‌پیوندد. بیشتر اجزای دستگاه ایمنی تغییرات ریتمیک دارند (30).
گلیسون و همکارانش (2006) تغییرات روزانه غلظت IgA بزاقی را نشان دادند. آنها بیشترین غلظت IgA بزاقی را در ساعت هشت صبح مشاهده کردند. بعد از آن غلظت IgA رو به کاهش نهاده و در ساعت 12 ظهر ثابت مانده است (30). دیمترو و همکارانش (2002) نشان دادند که تفاوت معنی داری در غلظت IgA بزاقی، میزان IgA ترشحی و میزان جریان بزاق در ساعت شش صبح در مقایسه با ساعت 6 عصر وجود دارد (21).
اسمیت و همکارانش (2006) گزارش کرده اند غلظت ایمونوگلوبولینهای موجود در خون ورزشکاران پس از فعالیت ورزشی در حد مقادیر استراحتی ثابت می‌ماند و یا فقط اندکی افزایش می‌یابند (30). پس از دویدن مسافت 18 مایل (8/28 کیلومتر) و 13 مایل (21 کیلومتر) در مقادیر استراحتی تغییری در ایمونوگلوبولینهای دوندگان مرد استقامتی بلافاصله یا حتی پس از گذشت 24 ساعت از فعالیت ورزشی دیده نشده است. همین نتایج در دوچرخه سواران پس از یک جلسه فعالیت ورزشی دوساعته گزارش شده است. از طرف دیگر، تغییرات ناشی از فعالیتهای شدید بدنی می‌تواند تا 24 ساعت ادامه داشته باشد و حتی فعالیت ورزشی سبک نیز می‌تواند باعث تحریک چشمگیر دستگاه ایمنی برای چندین ساعت شود. ورزشکاران را نمی‌توان به آسانی وادار کرد تا از برنامه تمرینی روزانه خود حتی برای یک روز دست بردارند. به همین دلیل، حالت استراحتی واقعی به دست نمی‌آید و در مطالعات بیشتر از مدلهای حیوانی استفاده می‌کنند (104).
ایمنی مخاطی اولین خط دفاعی بدن در مقابل آسیب دستگاه تنفسی فوقانی (URTI) است. غلظت ایمونوگلوبولین بزاقی در پاسخ به دوره های تمرینی شدید تغییر می‌کند (28). با هدف مطالعه تغییرات ایمونوگلوبولینها در افراد ورزشکار، لی نن فرانسیس و همکارانش (2005) تعداد 14 شناگر زبده و 21 فرد فعال و 18 فرد غیرفعال را در یک دوره 30 روزه کنترل کردند. شناگران هفته ای 20 ساعت تمرین می‌کردند، افراد فعال 3 الی 10 ساعت در هفته به فعالیتهای گوناگون ورزشی می‌پرداختند و افراد غیرفعال 1 الی 3 ساعت فعالیت متوسطی را انجام می‌دادند. از افراد شرکت کننده مجموعاً 12 بار نمونه بزاق اخذ و IgA ، IgG و IgM بزاقی اندازه گیری شد. شناگران ورزیده در مقایسه با افراد فعال و غیرفعال از غلظت IgA بزاقی بیشتر و تغییرپذیری بیشتری در غلظت IgA نسبت به دو گروه دیگر برخوردار بودند. تغییرپذیری IgA شناگران دوبرابر گروههای فعال و غیرفعال بود. نتیجه نهایی تحقیق نشان داد، شناگران ماهر از غلظتهای IgA و IgM بزاقی و تغییرپذیری غلظت IgA و IgG بیشتری نسبت به افراد فعال و غیرفعال برخوردارند. تفاوتها در تغییرپذیری پارامترهای ایمنی مخاطی می‌تواند ریشه در متغیرهایی مثل محیط و آثار آب و هوا، تغذیه و عادات غذایی، توالی و تناوبهای حرکتی، فشارهای روانی و نیز میزان تفاوت در پاسخ دستگاه ایمنی در افراد و یا ورزشکاران به عنوان سازگاری به تمرین اتفاق افتاده باشد (61).
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهند بیشتر متغیرهای فیزیولوژیکی و روانی تغییرات دوره ای (24 ساعته) دارند و بسیاری از پاسخهای فیزیولوژیکی فعالیتهای ورزشی، متأثر از زمان و ساعت روز می‌باشند. با وجود این، آثار زمان روز (چرخه شبانه روزی) بر پاسخهای هورمونهای درون ریز و پاسخ دستگاه ایمنی نسبت به تمرین به روشنی مشخص نشده است. مطالعات انجام شده درباره کورتیزول بزاقی (هورمون نقص دستگاه ایمنی) و IgA (اولین خط دفاعی بدن در مقابل آسیب مجاری تنفسی فوقانی) در پاسخ به فعالیت ورزشی، ابهامات فراوانی دارد. بیشتر ابهامات ناشی از زمان نمونه برداری و شدت فعالیت ورزشی است. تاثیر ریتم شبانه روزی بر نقص دستگاه ایمنی می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی باشد. برای مثال، فعالیت ورزشی در صبح هنگام، احتمال نقص دستگاه ایمنی را در مقایسه با تمرین عصر افزایش می‌دهد. شواهد موجود نشان می‌دهد ترشح کورتیزول در ابتدای صبح به اوج خود می‌رسد و برعکس مقدار ترشح IgA بزاقی به حداقل خود می‌رسد (21، 82). غدد فوق کلیوی، هورمونهای استروئیدی خود را به میزان یکسان در طول شبانه روز ترشح نمی‌کنند. چرخه شبانه روزی غیرطبیعی هورمونهای فوق کلیوی می‌تواند تاثیر معکوسی بر اعمال حیاتی مثل تولید انرژی و دستگاه ایمنی در بدن داشته باشد (21، 82). افرادی که حالت رخوت و سستی در بدن خود احساس می‌کنند و در طول شبانه روز خسته به نظر می‌رسند احتمالاً دلیل آن ترشح غیرطبیعی دوره شبانه روزی هورمونهای فوق کلیوی می‌باشد (82). هنگامی‌که مقادیر کورتیزول افزایش می‌یابد، دستگاه ایمنی که شامل پاسخ ایمنی غشای مخاطی سرتاسر بدن می‌شود سرکوب می‌شود. کورتیزول زیاد، غشای مخاطی بدن را که شامل IgA ترشحی می‌شود کاهش و سرکوب می‌کند (82). IgA ترشحی، دستگاه ایمنی را در مقابل باکتریها، ویروسها، سموم و … محافظت می‌کند. افزایش کورتیزول باعث عفونت و کاهش آن دستگاه ایمنی را به مخاطره می‌اندزاد (21، 28، 68). هنگام خواب نیز مقدار مشخصی کورتیزول نیاز می‌باشد. افزایش کورتیزول هنگام خواب دوره خواب را مختل می‌کند (82). در صورت وقوع هر نوع استرسی، نظم شبانه‌روزی ترشح کورتیزول مختل و غلظت آن در پلاسما تا حد بسیار زیادی افزایش می‌یابد. مهمترین تأثیر کورتیزول کمک به مقاومت بدن در مواقع استرس و ایجاد شرایط مناسب برای ادامه حیات است که سازوکار دقیق آن هنوز شناخته نشده است (68).
تغییرپذیری بارزی در پاسخ کورتیزول به فعالیت ورزشی وجود دارد که به عوامل بسیاری از جمله شدت و مدت فعالیت ورزشی، میزان آمادگی جسمانی فرد، کیفیت تغذیه‌ای و حتی ریتم شبانه روزی وابسته است. به رغم چند نتیجه ناهمسو، بیشتر پژوهشها نشان می‌دهند ترشح کورتیزول متناسب با شدت فعالیت ورزشی افزایش می‌یابد. در این ارتباط در سال 1965 پژوهشگرانی به رهبری کورنیل ، کاهش غلظت کورتیزول پلاسما هنگام فعالیت ورزشی با شدت متوسط و کوتاه زمان را نشان دادند. همین نکته در سال 1969 توسط ری موند و همکارانش گزارش گردید. محققان دیگری به نامهای دیویس و فیو در سال 1973 به روشنی نشان دادند شدت فعالیت ورزشی در تعیین پاسخ کورتیزول اهمیت دارد. آنها افرادی را در فعالیتهای یک ساعته و با شدت های گوناگون از 40 تا 80% Vo2 max مطالعه کردند. این افراد زمانی که با شدت 40% Vo2 max به فعالیت ورزشی پرداختند، کورتیزول پلاسمای آنها حتی بیشتر از یک بار کاهش یافت، در حالی که افزایش شدت فعالیت ورزشی تا 80% Vo2 max پاسخ کورتیزول معکوس شد و غلظت آن در پلاسما افزایش یافت. در پژوهشهای دیگری، زمانی که شدت فعالیت ورزشی از 60% Vo2 max فراتر می‌رفت (و از دید آزمودنیها پنهان نگاه داشته می‌شد) غلظت کورتیزول اندازه گیری شد. در این آزمودنیها با گذشت شدت فعالیت ورزشی از60% Vo2 max ، غلظت کورتیزول پلاسما افزایش یافته، در حالی که در شدتهای زیر 60% Vo2 max، غلظت کورتیزول کاهش یافته است (4، 22).
مقادیر بیشینه کورتیزول پلاسما به دنبال فعالیت ورزشی درازمدت از جمله در دوندگان ماراتن مشاهده شده است. حتی در مقادیر کاری کمتر (سبک)، اگر دوره فعالیت ورزشی به اندازه کافی طولانی باشد، کورتیزول پلاسما افزایش می‌یابد. اهمیت مدت فعالیت ورزشی به عنوان یک عامل تاثیرگذار بر پاسخ کورتیزول توسط بونن مطرح گردید. او خاطرنشان ساخت دفع ادراری کورتیزول به دنبال فعالیت ورزشی با شدت 76% Vo2 max، در مدت 10 دقیقه تغییر نمی‌کند و هنگامی‌که مدت فعالیت ورزشی تا 30 دقیقه ادامه یافته، مقدار کورتیزول پلاسما نیز تا حدود دو برابر افزایش یافته است. ساتن و همکارانش هم بیشترین میزان کورتیزول را متعاقب یک دوی ماراتن گزارش کرده اند (22).
-3. پیشینه پژوهش
2-3-1. پیشینه پژوهش درباره ایمونوگلوبولینها
در این بخش به بررسی آثار فعالیتهای ورزشی مختلف بر متغیرهای پژوهش حاضر و ارائه گزارشهای مربوط به محققین پرداخته می شود.
ایمونوگلوبولین A ، آنتی بادی غالب است که در دستگاه ایمنی مخاطی یافت می شود، و به عنوان عامل اثرگذار اصلی دفاع میزبان علیه میکروارگانیسمهای پاتولوژیک می باشد (75). اعتقاد بر این است فعالیت ورزشی شدید میزان ایمونوگلوبولین را کاهش داده و بدن را در مقابل آسیب قرار می دهد، مخصوصاً آسیب می تواند مجاری تنفسی فوقانی (URTI) را بیشتر متاثر سازد. از طرف دیگر، فعالیت ورزشی متوسط باعث افزایش میزان IgA شده و خطر ابتلا به URTI را کاهش می دهد. اعتقاد بر این است که افراد غیرفعال کمترین میزان IgA را دارند، لذا در معرض بیشترین خطر ابتلا به URTI هستند (49).
تمرین بدنی منظم به طور عموم موجب بهبود سلامت، کاهش فشار خون، کاهش وزن، اصلاح تحمل گلوکز و کاهش میزان حساسیت نسبت به آسیب مجاری تنفسی فوقانی می شود. فعالیت ورزشی متوسط می تواند دستگاه ایمنی را تحریک کند ولی تمرین بدنی شدید دستگاه ایمنی را سرکوب و خطر عفونت را افزایش می دهد. همچنانکه نشان داده شده است که متعاقب فعالیت ورزشی طولانی مدت و نیزبعد از گذشت 1 الی 2 هفته از مسابقه دوی ماراتن، سازوکار دفاع میزبان کاهش می یابد و خطر ابتلا به URTI افزایش می یابد. گزارش شده است همبستگی مثبتی بین شدت فعالیت ورزشی و URTI وجود دارد (1).
نیمان، هنسون و همکارانش (2005)، در پژوهشی تحت عنوان پاسخ دستگاه ایمنی به 30 دقیقه پیاده روی، تغییری در غلظت کورتیزول و IgA بزاقی مشاهده نکردند. در این پژوهش تعداد 5 زن غیرچاق با میانگین سن 5/37 سال با اکسیژن مصرفی 4/1 4/34 میلی لیتر به ازای هر کیلوگرم در دقیقه روزانه به مدت 30 دقیقه قدم زدند. نمونه بزاق و خون قبل و بعد از فعالیت ورزشی و یک ساعت بعد از فعالیت ورزشی نمونه برداری شد. نتیجه نشان داد پیاده روی باعث می شود تا اکسیژن مصرفی حدود 11% و تعداد ضربان قلب هشت ضربه افزایش یابد، ولی تغییری در اجزای دستگاه ایمنی هنگام پیاده روی به تنهایی در مقایسه با نشستن ایجاد نشد و IgA بزاقی و غلظت کورتیزول نیز تغییر معنی دار نداشته باشد (17).
با هدف تأثیر تمرین ملایم در هوای گرم و معتدل و هوای سرد بر غلظت IgA بزاقی و ترشح میزان IgA بزاق در زنان، تحقیقی توسط، میلونا ، فهلمن و همکارانش (2002)، انجام شد. تعداد 16 زن (میانگین 4/23 سال، میانگین 1/61 کیلوگرم وزن و میانگین 64/1 متر قد) در این تحقیق شرکت کردند. فعالیت بدنی آنان شامل 30 دقیقه دویدن یا راه رفتن با 71% ضربان ذخیره قلب در فضای باز، با درجه حرارت محیط یک سانتی گراد و نیز همان فعالیت در داخل سالن ورزشی با درجه حرارت 24 درجه سانتی‌گراد فعالیت کردند. نمونه بزاق چهار دقیقه قبل و بعد از تمرین و 30 دقیقه بعد از تمرین جمع آوری شد. آنالیز واریانس داده ها نشان داد جریان بزاق در هوای سرد افزایش و در هوای 24 درجه سانتی‌گراد کاهش می یابد. مقایسه یافته ها درست بعد از فعالیت ورزشی و 30 دقیقه بعد از آن در هوای 24 درجه در مقایسه با هوای سرد کمتر بود. این یافته ها نشان می دهد فعالیت ورزشی متوسط در وضعیت آب و هوای سرد میزان ترشح IgA بزاقی را کاهش نمی دهد، در صورتی که در آب و هوای 24 درجه سانتی‌گراد، میزان ترشح IgA بزاقی کاهش می یابد (74).
تزای لی لی و میخائیل گلیسون و همکارانش (2004)، طی پژوهشی هشت مرد را به طور داوطلبانه در سه آزمایش تجربی به طور جداگانه در کمتر از چهار روز شرکت دادند. داوطلبان در آزمایش عصر از ساعت 14 و به مدت دو ساعت با 60% Vo2 max رکاب زدند. در دو آزمایش دیگر، داوطلبان دو تمرین دیگر را با 60% Vo2 max در ساعت نه صبح و برای مدت دو ساعت، و در تمرین آخر در ساعت 14 با تناوبهای استراحتی متفاوت انجام دادند. بزاق دهان آزمودنیها بدون وارد کردن محرک خاص، 10 دقیقه قبل از تمرین، درست بعد از تمرین و 58 تا 60 دقیقه بعد از تمرین نمونه برداری شد. نمونه خون وریدی پنج دقیقه قبل از تمرین و بلافاصله بعد از تمرین برای هر دو تمرین اخیر گرفته شد. آزمودنیها از شب قبل در حالت ناشتا بودند. یافته های پژوهش، تغییرات شبانه روزی در غلظت IgA بزاق را نشان داد. افزایش غلظت بزاق در صبح زیاد و درعصر و غروب کم می شد. ترشح آلفا آمیلاز از صبح هنگام به طرف عصر افزایش یافت. رکاب زدن با 60% حداکثر اکسیژن مصرفی برای دو ساعت جریان بزاق را کاهش و غلظت IgA بزاق و فعالیت آلفا آمیلاز را افزایش داد، ولی تاثیری بر میزان ترشح IgA بزاقی نداشت. رکاب زدن به مدت طولانی در ساعتهای مختلف روز با یک جلسه تمرین بر پاسخهای بزاقی و هورمونی تأثیر نداشت. انجام دومین تمرین طولانی مدت بر پاسخ هورمونهای استرسی پلاسما اثر گذاشت، ولی این تأثیر دستگاه ایمنی را به مخاطره نینداخت. این یافته ها نشان می دهد در دوره ترشح بزاق، پاسخهای IgA بزاقی و آلفا آمیلاز، با سه ساعت استراحت بعد از فعالیت ورزشی برای بازگشت به حالت اولیه و عادی کافی است. هنگام چنین تمرینی، تحریک سمپاتیکی به اندازه کافی برای سازگاری جریان بزاق قوی می باشد. نتیجه کلی این پژوهش عبارت است از: الف- تغییرات شبانه روزی در غلظت IgA بزاقی و میزان ترشح آلفاآمیلاز در حالت استراحت وجود دارد، ب- فعالیت ورزشی، میزان جریان بزاق را کاهش می دهد اما غلظت IgA بزاقی و فعالیت آلفاآمیلاز افزایش می یابد، ج- چنانچه تغییراتی در جریان میزان بزاق، غلظت IgA بزاقی و فعالیت آلفاآمیلاز به وجود آمد، سه ساعت استراحت، زمان مناسبی برای بازگشت به حالت اولیه بعد از فعالیت ورزشی برای این گونه تغییرات می باشد (102).
-3-3 . پیشینه پژوهش درباره تستوسترون و کورتیزول
افزایش غلظت هورمونها را می توان به شماری از سازوکارهای فیزیولوژیکی گوناگون نسبت داد. به نظر می رسد فعالیت ورزشی یا سایر فشارهای جسمانی یا روانی، محرکهای نیرومندی هستند که الگوی ترشحی هورمونها را تقویت می کنند. جابه‌جایی حجم مایعات سازوکار دیگری است که احتمالاً غلظتهای خونی هورمونها را افزایش می دهد. قطع نظر از سازوکار، تعامل هورمون با گیرنده هایش در بافت هدف، خود پتانسیل نیرومندی است که به پاسخ مطلوب می انجامد. نشان داده شده است فعالیت ورزشی، محرک قوی دستگاه درون ریز است. پاسخ هورمونی به یک جلسه فعالیت ورزشی شدید نشان می دهد که هورمونها در فرایندهای بازیافت و دگرگونیهایی که بعد از فعالیت ورزشی رخ می دهند، درگیر می شوند. محرک فعالیت ورزشی، در الگوی ترشح هورمونها نقش مهمی دارد. متغیرهایی مثل فعالیت ورزشی، تناوبهای (فاصله های) استراحتی، نوع فعالیت ورزشی و شرایط بازیافت عضله بر پاسخ هورمونی اثر گذارند (30، 90).
مطالعات انجام شده توسط کرامر، دزادوز و همکارانش (1993)، غلظت هورمونهای موجود در خون نظیر هورمون رشد، کورتیزول، هورمون جنسی متصل به گلوبولین و تستوسترون (فقط در مردان) متعاقب تمرین مقاومتی در مردان و زنان جوان افزایش پیدا کرده بود. در زنان، ترشح غیرطبیعی آندروژن فوق کلیه تاثیرات مردانه به وجود می آورد. غلظت تستوسترون پلاسما در زنان در حدود یک دهم مردان است، با این همه، نشان داده شده هنگام تمرین افزایش پیدا می‌کند. تمرین، همچنین سبب افزایش استرادیول و پروژسترون می شود. در مورد مردان تمرین نکرده، تمرین مقاومتی و تمرین هوازی هر دو با شدت متوسط، پس از حدود 15 تا 20 دقیقه، به وضوح سبب افزایش معنی دار مقادیر تستوسترون آزاد و موجود در سرم در مقایسه با مقادیر زمان استراحتی می شود. در مورد تمرین طولانی شدید نظیر ماراتن، نشانه هایی در دست است که مقادیر تستوسترون از آنچه در زمان استراحت به چشم می خورد، کمتر می شود. سازگاری مربوط به تغییرات مقادیر تستوسترون بر اثر تمرین در حال حاضر قابل توجیه نیست (53).
کوک و همکارانش (1990)، نشان دادند، افزایش غلظت کورتیزول سرم به کاهش غلظت تستوسترون سرم وابسته است (14). از طرف دیگر نشان داده شده است غلظت تستوسترون مردان در فصلهای مختلف سال تغییر می یابد که این یافته بعد از مطالعات بسیار به دست آمده است. میزان تستوسترون زیاد از اول دهه اردیبهشت ماه تا دهه اول تیرماه یعنی به مدت 2 ماه اندازه گیری شده و یافته اخیر تأئید شده است (90).
استوکز و همکارانش (2002)، افزایش غلظت تستوسترون را به اندازه توده عضلانی درگیر در حرکت وابسته دانسته اند. فعالیت بدنی کوتاه و شدید باعث افزایش میزان تستوسترون سرم می شود (96). در پژوهش دیگری فعالیت متوسط بدنی را موجب افزایش غلظت تستوسترون سرم خون می داند. برعکس، فعالیت بسیار طولانی همانند دوی ماراتن غیررقابتی باعث کاهش غلظت تستوسترون شده که احتمالاً به دلیل کاهش آزاد شدن (ترشح) هورمون گونادوتروپین می باشد (104).
-2. خلاصه
هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر زمان تمرین (صبح و عصر) بر تغییرات برخی ایمونوگلوبولینهای سرم و پاسخ هورمونهای تستوسترون و کورتیزول در دانشجویان مرد ورزشکار بوده است. بدین منظور پس از انجام مطالعه مقدماتی و همچنین نحوه آشنایی آزمودنیهای شرکت کننده درپژوهش تعداد 28 دانشجوی مرد ورزشکار به صورت هدفمند به دو گروه 14 نفری- صبح و عصر- تقسیم شدند.
آزمودنیهای گروه صبح به مدت 2 ماه و هفته ای 2 جلسه تمرینات دوی تداومی فزاینده با شدت ضربان قلب معین تمرینات خود را انجام دادند. آزمودنیهای گروه عصر نیز همان برنامه آزمودنیهای صبح را در ساعت 5 عصر اجرا کردند (فصل سوم را ببینید). آزمون دویدن- راه رفتن 12 دقیقه برای تعیین حداکثر اکسیژن مصرفی آزمودنیها (Vo2 max)، قبل از اولین جلسه تمرین و بعد از آخرین جلسه تمرین توسط آزمودنیها انجام شد. نمونه‌گیری خون اولیه قبل از اجرای آزمون دویدن- راه‌رفتن در پیش‌آزمون و 24 ساعت بعد از آخرین جلسه تمرین آزمودنیها برای سنجش ایمونوگلوبولینهای IgA، IgG، IgM و پاسخ هورمونهای کورتیزول و تستوسترون گرفته شد. پس از آنالیز نمونه های خونی و آزمون فرضیه‌های پژوهش نتایج نشان داد:
1- تحلیل واریانس یک طرفه میانگین IgA سرم گروه‌ها در مراحل پیش‌آزمون و پسآزمون در زمانهای صبح و عصر در چهار مرحله مختلف تفاوت معنی‌داری وجود ندارد (جدول 4-4).
2- تحلیل واریانس یک طرفه میانگین IgM سرم گروه‌ها در مراحل پیش‌آزمون و پسآزمون در زمانهای صبح و عصر در چهار مرحله مختلف، تفاوت معنی‌داری وجود ندارد (جدول 4-5).
3- تحلیل واریانس یک طرفه میانگین IgG سرم گروه‌ها در مراحل پیش‌آزمون و پسآزمون در زمانهای صبح و عصر در چهار مرحله مختلف تفاوت معنی داری وجود ندارد (جدول 4-6).
4- تحلیل واریانس یک طرفه میانگین کورتیزول سرم گروه‌ها در مراحل پیش‌آزمون و پسآزمون در زمانهای صبح و عصر نشان داد، تفاوت معنی‌داری در متغیر کورتیزول سرم در چهار مرحله وجود دارد. به منظور تعیین اختلاف بین گروه‌ها از آزمون شفه استفاده شد. نتیجه نشان داد اختلاف معنی داری بین کورتیزول سرم پیش آزمون صبح و کورتیزول پیش‌آزمون عصر وجود دارد. به علاوه، تفاوت معنی‌داری بین کورتیزول پیش‌آزمون صبح و کورتیزول پسآزمون عصر وجود دارد. همچنین، نتیجه تحلیل نشان داد تفاوت معنی داری بین کورتیزول پسآزمون صبح و پسآزمون عصر وجود دارد (جدول 4-7).
5- تحلیل واریانس یک طرفه میانگین گروه‌ها در مراحل پیش‌آزمون و پسآزمون تستوسترون سرم در زمانهای صبح و عصر بین متغیر تستوسترون در چهار مرحله مختلف، تفاوت معنی داری وجود ندارد (جدول 4-8).
همچنین میانگین اجرا برای متغیر 12 دقیقه دویدن و راه رفتن هنگام پیش آزمون و پسآزمون آزمودنیهای صبح و عصر (هر دو گروه)، نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین اجرای این دو مرحله وجود دارد. مقایسه میانگین اجرا برای متغیر حداکثر اکسیژن مصرفی (Vo2 max)، پیش‌آزمون و پسآزمون آزمودنیهای صبح و عصر نشان داد تفاوت معنی‌داری بین اجرای این دو مرحله وجود دارد (جدول 4-2).
5-3. بحث و نتیجه‌گیری
شواهد روز‌افزون علمی نشان می‌دهند ورزشکارانی که در برنامه‌های تمرینی و مسابقه‌ای سنگین درگیر هستند، استعداد بیشتری برای ابتلا به عفونتهای گوناگون دارند. در حمایت از این دیدگاه، مطالعات زیادی نشان داده‌اند جنبه های مختلف عملکرد دستگاه ایمنی به دنبال فعالیت شدید به صورت موقتی مختل میشوند (78، 62، 66، 64، 49، 2، 4). از جهت دیگر اعتقاد بر این است عدم تحرک موجب می‌شود تا افراد غیر فعال دارای کمترین میزان IgA و در معرض بیشترین خطر ابتلا به آسیب مجاری تنفسی فوقانی (URTI) شوند (49). کمبود تغذیه عامل دیگری است که عمل دستگاه ایمنی را سرکوب می‌کند. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد بسیاری از عفونتها با کمبود مواد غذایی شیوع پیدا می‌کنند (69). زمان و ساعت انجام فعالیت ورزشی و تمرین بدنی نیز عامل دیگری است که می‌تواند تا حدودی بر دستگاه ایمنی اثر گذار باشد. توجه به عامل مهم درونی موسوم به ساعت زیستی و تأثیر آن بر وضعیت فیزیولوژیک و در نتیجه بر عملکرد بدنی به ویژه در اوقات مختلف شبانه روز ضروری است. یافته‌های اخیر علم زیست شناسی زمانی (شناخت تاثیرات زمان بر متغیرهای فیزیولوژیک) نشان می‌دهد، بدن انسان در طول شبانه روز متحمل تغییرات زیادی می‌شود و در هر ساعت توانایی خاصی دارد (85). ریلی و همکارانش (2000)، نشان دادند زمان عکس‌العمل ساده، قدرت عضلانی، توان بی‌هوازی و میزان انعطاف‌پذیری، عصر هنگام در مقایسه با صبح هنگام برتری معنی‌داری دارد که احتمالاً ناشی از بیشتر بودن دمای بدن و ترشحات هورمونی در عصر هنگام است (86).
درپژوهش حاضر سعی شده است تا تاثیر تمرینهای صبح و عصر بر پاسخ هورمونهای کورتیزول و تستوسترون و نیز برخی ایمونوگلوبولینهای سرم خون از قبیل IgM , IgG و IgA بررسی شود. نظر به اینکه پاسخهای به دست آمده پس از اعمال متغیر مستقل بر آزمودنیهای صبح و عصر برای ایمونوگلوبولینهای مذکور معنی‌دار نبوده است، لذا بحث و نتیجه‌گیری آنها در یک محتوی کلی بررسی وعلل احتمالی عدم تغییر آنتی‌بادیها و نظرات پژوهشگران در یک الگوی یکسان به بحث گذاشته می‌شود.
مشخصات فروشنده
نام و نام خانوادگی : مجتبی خادم پیر
شماره تماس : 09151803449 - 05137530742
ایمیل :info@payfile.org
سایت :payfile.org
برای خرید و دانلود فایل و گزارش خرابی از لینک های روبرو اقدام کنید...
پرداخت و دانلودگزارش خرابی و شکایت از فایل